Frontinus, Sextus Iulius; Poleni, Giovanni [Editor]: Sex. Iulii Frontini De aquaeductibus urbis Romae commentarius (Padua, 1722) [Cicognara, 511; 951]

:cuiV!lsf|'
i?>«
tiniQ<
:nt!^aC£;,
'ei'ltat^i
lllat«MV
Pro^ntaL
nvenietnr. ■■,
2s metitustl
Aquariini(#

■sW , p'

uaullo sipn:
iHsciwi»
tione liqtiet,
1401« .^'
listiri""
:um'
noaj..
tjIta^A'
lisrf

sttf

;iiw

coiice-
i

DE AQVAEDVCT. VRB. ROM. COMMENT. ART. LXV. 1 t e
monstrabo. ? Appiae in Commentariis adscriptus * Art-
est modus ' Quinariarum dcccxxxxi. Ad caput in- 65*
veniri mensura non potuit, quoniam ex duobus rivis
constat. Ad Gemellas tamen , qui locus est % intra
5 Spem vcterem, ubi jungitur cumllamo Auguste, * in-
veni altitudinem aquas pedes quinque , latitudinem
. ■ - . ______________________ pedis
l. Quinariarum DCCCXXXXl] In llOC Art. infra scribitur ; Appia erogabat Quina-
rias 704; minus, quam in Commentariis adscribitur, Qumariis 137: ergo m Comnienta- S Art.
riis adscnbebantur quinaria? 137 supra 704, idest quinari^ 841; hicque numerus qui- C s.
10 nariarum cum aliis rebus, qux ibidem dicuntur deeademAqua, apprime consentit.
In Codicibus, & Iocundi Editione sic legebatur^ Quinariarum JDCCC uniufcujusque ad
casut inyeniri mensuranon fotuit: qui locus 2>c falsum numerum DCCC Continebat ; &,
propter verbum uniuscujufque, intelligi haud poterat-: nam de sola Aqua Appia hic
sermo est. Conjeci itaque, olim sic fuisse scriptum ; quinariarum octingentarum unius
J5 & quadraginta . ^Ad cafut &c. : deinde Libranos in describendo erravrsse; &, loco
nnius & quadraginta, substituisse verbum uniuscujufque, foede vitianssententiam totam.
2. intra Spem yeterem ] Ita Codices, & Iocundi Editio . At Famianus Nardinus
( in Lib. VIII Cap. 4. ejus Operis citati alias , cujus in latinam linguam translati
titulus est, l{oma Fetus ) locum hunc emendandum esse opinatur . Quod enim ( scri-
ZO blt ) „ intra Ssem Veterem „ illic legitur sieri non fotuit , ut eo ^ALqua ^Asfia unquam
yenerit, idefi adusjue Portam Majorem . Bona tamen venia Manium Viri eraditissimi
dixerim,- fieri debuisse, ut Aqua Appia, qux concipiebatur Via Pnenestina, induce-
baturque in Vrbem prope Portam Capenam, transmitteret Viam Labicanam, super
quam est Porta Major. Quid itaque mirum, si Aqua Appia prope Portam Majorem
*5 transivit trans Labicanam Viam ( ut in Tabula nostra K ad pag. 15 delineatum est)
cum lllam Viam alicubi transire certe debuerit s
II. Addit ille prceterea : igitur e suserius allato Frontini leco ( „ Via Prxnesiina „
sons rami ^stiugusite ) corrige ita > „ intra ^Anienem yeterem „ j idesi cis eum locum , ubi
Vetus ^Anio cum ^Aqua ^Asfia conjungebatur . Nemo tamen non videbit , hoee scripta
30 a Nardino festinanter , quem latere non poterat , nuspiam Aquarn Anionem vete-
rem cum Aqua Appia conjun&am fuisse . Quamobrem falsa omnino Nardini corre-
dio; neque locus, qui recle habet, ulla indiget correftione.
3. inyeni altitudinem aqtne fedes quinque , lathudmem fedis unius , dodrantis ] Ita
perspicue Codices; Iocundus post verbum latitudinem , habet; aqute fedis unius, &
dodrantis. De aquce autem velocitate hic omnino nihil subjicitur: quid ergo clarius
35 desiderari potest , ut cognoscatur , Frontinum aliquando in suis mensuris ratio-
nem quidem habuisle capacitatis rivorum , scilicet altitudinis,.& latitudinis aqua: ;
velocitatis autem rationem habuisse omnino nullam? Ita quoque de menfura Anio-
nis vetens in Art. 66 $ & Mareiae in Art. 67 habet; ad cafut inveni ; ad cafut men-
sus: ubi perspicuum est, velocitatis considerationem nullam a Frontino fuisse habi-
40 tam; idemque etiam in aliarum quarundam mensurarum narratione apparet.
II. Hinc liquet oportere , ut nos attendamus areas luminum, de quorum men-
sura Frontinus agit; atque ut ad easdem areas accommodemus calculos, instituen-
dasque rationes; ne a Frontini methodo, cum Frontinianos calculos subducere pro-
positum sit, aberremus.
45 III. Si quis vero forte qusrat, quanam ratione existimem , Frontinum inveniile
altitudinem aqute pedum quinque , latitudinem aqu^ pedis unius , & dodrantis>
respondebo, me plane existimare, Frontinum fuisse metitum altitudinem, latitudi-
nemque specus , quo recipiebatur aqua , 8cex magnitudine recdpientis definivisse
P a aquam