Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Ga̜ssowski, Jerzy
Sztuka pradziejowa w Polsce — Warszawa, 1975

DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.29584#0120
Overview
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
/

mi, plastycznymi uszami oraz nosem. Naczynie symbolizuje niewątpli-
wie postać zmarłego, może z zamiarem portretowym, ograniczonym bra-
kiem tradycji realistycznego przedstawienia, brakiem wszelkich do-
świadczeń rzeźbiarskich. Indywidualizacja następuje tu najwyraźniej
poprzez akcentowanie drugorzędnych cech płci zmarłego osobnika.
Urny męskie są wyższe,przykryte stożkowatą czapką-pokrywką i mają
niekiedy ryte wyobrażenia typowych męskich ozdób i broni. Urny żeń-
skie również noszą na sobie odpowiednie przedstawienia, ale też często
w plastycznie wymodelowanym uchu tkwi brązowy kolczyk, a na smuk-
łą szyję naczynia nałożony jest prawdziwy napierśnik albo bransoleta
z brązu czy żelaza.

Niektóre urny zdobione są białym inkrustowaniem na czarnym tle.
Często też na brzuścach urn twarzowych poza wyobrażeniami ozdób
lub broni pojawiają się sceny figuralne. Z reguły przedstawiane są w tej
samej konwencji stylowej co rysunki na naczyniach kultury łużyckiej
i prezentują podobną tematykę: jeźdźcy na koniach, jelenie. Na urnie
twarzowej z Grabowa Bobowskiego, pow. Starogard Gdański, widnieje
przedstawienie wozu o czterech kołach tarczowych zaprzężonego w dwa
konie. Na wozie stoi człowiek z batem czy też lejcami w dłoni. Za wo-
zem widnieje zagadkowa owalna forma przypominająca tarczę obron-
ną, ale zapewne symbolizująca coś innego. Poniżej wozu i po obu stro-
nach tarczy widnieją trzy postacie ludzkie z szeroko rozstawionymi no-
gami i rozłożonymi rękami. Może to być gest taneczny, ale może tylko
kanon stylowy, gdyż takie ujęcia postaci ludzkiej spotykamy często za-
równo w kulturze łużyckiej jak i wschodniopomorskiej. Niektórzy ba-
dacze chcieliby widzieć w opisanym przedstawieniu scenę pogrzebu.
Słuszność ma chyba raczej W. Hensel uważając to wyobrażenie za
ilustrację jakiegoś innego obrzędu kultowego. Autor skłonny jest uz-
nać tarczę za wyobrażenie słońca, a wóz — za Henslem — za czteroko-
łowy wózek kultowy, jakie są nie obce kulturze halsztackiej w strefie
alpejskiej i naddunajskiej. Inkrustację na popielnicy z Grabowa wyko-
nano we wzbogaconej technice: linia ciągła obwiedziona jest po obu
stronach kropkami. Naczynie to stanowi jeden z cenniejszych zabytków
sztuki okresu halsztackiego na naszych ziemiach.

118
 
Annotationen