Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 10.2005)

Polsce, pokazanej na Wawelu i w Sztokholmie, do
której opracował redakcyjnie katalog. Do katalogu
wystawy sztuki polskiej czasów Jagiellonów w au-
striackim Schallaburgu i Warszawie (1986) napisał
artykuł wstępny o nagrobkach królewskich w kate-
drze. Wystawy zagraniczne stanowiły zarazem moż-
liwość wyjazdu na Zachód, jakże ograniczoną w mi-
nionych warunkach politycznych, i poznawania
zbiorów w wielkich tamtejszych muzeach.

Andrzej Fischinger zaznaczył swój udział autor-
ski lub redakcyjny w kilku popularnonaukowych
pracach dotyczących wawelskich zbiorów. Razem z
profesorem Szabłowskim przygotował dla „Arkad”
pierwsze wydanie Zbiorów Zamku Królewskiego na
Wawelu, w którym, podobnie jak w kolejnych, po-
szerzonych wydaniach, wystąpił też jako współau-
tor. Jego pióra są również przewodniki i foldery
związane ze Skarbcem Koronnym oraz książeczka

0 gdańskich srebrach w zbiorach wawelskich (1981).

Zainteresowanie naukowe doktora Fischingera
złotnictwem, zwłaszcza najlepszymi w Rzeczypo-
spolitej wyrobami gdańskimi i ich twórcami, ujaw-
niło się w kilku artykułach, które zazwyczaj wcze-
śniej przedstawiał w formie referatów na posiedze-
niach Komisji Teorii i Historii Sztuki PAN. Pisał o
twórczości Andrzeja I Mackensena (1970), o zespo-
łach świeczników z herbami Wazów (1976), o złot-
nikach Chrystianie Paulsenie i Janie Polmannie
(1983), jak i o kielichu złotnika Jana Glasera (1988);
napisał też krytyczną recenzję monografii gdańskie-
go złotnictwa (1971). Grabież insygniów koronnych
z historycznego Skarbca Koronnego przedstawił w
referacie podczas sesji o powstaniu kościuszkowskim
(1996). Ukoronowaniem zainteresowania złotnic-
twem jest, opracowany przez niego i Dariusza
Nowackiego, naukowy katalog wyrobów złotniczych
z obszaru Prus Królewskich i Książęcych w zamko-
wych zbiorach, wydany w roku 2000, ujawniający
głębokie znawstwo przedmiotu.

Poważnym, może najważniejszym osiągnięciem
Fischingera na Wawelu było kierowanie pracami
konserwatorskimi na wzgórzu w ostatniej dekadzie
ubiegłego wieku. Profesor Jan Ostrowski, który w
roku 1989, po śmierci profesora Szabłowskiego, objął
stanowisko dyrektora Państwowych Zbiorów Sztu-
ki, w następnym roku mianował go wicedyrekto-
rem ds. konserwatorskich, a także konserwatorem
wzgórza wawelskiego (funkcja wcześniej i później
pełniona przez naczelnego dyrektora). Pod kierun-
kiem doktora Fischingera dokonano gruntownej
analizy stanu zachowania zabytków wawelskich

1 opracowano strategiczny plan ich odnowy na naj-
bliższe dziesięciolecie. W pierwszej fazie realizacji

tego przedsięwzięcia prace, prowadzone przez wa-
welskie muzeum (od roku 1994 Zamek Królewski
na Wawelu — Państwowe Zbiory Sztuki), koncen-
trowały się na królewskim pałacu. Nowy konser-
wator wzgórza sprawował też merytoryczny nad-
zór nad działaniami renowacyjnymi przy katedrze.
Pełniąc to stanowisko do roku 1997, Fischinger zdo-
łał przeprowadzić główne, gruntowne prace w daw-
nej monarszej rezydencji. Dokonano konserwacji
murów, dachów, obramień wejść i okien, krużgan-
ków i pozostałych elewacji, odnowiono stropy, fry-
zy ścienne, a nawet kurdybanowe obicia ścian. Było
to największe tego rodzaju przedsięwzięcie w zam-
ku od czasu międzywojennej działalności Adolfa
Szyszko-Bohusza. W warunkach transformacji
ustrojowej było olbrzymim wysiłkiem ze strony kie-
rownictwa Wawelu, wymagało szczególnych zabie-
gów w celu uzyskania funduszy i dostosowania się
do nowych funkcji administracyjnych. Nie miejsce
tu na merytoryczną ocenę dokonań konserwator-
skich Andrzeja Fischingera związanych z zamkiem.
Należy jednak zauważyć, że znając „na wylot” bu-
dowlę i krytycznie analizujący działania swych po-
przedników, wycisnął on tu piętno swej wiedzy i swych
wyobrażeń, poddając korekcie wcześniejsze poczy-
nania (np. we fryzach ściennych, rzeźbionych gło-
wach w stropie sali Poselskiej) lub wprowadzając
nowe elementy (np. ożywienie kolorystyczne por-
talu bramy wjazdowej czy tarcz herbowych na wy-
kuszu). Myśląc kategoriami historycznymi nie uwa-
żał obecnego stanu zabudowy Wawelu za spetryfi-
kowany, nietykalny. Na wzór Adolfa Szyszko-Bo-
husza snuł odważne wizje przekształceń architek-
tonicznych niektórych budowli, np. dawnych kuchni
królewskich, gdzie, przez odjęcie drugiego piętra,
chciał ukazać od strony zachodniej wzgórza górne
partie krużganków. Działania konserwatorskie na
Wawelu omawiał w artykułach publikowanych w
Biuletynie SKOZK i w sprawozdaniach zamieszcza-
nych w rocznikach Studia Waweliana. Po przejściu
na emeryturę w roku 1997 doktor Fischinger nie
stracił kontaktu z macierzystą instytucją. Pracując
teraz na Wawelu jako konsultant ds. konserwator-
skich i będąc doradcą swego następcy na stanowi-
sku wicedyrektora, profesora Marcina Fabiańskie-
go, miał wciąż duży wpływ na kierunek i charakter
tych działań. Jedną z ostatnich znaczniejszych ro-
bót, które doglądał, były prace przy dolnych par-
tiach elewacji zamku od strony wschodniej i w naj-
bliższym otoczeniu z tzw. ogrodami królowej Bony.
Do końca życia uczestniczył też w komisjach doty-
czących odnawiania katedry. Na trzy miesiące przed
śmiercią zdążył ujrzeć (wydaną wspólnie z Pawłem

179