DOI Artikel:
Secomska, Krystyna: Krakowska Legenda św. Jana Jałmużnika: Problemy stylu i warsztatu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20612#0091
tat krakowskiej działalności naszego mistrza? Za-
chowało się przynajmniej jedno dzieło z jego
kręgu — Legenda św. Stanisława (niegdyś w ko-
lekcji Pawlikowskich we Lwowie, obecnie w Pań-
stwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu)4S. Wpro-
wadzona do literatury naukowej przez Sokołow-
skiego w roku 1897, nie doczekała się dotąd stu-
dium monograficznego "9.
Dwie kwatery, oh ustronnie malowane, stanowią
pozostałość rozmontowanego ołtarza (tryptyku?).
Zdaniem Sokołowskiego, wyszły one z warsztatu
twórcy polip tyku św. Jana Jałmużnika; Lepszy
przypisywał autorstwo obydwu dzieł Joachimowi
Libnau (lub jego pracowni)50. Nieco więcej miej-
sca poświęcił Legendzie św. Stanisława Feliks
Kopera; określił on ołtarz św. Jana Jałmużnika
jako „najdoskonalsze dzieło tego samego mistrza
czy tej samej szkoły" 51. Tezę o wspólnym autor-
stwie podał w wątpliwość Podlacha 5Z. W później-
szych opracowaniach przeważa opinia, że malarz
św. Stanisława należał do kręgu Mistrza Legen-
dy św. Jana Jałmużnika, a co najmniej uległ
jego wpływom. Atrybucja „szkole krakowskiej"
nie była nigdy kwestionowana 53. Jerzy Gadomski
potwierdził ostatnio informację podaną przez
Łusizczkiewicza (około 1850 roku obrazy znajdo-
wały się w krużgankach klasztoru Paulinów na
Skałce)54; ponadto łączył ich proweniencję z
wzniesioną około roku 1505 kaplicą Św. Stanisła-
wa 55.
Prawdopodobnie cykl obejmował niegdyś wię-
kszą liczbę scen (chociażby Wskrzeszenie Pio-
trawina, a przede wszystkim kulminacyjny mo-
ment dramatu — męczeńską śmierć św. Stanisła-
wa podczas odprawiania mszy)50. W obecnym sta-
nie opowieść zaczyna się od sporu biskupa z kró-
lem; spotkanie dwóch protagomistów powiązane
20. Poliptyk św. Jana Jałmużnika, Dworzanin z sa-
kiewką i szafarz, fragment kwatery dolnej lewego
skrzydła wewnętrznego, awer.s (fot. Z. Tomaszewska)
jest z wydarzeniem będącym przyczyną konflik-
tu — a mianowicie ukaraniem niewiernych żon
(ryc. 6). Podania o okrucieństwie Bolesława Śmia-
łego (który, po powrocie z wyprawy na Ruś,
„wymierzał sprawiedliwość" niewiastom podej-
rzanym o cudzołóstwo) pokutowały jeszcze przez
47 Odsyłam czytelnika do artykułu monograficznego,
opracowywanego prizez Prof. dra Jerzego Gadomskiego
(któremu dziękuję za udostępnienie mi obserwacji doty-
czących konsitrulkcjii ołtarza).
43 Tempera, drewno; wymiary kwatery górnej (bez
ram) 92 X 66 cm, dolnej 90 X 66 cm. Przekazane
przez Jana Gwalberta Pawlikowskiego do Ossolineum
(przed 1939, formalnie w 1921 r.). Zdeponowane w zbio-
rach wawelskich w 1952 roku; od 1962 roku na zamku
w Pieskowej Skale.
49 Bibliografia: zob. Aneks nr 2. Próbę opracowania
monograficznego podjęła w 1962 roku mgr Róża Bielecka
(Tryptyk św. Stanisława ze zbiorów Pawlikowskich, nie-
gdyś na Skałce, mps, Instytut Historii Sztuki UJ); nie-
stety, rozprawa ta nie została opublikowana.
50 Sokołowski, Obrazy z żywota ś. Stanisława...,
s. LXVI; L. Lepszy, Historia malarstwa [w:] Kraków,
jego kultura i sztuka (Rocznik Krakowski, VI, 1904), s.
213.
51 Kopera, Dzieje..., s. 89-91, 98 (cytat s. 91).
52 Podlacha, o.c, s. 19.
53 Oprócz tezy T. Gerevicha (Związki sztuki węgier-
skiej z Polską [w:] Polska i Węgry. Stosunki polsko-
-węgierskie w historii, kulturze i gospodarce, pod red.
K. H u s z a r a, Budapeszt-Warszawa 1935, s. 125), który
uważał obrazy w zbiorach Pawlikowskich za import ze
Słowacji (lub za dowód działalności artysty z Koszyc
w Polsce).
54 Polen im Zeitalter der Jagiellonen, 1386-1572 (ka-
talog wystawy), Schallaburg 1986, nr kat. 21. Por. W.
Łusziczkiiewiciz (głos w dysikusji, (Sprawozdania Komisji
do Badania Historii Sztuki w Polsce, VI, 1897), s. LXVII.
55 Polen im Zeitalter..., nr kat. 21. Por. Aneks nr 2.
56 O cyklach żywota św. Stanisława zob. Aneks nr 2.
87
chowało się przynajmniej jedno dzieło z jego
kręgu — Legenda św. Stanisława (niegdyś w ko-
lekcji Pawlikowskich we Lwowie, obecnie w Pań-
stwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu)4S. Wpro-
wadzona do literatury naukowej przez Sokołow-
skiego w roku 1897, nie doczekała się dotąd stu-
dium monograficznego "9.
Dwie kwatery, oh ustronnie malowane, stanowią
pozostałość rozmontowanego ołtarza (tryptyku?).
Zdaniem Sokołowskiego, wyszły one z warsztatu
twórcy polip tyku św. Jana Jałmużnika; Lepszy
przypisywał autorstwo obydwu dzieł Joachimowi
Libnau (lub jego pracowni)50. Nieco więcej miej-
sca poświęcił Legendzie św. Stanisława Feliks
Kopera; określił on ołtarz św. Jana Jałmużnika
jako „najdoskonalsze dzieło tego samego mistrza
czy tej samej szkoły" 51. Tezę o wspólnym autor-
stwie podał w wątpliwość Podlacha 5Z. W później-
szych opracowaniach przeważa opinia, że malarz
św. Stanisława należał do kręgu Mistrza Legen-
dy św. Jana Jałmużnika, a co najmniej uległ
jego wpływom. Atrybucja „szkole krakowskiej"
nie była nigdy kwestionowana 53. Jerzy Gadomski
potwierdził ostatnio informację podaną przez
Łusizczkiewicza (około 1850 roku obrazy znajdo-
wały się w krużgankach klasztoru Paulinów na
Skałce)54; ponadto łączył ich proweniencję z
wzniesioną około roku 1505 kaplicą Św. Stanisła-
wa 55.
Prawdopodobnie cykl obejmował niegdyś wię-
kszą liczbę scen (chociażby Wskrzeszenie Pio-
trawina, a przede wszystkim kulminacyjny mo-
ment dramatu — męczeńską śmierć św. Stanisła-
wa podczas odprawiania mszy)50. W obecnym sta-
nie opowieść zaczyna się od sporu biskupa z kró-
lem; spotkanie dwóch protagomistów powiązane
20. Poliptyk św. Jana Jałmużnika, Dworzanin z sa-
kiewką i szafarz, fragment kwatery dolnej lewego
skrzydła wewnętrznego, awer.s (fot. Z. Tomaszewska)
jest z wydarzeniem będącym przyczyną konflik-
tu — a mianowicie ukaraniem niewiernych żon
(ryc. 6). Podania o okrucieństwie Bolesława Śmia-
łego (który, po powrocie z wyprawy na Ruś,
„wymierzał sprawiedliwość" niewiastom podej-
rzanym o cudzołóstwo) pokutowały jeszcze przez
47 Odsyłam czytelnika do artykułu monograficznego,
opracowywanego prizez Prof. dra Jerzego Gadomskiego
(któremu dziękuję za udostępnienie mi obserwacji doty-
czących konsitrulkcjii ołtarza).
43 Tempera, drewno; wymiary kwatery górnej (bez
ram) 92 X 66 cm, dolnej 90 X 66 cm. Przekazane
przez Jana Gwalberta Pawlikowskiego do Ossolineum
(przed 1939, formalnie w 1921 r.). Zdeponowane w zbio-
rach wawelskich w 1952 roku; od 1962 roku na zamku
w Pieskowej Skale.
49 Bibliografia: zob. Aneks nr 2. Próbę opracowania
monograficznego podjęła w 1962 roku mgr Róża Bielecka
(Tryptyk św. Stanisława ze zbiorów Pawlikowskich, nie-
gdyś na Skałce, mps, Instytut Historii Sztuki UJ); nie-
stety, rozprawa ta nie została opublikowana.
50 Sokołowski, Obrazy z żywota ś. Stanisława...,
s. LXVI; L. Lepszy, Historia malarstwa [w:] Kraków,
jego kultura i sztuka (Rocznik Krakowski, VI, 1904), s.
213.
51 Kopera, Dzieje..., s. 89-91, 98 (cytat s. 91).
52 Podlacha, o.c, s. 19.
53 Oprócz tezy T. Gerevicha (Związki sztuki węgier-
skiej z Polską [w:] Polska i Węgry. Stosunki polsko-
-węgierskie w historii, kulturze i gospodarce, pod red.
K. H u s z a r a, Budapeszt-Warszawa 1935, s. 125), który
uważał obrazy w zbiorach Pawlikowskich za import ze
Słowacji (lub za dowód działalności artysty z Koszyc
w Polsce).
54 Polen im Zeitalter der Jagiellonen, 1386-1572 (ka-
talog wystawy), Schallaburg 1986, nr kat. 21. Por. W.
Łusziczkiiewiciz (głos w dysikusji, (Sprawozdania Komisji
do Badania Historii Sztuki w Polsce, VI, 1897), s. LXVII.
55 Polen im Zeitalter..., nr kat. 21. Por. Aneks nr 2.
56 O cyklach żywota św. Stanisława zob. Aneks nr 2.
87