t Je
TAF. XX-XXX. SPIEGELFORMEN
^^B 75
:»de und man wird wol erwarten, dafs, nachdem wir den Mysteriengebrauch der
Z habe"» ' We°n °!Cl" a"SSch«*»- *"* «* •"• »**- zuksig tfl!
werden "s a°S ih°en entnommenen Scheiben uns für Mysterienspiegel gelten
«Drin"''di? ^^ k<""""' W'r °'Cht °'"'u° je"er AnäcU "ai allen uara»a en«-
«L» . Fo,Sw»»gcn, noch ehe wir zu den Denkmälern selbst übergehen, gleich
nhngs entgegenzutreten. Gegen den Tempel- und Mysteriengebrauch von Spie-
ulTS^T"" ,freiUcl1 "iChte eÜ,IUWendm- Charite« »™°H als Eroten
Tem„lM ™",*<?cI»»*0 in ihren Tempeln prangte; W, u„d Miner,ms
j7*G^:z;zTn7 srgei eevMc% -°d!- -«:t
s euraucnen üatte der Spiegel nicht minder seine Stelle W.V» ;m i a-
tisrztrrspiege,nde waud dte *«**o^
kW,^ . ^ wiederzugeben (•), wie der weibische Bacchus««
W Zalr St y'°,S SCbWert U"a S^d **«• ™ d« ebenfal,
schldt °- -dergeborene Dionysos im Spiegel, den Hephästos ihm
schnuedete, se.„ cgenes kosmisches Bild zum Vortheil der Schöpfung e kannte «
(5) Eine der Grazien auf dem Chigischen Marmor-
gefäfs (Zoega Abhandl. V, 13); Amoren hauptsächlich
auf Gemmenbildern (Winck. Stosch. II, 548—550. Tassie
6214) und sonst.
(6) Häufig auf Vasenbildern und auch auf Gemmen;
ein Klappspiegel ist dem zierlichsten Erzfigürchen einer
Venus in der Berliner Sammlung in die Hand gegeben
(Mus. Bartold. p. 36). Als eigenstes Attribut derselben
Göttin erscheint der Spiegel noch im späten Kalenderzei-
chen $ (Beckmann Gesch. der Erfind. 111,369. Vgl.
unsre Taf. XXII, 3); aber auch schon in alter korinthi-
scher Bildung (Millingen üned. Mon. II, 26) hält sie ein
leuchtendes Erz, welches nicht minder einem Schild als
einem Spiegel (Gemälde: Mon. d. Inst. III, 6, 1. Vgl.
diai/j^a x"Xxov Callim. Pall. 21) gleicht.
(7) Spiegel der Lais Anth. Palat. VI, 18 u. dgl. m.
(8) Vom Tempel der samischen Juno sagt Apulejus
(Florid, cap. 15): Jli donarium deae perquam opulen-
tum; plurima et argenti ratio in lancihus, speculis,
poculis et huiusmodi utensilibüs. Seneca Epist. 95: Ve-
temus Unten et strigiles Jovi ferre, specuhtm teuere Ju-
nofli". Augustinus Civ. D. VI, 10: Sunt quae Junoni ac
Mineruae capillos disponant —; sunt quae speculum te-
neant. Dazu die alte Inschrift bei Gruter. 5, 6. Orell.
1279 : Jovi. Junon. Miner. Antonio . M. Lib. Aphrodüia .
scyphos. H. Vencreum. specuhtm. donum. dedit. Vgl. Span-
hem. zu Callim. Lav. Pall. 21. Gori Mus. Etrusc. II,
p. 321. Creuzer Symbolik III. S.497.
(9) Pausan. VIII, 37, 4: iv ät£,y St ibövrt ix toC
»ctoi), xaTonroov rioftoafiivov loxlv iv tu to/^w. xovvo «v
Tis nqoißtenr) to xäxoTiroov , iainon ftlv ijiot. nuvxäna-
oj» ü/ivSoäs ij ovdiv oxpitai. t^» aqxtjv' tu äi äyül-
fiaTa tu)» «Jew» xal avTo xal to» &qovev iaxlv Ivaoyäs
■&tuoao&ui. Vgl. Plin. H. N. XXXIII, 45: exeogitantut
et monstrifica, nt in templo Smyrnae dicata; ferner das
cerealische Spiegelorakel Paus. VII, 21, 5.
(10) Aristoph. Thesm. 140: ti? dal xuxömqov xal
ilqiovi xotvwvla; Vergl. Creuzer Symbolik III. S. 346.
392. Welcker Aesch. Trilogie S. 321. Einem Jüng-
ling, der sein Haar putzt, hält Amor auf einem Gem-
menbilde den Spiegel vor.
(11) Nonn. VI, 172 : xuqTaqtr) Tixtjres lSi]k7)oavTO
/laxatgr] r avrirvjitt) vo&ov ttdoq onintvovTa xutÖtitoio.
Ebd. 203: Zivi — yirüaxuv oxioivra tvnov ioXCoio xa-
■contgov. Vgl. Creuzer Symb. III, 391 ff.
(12) Procl. in Plat. p. 163: uqntQ äi; xal %a hojitga
T«? ifupuotu; vnoäf'xeral *aT" T*lv ^«ötjjt« vr\v iavTur.
näi.ai Si xal tot« &toXoyo«; intxijtJstÖT^TO? nagtUrjmm
av/tßoXor noos tjj» vocquv änotiX^Quotv %ov neuro?, äio
xal ibv "HqiaiOTO v isoniQÖv 9«0i »oit^tn toJ
4<.ovvo<i>, **5 o lfißt.tya<; o &ios xal ttSialor iavtov
»taoafiivot nooijk&tr tl<s öXrjV tijv /itQiotijv (hjfuouo-
ftav. Vgl. Creuzer Dionys. p. 39 ff. 294.
K*
TAF. XX-XXX. SPIEGELFORMEN
^^B 75
:»de und man wird wol erwarten, dafs, nachdem wir den Mysteriengebrauch der
Z habe"» ' We°n °!Cl" a"SSch«*»- *"* «* •"• »**- zuksig tfl!
werden "s a°S ih°en entnommenen Scheiben uns für Mysterienspiegel gelten
«Drin"''di? ^^ k<""""' W'r °'Cht °'"'u° je"er AnäcU "ai allen uara»a en«-
«L» . Fo,Sw»»gcn, noch ehe wir zu den Denkmälern selbst übergehen, gleich
nhngs entgegenzutreten. Gegen den Tempel- und Mysteriengebrauch von Spie-
ulTS^T"" ,freiUcl1 "iChte eÜ,IUWendm- Charite« »™°H als Eroten
Tem„lM ™",*<?cI»»*0 in ihren Tempeln prangte; W, u„d Miner,ms
j7*G^:z;zTn7 srgei eevMc% -°d!- -«:t
s euraucnen üatte der Spiegel nicht minder seine Stelle W.V» ;m i a-
tisrztrrspiege,nde waud dte *«**o^
kW,^ . ^ wiederzugeben (•), wie der weibische Bacchus««
W Zalr St y'°,S SCbWert U"a S^d **«• ™ d« ebenfal,
schldt °- -dergeborene Dionysos im Spiegel, den Hephästos ihm
schnuedete, se.„ cgenes kosmisches Bild zum Vortheil der Schöpfung e kannte «
(5) Eine der Grazien auf dem Chigischen Marmor-
gefäfs (Zoega Abhandl. V, 13); Amoren hauptsächlich
auf Gemmenbildern (Winck. Stosch. II, 548—550. Tassie
6214) und sonst.
(6) Häufig auf Vasenbildern und auch auf Gemmen;
ein Klappspiegel ist dem zierlichsten Erzfigürchen einer
Venus in der Berliner Sammlung in die Hand gegeben
(Mus. Bartold. p. 36). Als eigenstes Attribut derselben
Göttin erscheint der Spiegel noch im späten Kalenderzei-
chen $ (Beckmann Gesch. der Erfind. 111,369. Vgl.
unsre Taf. XXII, 3); aber auch schon in alter korinthi-
scher Bildung (Millingen üned. Mon. II, 26) hält sie ein
leuchtendes Erz, welches nicht minder einem Schild als
einem Spiegel (Gemälde: Mon. d. Inst. III, 6, 1. Vgl.
diai/j^a x"Xxov Callim. Pall. 21) gleicht.
(7) Spiegel der Lais Anth. Palat. VI, 18 u. dgl. m.
(8) Vom Tempel der samischen Juno sagt Apulejus
(Florid, cap. 15): Jli donarium deae perquam opulen-
tum; plurima et argenti ratio in lancihus, speculis,
poculis et huiusmodi utensilibüs. Seneca Epist. 95: Ve-
temus Unten et strigiles Jovi ferre, specuhtm teuere Ju-
nofli". Augustinus Civ. D. VI, 10: Sunt quae Junoni ac
Mineruae capillos disponant —; sunt quae speculum te-
neant. Dazu die alte Inschrift bei Gruter. 5, 6. Orell.
1279 : Jovi. Junon. Miner. Antonio . M. Lib. Aphrodüia .
scyphos. H. Vencreum. specuhtm. donum. dedit. Vgl. Span-
hem. zu Callim. Lav. Pall. 21. Gori Mus. Etrusc. II,
p. 321. Creuzer Symbolik III. S.497.
(9) Pausan. VIII, 37, 4: iv ät£,y St ibövrt ix toC
»ctoi), xaTonroov rioftoafiivov loxlv iv tu to/^w. xovvo «v
Tis nqoißtenr) to xäxoTiroov , iainon ftlv ijiot. nuvxäna-
oj» ü/ivSoäs ij ovdiv oxpitai. t^» aqxtjv' tu äi äyül-
fiaTa tu)» «Jew» xal avTo xal to» &qovev iaxlv Ivaoyäs
■&tuoao&ui. Vgl. Plin. H. N. XXXIII, 45: exeogitantut
et monstrifica, nt in templo Smyrnae dicata; ferner das
cerealische Spiegelorakel Paus. VII, 21, 5.
(10) Aristoph. Thesm. 140: ti? dal xuxömqov xal
ilqiovi xotvwvla; Vergl. Creuzer Symbolik III. S. 346.
392. Welcker Aesch. Trilogie S. 321. Einem Jüng-
ling, der sein Haar putzt, hält Amor auf einem Gem-
menbilde den Spiegel vor.
(11) Nonn. VI, 172 : xuqTaqtr) Tixtjres lSi]k7)oavTO
/laxatgr] r avrirvjitt) vo&ov ttdoq onintvovTa xutÖtitoio.
Ebd. 203: Zivi — yirüaxuv oxioivra tvnov ioXCoio xa-
■contgov. Vgl. Creuzer Symb. III, 391 ff.
(12) Procl. in Plat. p. 163: uqntQ äi; xal %a hojitga
T«? ifupuotu; vnoäf'xeral *aT" T*lv ^«ötjjt« vr\v iavTur.
näi.ai Si xal tot« &toXoyo«; intxijtJstÖT^TO? nagtUrjmm
av/tßoXor noos tjj» vocquv änotiX^Quotv %ov neuro?, äio
xal ibv "HqiaiOTO v isoniQÖv 9«0i »oit^tn toJ
4<.ovvo<i>, **5 o lfißt.tya<; o &ios xal ttSialor iavtov
»taoafiivot nooijk&tr tl<s öXrjV tijv /itQiotijv (hjfuouo-
ftav. Vgl. Creuzer Dionys. p. 39 ff. 294.
K*