DOI Artikel:
Ziętkiewicz-Kotz, Joanna: Cykl Dawida we wczesnogotyckich modlitewnikach franko-flamadzkich (1240 - 1320)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20621#0051
mfiglniw
m m.iiin.i-
iiuiłiomio
Ćftniiftatr.
“orafiir
uiiiirtwń
___ fflgimnifr
mjjiM nm/ffJnfrifiiMntin 4
mCTftnftitoium _
« iimfti mfhnnm fujj Ufliiff-
mmtnirimnmtnmn iiwgie
mtnojiHt cnuitatrm.
jlęnfti orom.i untiii
Bnmiio.imgiin tolofa .=^.
« lupmia omnre ftrtiurrtt'
mfinon nunrrtr cr nmgtnttir
A
S
\
\
nut amcpramf teinńmtm utOmcollm
ftiprai
M
..uiogifctmiemmalt
afcmi pmtlmmni
cjntTm
wmdicimuiham
cogttmtUtiguatutf
(tmrmmmteamm
fcalhmm.
Mertfa m&iam (uprtemgutmmnmi
tyuami m>Ląum u>qtn cąmamti.
ilęrrth
„yhot&.
ł kopana* M fcflmer dp m fmew: ettclier tr
•icmi^tttlnrnf Dctafommmlo tiio.*ratoęc
bwbcmammmimi.
tomtKiuih *łTm ctnmrą fttpr ettmnfr
9. Psalm 51, inicjał Q: Kobieta przebijająca się mieczem.
Psałterz, Heribert Tenschert, Bibermiihle (Szwajcaria), fol. 91
10. Psalm 51, inicjał Q: Samobójstwo Saula.
Psałterz, BL Add. 28681, fol. 68
skiemu. Scena śmierci Saula pojawia się w angiel-
skich psałterzach XIII-wiecznych i choć częściej
zdobi psalm 5 2 50, to znajdujemy ją także w ilustra-
cji psalmu 51. Przykładem takiego rozwiązania jest
m.in. biblia w Cambridge z 2. ćwierci wieku XIII
(Gonville and Caius College 350/567, fol. 165)51, jak
również psałterz BL Add. 28681 powstały w Londy-
nie po roku 1262: tu Saul rzuca się na swój miecz,
podczas gdy dwa diabły, przycupnąwszy mu na kar-
ku, zdają się nakłaniać go do tego czynu (il. 10)52.
W Psałterzu Carrow (WAG 34), wykonanym we
wschodniej Anglii krótko po połowie stulecia,
wspomniana scena zdobi psalm 52, jednak najpraw-
dopodobniej omyłkowo zamieniono ją z właściwym
tej pieśni wyobrażeniem głupca, figurującym niety-
powo w psalmie 5153. Wszystkie trzy powyższe
przykłady są starsze bądź współczesne ich odpo-
wiednikowi w przywołanym wyżej kodeksie darm-
sztadzkim (ms. 1211).
W przypadku wątku samobójstwa w dekoracji
psalmu 51, relacja między tekstem a obrazem nie
jest jednoznaczna. Haseloff, objaśniając znaczenie
sceny z Saulem przebijającym się mieczem, skłon-
ny był w niej widzieć nawiązanie do czwartego wer-
su psalmu, w którym Dawid wyrzuca swemu prze-
ciwnikowi, że „jak brzytwa ostra czynił zdradę”54.
Miecz, narzędzie samobójstwa, miałby zatem sym-
bolizować ostrze brzytwy.
Problem ten okazuje się bardziej złożony, ist-
nieją bowiem ilustracje, w których postać odbiera-
jąca sobie życie nie używa do tego celu ani miecza,
ani żadnego innego tnącego narzędzia (np. wspo-
50 M.in. Cambridge Trinity College B.XI.4, BL Add. 21926,
FM McClean 15, lat. 15472. W ps. 52 Psałterza z Peterborough
(BR 9961/62) motyw samobójstwa Saula zestawiony został z wi-
zerunkiem głupca.
51 N. M o rg an, Early Gotbic Manuscripts, t. 1: 1190-1230,
London—Oxford—New York 1982, kat. 70, s. 116—117.
52 Morgan, o.c., t. 2: 1230-1283, London-Oxford-New
York 1988, kat. 114, s. 82-85.
53 Tamże, kat. 118.
54 Haseloff, o.c., s. 52.
44
m m.iiin.i-
iiuiłiomio
Ćftniiftatr.
“orafiir
uiiiirtwń
___ fflgimnifr
mjjiM nm/ffJnfrifiiMntin 4
mCTftnftitoium _
« iimfti mfhnnm fujj Ufliiff-
mmtnirimnmtnmn iiwgie
mtnojiHt cnuitatrm.
jlęnfti orom.i untiii
Bnmiio.imgiin tolofa .=^.
« lupmia omnre ftrtiurrtt'
mfinon nunrrtr cr nmgtnttir
A
S
\
\
nut amcpramf teinńmtm utOmcollm
ftiprai
M
..uiogifctmiemmalt
afcmi pmtlmmni
cjntTm
wmdicimuiham
cogttmtUtiguatutf
(tmrmmmteamm
fcalhmm.
Mertfa m&iam (uprtemgutmmnmi
tyuami m>Ląum u>qtn cąmamti.
ilęrrth
„yhot&.
ł kopana* M fcflmer dp m fmew: ettclier tr
•icmi^tttlnrnf Dctafommmlo tiio.*ratoęc
bwbcmammmimi.
tomtKiuih *łTm ctnmrą fttpr ettmnfr
9. Psalm 51, inicjał Q: Kobieta przebijająca się mieczem.
Psałterz, Heribert Tenschert, Bibermiihle (Szwajcaria), fol. 91
10. Psalm 51, inicjał Q: Samobójstwo Saula.
Psałterz, BL Add. 28681, fol. 68
skiemu. Scena śmierci Saula pojawia się w angiel-
skich psałterzach XIII-wiecznych i choć częściej
zdobi psalm 5 2 50, to znajdujemy ją także w ilustra-
cji psalmu 51. Przykładem takiego rozwiązania jest
m.in. biblia w Cambridge z 2. ćwierci wieku XIII
(Gonville and Caius College 350/567, fol. 165)51, jak
również psałterz BL Add. 28681 powstały w Londy-
nie po roku 1262: tu Saul rzuca się na swój miecz,
podczas gdy dwa diabły, przycupnąwszy mu na kar-
ku, zdają się nakłaniać go do tego czynu (il. 10)52.
W Psałterzu Carrow (WAG 34), wykonanym we
wschodniej Anglii krótko po połowie stulecia,
wspomniana scena zdobi psalm 52, jednak najpraw-
dopodobniej omyłkowo zamieniono ją z właściwym
tej pieśni wyobrażeniem głupca, figurującym niety-
powo w psalmie 5153. Wszystkie trzy powyższe
przykłady są starsze bądź współczesne ich odpo-
wiednikowi w przywołanym wyżej kodeksie darm-
sztadzkim (ms. 1211).
W przypadku wątku samobójstwa w dekoracji
psalmu 51, relacja między tekstem a obrazem nie
jest jednoznaczna. Haseloff, objaśniając znaczenie
sceny z Saulem przebijającym się mieczem, skłon-
ny był w niej widzieć nawiązanie do czwartego wer-
su psalmu, w którym Dawid wyrzuca swemu prze-
ciwnikowi, że „jak brzytwa ostra czynił zdradę”54.
Miecz, narzędzie samobójstwa, miałby zatem sym-
bolizować ostrze brzytwy.
Problem ten okazuje się bardziej złożony, ist-
nieją bowiem ilustracje, w których postać odbiera-
jąca sobie życie nie używa do tego celu ani miecza,
ani żadnego innego tnącego narzędzia (np. wspo-
50 M.in. Cambridge Trinity College B.XI.4, BL Add. 21926,
FM McClean 15, lat. 15472. W ps. 52 Psałterza z Peterborough
(BR 9961/62) motyw samobójstwa Saula zestawiony został z wi-
zerunkiem głupca.
51 N. M o rg an, Early Gotbic Manuscripts, t. 1: 1190-1230,
London—Oxford—New York 1982, kat. 70, s. 116—117.
52 Morgan, o.c., t. 2: 1230-1283, London-Oxford-New
York 1988, kat. 114, s. 82-85.
53 Tamże, kat. 118.
54 Haseloff, o.c., s. 52.
44