DOI Heft:
Wspomnienia
DOI Artikel:Kuczman, Kazimierz: Andrzej Fischinger (1928 - 2005)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20621#0185
kowskich w Krakoiuie, napisanej pod kierunkiem pro-
fesora Adama Bochnaka. W latach 1952—1954 był
zastępcą asystenta w Zakładzie Historii Sztuki UJ.
W maju 1949 roku, jeszcze jako student, został za-
trudniony w dziale oświatowym Państwowych
Zbiorów Sztuki na Wawelu, na stanowisku instruk-
tora społeczno-oświatowego (urzędowy eufemizm
funkcji przewodnika po zamku). W styczniu roku
1951 awansował na stopień starszego asystenta, a
w sierpniu 1955 roku na adiunkta. W tymże roku
został komisarzem wystawy historii Wawelu oraz
opiekunem oddziału organizowanego w Pieskowej
Skale. W latach 1957—1978 pełnił funkcję główne-
go inwentaryzatora, a od roku 1959 do emerytury
kierował działem złotnictwa. Kustoszem został w
styczniu 1966 roku, starszym kustoszem był od wrze-
śnia 1974 roku, a w łatach 1987—1990 pracował na
stanowisku kuratora. W latach 1990—1996 był wi-
cedyrektorem ds. konserwatorskich. 17 grudnia
1965 roku Andrzej Fischinger otrzymał na Wydziale
Filozoficzno-Historycznym UJ stopień doktora, na
podstawie rozprawy Santi Guccci, architekt i rzeź-
biarz królewski XVI wieku.
Wczesny okres pracy, powojenne, pionierskie
lata w dziejach wawelskiego muzeum, dla młodego
Fischingera również czas budowania prywatnych
planów życiowych i nawiązywania trwałych przy-
jaźni, zapadł głęboko w jego duszy i umyśle. Często
powracał do tych lat w swych wspomnieniach. Mu-
zeum zamkowe, ukształtowane w okresie między-
wojennym, po przerwie spowodowanej dramatycz-
nymi latami wojny, gdy najcenniejsze obiekty, w
tym arrasy Zygmuntowskie i Szczerbiec zostały wy-
wiezione przez Polaków do Kanady, a część innych
muzealiów zagrabili hitlerowscy gospodarze wzgó-
rza z Hansem Frankiem na czele, odbudowywało
własną tożsamość zrazu pod kierunkiem Tadeusza
Mańkowskiego, a od roku 1952 - Jerzego Szabłow-
skiego. Zasługą Mańkowskiego było zorganizowa-
nie pracowni konserwacji muzealiów, jego następ-
ca przystąpił zaś do tworzenia działów merytorycz-
nych i nowej ekspozycji w zamku. Pracownie kon-
serwatorskie i naukowe, a także administracja, po-
czątkowo mieściły się w jednym budynku, dawnych
kuchni królewskich. W zamku królewskim działali
pracownicy działu oświatowego, komórki w tym cza-
sie bardzo rozbudowanej personalnie, przez którą
przeszło paru znanych później historyków sztuki.
Oprowadzanie licznych rzesz zwiedzających z całej
Polski, organizowanie wystaw w prowincjonalnych
ośrodkach, to był nie tylko odgórny nakaz szerze-
nia kultury wśród mas. Młodzi pracownicy wawel-
scy, w tym Andrzej Fischinger, czynili to z zapa-
łem, z wiarą w celowość upowszechniania wiedzy o
najcenniejszym polskim skarbie historycznym.
Od marca 1957 urzędował w budynku nr 5, jako
główny inwentaryzator. Z funkcji tej z czasem sam
zrezygnował. Pozostała po nim, obowiązującą do
dziś, księga inwentarzowa, owoc wieloletniej mrów-
czej pracy. To on wpisał do niej zwrócone przez Ka-
nadę skarby wawelskie, liczne cenne dary i zagra-
niczne zakupy, nabyte za sprawą Jerzego Szabłow-
skiego. Był bardzo aktywny przy pozyskiwaniu w
kraju nabytków muzealnych, zwłaszcza w zakresie
szczególnie interesującego go złotnictwa. Fischin-
ger był świadkiem i uczestnikiem odbioru wawel-
skich dzieł, przywiezionych przez profesora Sza-
błowskiego zza oceanu, wydarzenia, któremu w
kraju towarzyszyła atmosfera patriotycznego en-
tuzjazmu. Po powrocie w lutym 1959 części obiek-
tów, w tym Szczerbca i chorągwi Zygmunta Augu-
sta, rozpoczął tworzenie wawelskiego działu złot-
nictwa. W dwóch salach zamku przygotował eks-
pozycję Skarbca Koronnego, którą otwarto 19 wrze-
śnia tegoż roku. Gdy w styczniu 1961 roku na stat-
ku „Krynica” wróciły do kraju wraz z arrasami po-
zostałe regalia — pamiątki po Janie III Sobieskim, a
także bogate rzędy na konie i ozdobna broń — po-
wstała, według jego koncepcji (projektu plastycz-
nego Adama Młodzianowskiego) kolejna ekspozy-
cja Skarbca, którą otwarto 18 marca tegoż roku; w
zasadniczym kształcie przetrwała ona do dziś. An-
drzej Fischinger był więc głównym twórcą restytu-
owanego w warunkach muzealnych polskiego
Skarbca Koronnego. Już w roku 1962 ukazał się jego
pierwszy przewodnik po tej ekspozycji (wznawiany
z obszernymi uzupełnieniami). Fischinger miał rów-
nież znaczący udział w stworzeniu, pod kierunkiem
Jerzego Szabłowskiego, nowej stałej ekspozycji kom-
nat zamkowych, zwłaszcza w rozmieszczeniu arra-
sów.
Pasja muzealnika ujawniła się u doktora Fischin-
gera również w przygotowywaniu wielkich wystaw
czasowych — na Wawelu i za granicą, do których,
jeśli nie tworzył scenariuszy, wybierał eksponaty,
pisał artykuły wstępne i hasła do katalogów. Swój
udział zaznaczył już w roku 1965 przy szwedzkiej
wystawie poświęconej Katarzynie Jagiellonce, zor-
ganizowanej w Turku, a rok później w wystawie
skarbów polskich, pokazanych z okazji milenium
Polski w Chicago, następnie na wystawie sztuki pol-
skiej w Paryżu (1969), Londynie (1970) 1 Zurychu
(1974). Był współtwórcą wystawy z roku 1970 w
Budapeszcie i na Wawelu, dotyczącej historii związ-
ków artystycznych polsko-węgierskich, a także, w
roku 1976, wystawy na temat mecenatu Wazów w
178
fesora Adama Bochnaka. W latach 1952—1954 był
zastępcą asystenta w Zakładzie Historii Sztuki UJ.
W maju 1949 roku, jeszcze jako student, został za-
trudniony w dziale oświatowym Państwowych
Zbiorów Sztuki na Wawelu, na stanowisku instruk-
tora społeczno-oświatowego (urzędowy eufemizm
funkcji przewodnika po zamku). W styczniu roku
1951 awansował na stopień starszego asystenta, a
w sierpniu 1955 roku na adiunkta. W tymże roku
został komisarzem wystawy historii Wawelu oraz
opiekunem oddziału organizowanego w Pieskowej
Skale. W latach 1957—1978 pełnił funkcję główne-
go inwentaryzatora, a od roku 1959 do emerytury
kierował działem złotnictwa. Kustoszem został w
styczniu 1966 roku, starszym kustoszem był od wrze-
śnia 1974 roku, a w łatach 1987—1990 pracował na
stanowisku kuratora. W latach 1990—1996 był wi-
cedyrektorem ds. konserwatorskich. 17 grudnia
1965 roku Andrzej Fischinger otrzymał na Wydziale
Filozoficzno-Historycznym UJ stopień doktora, na
podstawie rozprawy Santi Guccci, architekt i rzeź-
biarz królewski XVI wieku.
Wczesny okres pracy, powojenne, pionierskie
lata w dziejach wawelskiego muzeum, dla młodego
Fischingera również czas budowania prywatnych
planów życiowych i nawiązywania trwałych przy-
jaźni, zapadł głęboko w jego duszy i umyśle. Często
powracał do tych lat w swych wspomnieniach. Mu-
zeum zamkowe, ukształtowane w okresie między-
wojennym, po przerwie spowodowanej dramatycz-
nymi latami wojny, gdy najcenniejsze obiekty, w
tym arrasy Zygmuntowskie i Szczerbiec zostały wy-
wiezione przez Polaków do Kanady, a część innych
muzealiów zagrabili hitlerowscy gospodarze wzgó-
rza z Hansem Frankiem na czele, odbudowywało
własną tożsamość zrazu pod kierunkiem Tadeusza
Mańkowskiego, a od roku 1952 - Jerzego Szabłow-
skiego. Zasługą Mańkowskiego było zorganizowa-
nie pracowni konserwacji muzealiów, jego następ-
ca przystąpił zaś do tworzenia działów merytorycz-
nych i nowej ekspozycji w zamku. Pracownie kon-
serwatorskie i naukowe, a także administracja, po-
czątkowo mieściły się w jednym budynku, dawnych
kuchni królewskich. W zamku królewskim działali
pracownicy działu oświatowego, komórki w tym cza-
sie bardzo rozbudowanej personalnie, przez którą
przeszło paru znanych później historyków sztuki.
Oprowadzanie licznych rzesz zwiedzających z całej
Polski, organizowanie wystaw w prowincjonalnych
ośrodkach, to był nie tylko odgórny nakaz szerze-
nia kultury wśród mas. Młodzi pracownicy wawel-
scy, w tym Andrzej Fischinger, czynili to z zapa-
łem, z wiarą w celowość upowszechniania wiedzy o
najcenniejszym polskim skarbie historycznym.
Od marca 1957 urzędował w budynku nr 5, jako
główny inwentaryzator. Z funkcji tej z czasem sam
zrezygnował. Pozostała po nim, obowiązującą do
dziś, księga inwentarzowa, owoc wieloletniej mrów-
czej pracy. To on wpisał do niej zwrócone przez Ka-
nadę skarby wawelskie, liczne cenne dary i zagra-
niczne zakupy, nabyte za sprawą Jerzego Szabłow-
skiego. Był bardzo aktywny przy pozyskiwaniu w
kraju nabytków muzealnych, zwłaszcza w zakresie
szczególnie interesującego go złotnictwa. Fischin-
ger był świadkiem i uczestnikiem odbioru wawel-
skich dzieł, przywiezionych przez profesora Sza-
błowskiego zza oceanu, wydarzenia, któremu w
kraju towarzyszyła atmosfera patriotycznego en-
tuzjazmu. Po powrocie w lutym 1959 części obiek-
tów, w tym Szczerbca i chorągwi Zygmunta Augu-
sta, rozpoczął tworzenie wawelskiego działu złot-
nictwa. W dwóch salach zamku przygotował eks-
pozycję Skarbca Koronnego, którą otwarto 19 wrze-
śnia tegoż roku. Gdy w styczniu 1961 roku na stat-
ku „Krynica” wróciły do kraju wraz z arrasami po-
zostałe regalia — pamiątki po Janie III Sobieskim, a
także bogate rzędy na konie i ozdobna broń — po-
wstała, według jego koncepcji (projektu plastycz-
nego Adama Młodzianowskiego) kolejna ekspozy-
cja Skarbca, którą otwarto 18 marca tegoż roku; w
zasadniczym kształcie przetrwała ona do dziś. An-
drzej Fischinger był więc głównym twórcą restytu-
owanego w warunkach muzealnych polskiego
Skarbca Koronnego. Już w roku 1962 ukazał się jego
pierwszy przewodnik po tej ekspozycji (wznawiany
z obszernymi uzupełnieniami). Fischinger miał rów-
nież znaczący udział w stworzeniu, pod kierunkiem
Jerzego Szabłowskiego, nowej stałej ekspozycji kom-
nat zamkowych, zwłaszcza w rozmieszczeniu arra-
sów.
Pasja muzealnika ujawniła się u doktora Fischin-
gera również w przygotowywaniu wielkich wystaw
czasowych — na Wawelu i za granicą, do których,
jeśli nie tworzył scenariuszy, wybierał eksponaty,
pisał artykuły wstępne i hasła do katalogów. Swój
udział zaznaczył już w roku 1965 przy szwedzkiej
wystawie poświęconej Katarzynie Jagiellonce, zor-
ganizowanej w Turku, a rok później w wystawie
skarbów polskich, pokazanych z okazji milenium
Polski w Chicago, następnie na wystawie sztuki pol-
skiej w Paryżu (1969), Londynie (1970) 1 Zurychu
(1974). Był współtwórcą wystawy z roku 1970 w
Budapeszcie i na Wawelu, dotyczącej historii związ-
ków artystycznych polsko-węgierskich, a także, w
roku 1976, wystawy na temat mecenatu Wazów w
178