DOI Artikel:
Stawowiak, Magdalena: Późnogotycki drewniany "Ogrojec" w kościele Wszystkich Świętych w Ptaszkowej - domniemane dzieło Wita Stwosza
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20621#0117
36. Ptaszkowa, kościół Wszystkich Świętych, Ogrojec, fragment sukni Chrystusa, stan po konserwacji
fałdy kontrastowane z gładką płaszczyzną drape-
rii, jak na szatach Chrystusa ptaszkowskiego i Pio-
tra z Bnina, rozpoznajemy na płaszczu Matki Bo-
skiej Bolesnej towarzyszącej Epitafium Volckamera w
kościele Św. Sebalda w Norymberdze (ił. 38).
Miękki modelunek rzeźbiarski budujący twarze,
dłonie i stopy, krągło uwypuklający ciała oraz
kształtujący szaty Chrystusa i apostołów w Ogroj-
cu,, łączy dzieło ptaszkowskie z tendencjami, któ-
re zapanowały w sztuce Stwosza po powrocie do
Norymbergi. Jak pisze Dettloff, z twarzy Chrystu-
sa Bolesnego i Matki Boskiej Bolesnej fundacji Volc-
kamera zniknęły „silne podcięcia rysów, które wi-
dzieliśmy jeszcze w Krakowie — poza portretowym
ujęciem twarzy Oleśnickiego i Piotra z Bnina —
ustępując miejsca gładszemu i więcej zaokrąglone-
mu ujęciu plastycznemu. Wyraz wszakże i emocja
obu tych twarzy jest niesłychanie silna [...] i wska-
zuje [...] na ujęcie rysów Ukrzyżowanego z kościoła
Mariackiego w Krakowie”73.
73 Dettloff, o.c., s. 110—111.
74 Albrecht, o.c., s. 97—98.
Ogrojec ptaszkowski wykazuje charakterystycz-
ne cechy stwoszowskiej ręki, jego indywidualnego
stylu, uwidocznione w sposobie wydobywania bry-
ły rzeźbiarskiej, jej modelunku, ukazywaniu szcze-
gółów anatomicznych, a także kształtowaniu tka-
nin. Ten niewielkich rozmiarów relief — ustępują-
cy Ogrojcom krakowskiemu i norymberskiemu wiel-
kością i głębokością drążenia — sprawia wrażenie
monumentalności. Kompozycja, konsekwentnie
ukierunkowana w prawo, emanuje plastyczną siłą
figur, ich zwartą formą, przykuwa uwagę psycho-
logiczną głębią. Jak pisze Albrecht, nowe, cha-
rakterystyczne dla stylu Stwosza około roku 1499
jest to, że kształtując formy artysta nie zatraca się
w drobiazgowości, lecz koncentruje na kilku wy-
razistych kierunkach łączących się z pozycją figur
— dzięki czemu osiąga jednolitość przedstawienia74.
Wydaje się, że relief w Ptaszkowej może pochodzić
z tego pośredniego etapu w twórczości snycerskiej
Stwosza, w którym dokonuje się przetworzenie
krakowskiego, bardziej statycznego wyobrażenia
Ogrojca, w norymberską, dramatyczną i dyna-
miczną wizję modlitwy w Ogrodzie Oliwnym.
fałdy kontrastowane z gładką płaszczyzną drape-
rii, jak na szatach Chrystusa ptaszkowskiego i Pio-
tra z Bnina, rozpoznajemy na płaszczu Matki Bo-
skiej Bolesnej towarzyszącej Epitafium Volckamera w
kościele Św. Sebalda w Norymberdze (ił. 38).
Miękki modelunek rzeźbiarski budujący twarze,
dłonie i stopy, krągło uwypuklający ciała oraz
kształtujący szaty Chrystusa i apostołów w Ogroj-
cu,, łączy dzieło ptaszkowskie z tendencjami, któ-
re zapanowały w sztuce Stwosza po powrocie do
Norymbergi. Jak pisze Dettloff, z twarzy Chrystu-
sa Bolesnego i Matki Boskiej Bolesnej fundacji Volc-
kamera zniknęły „silne podcięcia rysów, które wi-
dzieliśmy jeszcze w Krakowie — poza portretowym
ujęciem twarzy Oleśnickiego i Piotra z Bnina —
ustępując miejsca gładszemu i więcej zaokrąglone-
mu ujęciu plastycznemu. Wyraz wszakże i emocja
obu tych twarzy jest niesłychanie silna [...] i wska-
zuje [...] na ujęcie rysów Ukrzyżowanego z kościoła
Mariackiego w Krakowie”73.
73 Dettloff, o.c., s. 110—111.
74 Albrecht, o.c., s. 97—98.
Ogrojec ptaszkowski wykazuje charakterystycz-
ne cechy stwoszowskiej ręki, jego indywidualnego
stylu, uwidocznione w sposobie wydobywania bry-
ły rzeźbiarskiej, jej modelunku, ukazywaniu szcze-
gółów anatomicznych, a także kształtowaniu tka-
nin. Ten niewielkich rozmiarów relief — ustępują-
cy Ogrojcom krakowskiemu i norymberskiemu wiel-
kością i głębokością drążenia — sprawia wrażenie
monumentalności. Kompozycja, konsekwentnie
ukierunkowana w prawo, emanuje plastyczną siłą
figur, ich zwartą formą, przykuwa uwagę psycho-
logiczną głębią. Jak pisze Albrecht, nowe, cha-
rakterystyczne dla stylu Stwosza około roku 1499
jest to, że kształtując formy artysta nie zatraca się
w drobiazgowości, lecz koncentruje na kilku wy-
razistych kierunkach łączących się z pozycją figur
— dzięki czemu osiąga jednolitość przedstawienia74.
Wydaje się, że relief w Ptaszkowej może pochodzić
z tego pośredniego etapu w twórczości snycerskiej
Stwosza, w którym dokonuje się przetworzenie
krakowskiego, bardziej statycznego wyobrażenia
Ogrojca, w norymberską, dramatyczną i dyna-
miczną wizję modlitwy w Ogrodzie Oliwnym.