DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.24654#0103
VE AEVIFICIIS TVL LICIS.
XXI. Quod paullo ante adnotabam , tefiatur Pifcina admi-
rando Tufcanicae Architecturae exemplo exfirufb , quae adhuc
integra Volaterris perennat, & fpeftatur in edito urbis loco, vulgo
Caftello . Quamvis fama iam pervulgafiet in ea ( nam fubterranea
efi) latere ac cubare ferpentes 5 ipfe tamen cupidine illeftus obfer-
vandi tam infigne opus , per fcalas primus omnium in eam defcen-
di anno cid.io.cc.xxxix. quod & alii pofiea eodem Audio excitati
fecerunt . Ingreffum praebuit foramen ( nam antiquum obftruftum
eft ) in fornice recenter excavatum ( litt. d. in Tab. XII.) Nunc
primum igitur in lucem prodit Volaterrana Etrufci operis Pifcina,
tribus Tabulis nempe XI. XII. & XIII. accuratiflfime a Stephano
Maffio , me rogante , delineata . Pavimento aliquantulum effoffo ,
fummo tamen labore, mihi conAitit , inAratum fuilfe ab Etrufcis
eo opere , quod Signinum veteres dixere ( vulgo calcijhu^o ) quo
ad aquas continendas fervandafque nil praeAantius atque utilius
excogitari poteA: de quo, qui plura fcire cupit, adeat Plinium co
ac Vitruvium (*). A pavimento ad fornicem ufque altitudine adfur-
git totum aedificium pedibus Romanis xxiv. fupra dimidium : lon-
gitudine pedes lvi. latitudine vero xxxix. circiter aequat . Quod
vero aquis fervandis ad publicam utilitatem & commoda Volaterra-
norum conditum fuerit , indicant foramina per fornicem difpolica,
& tubi plumbei in iifdem inventi. ( litt. g.g.g.) Parum aquae in ea
inveni . Puteum , quia recenter ftruftum , fitumque prope parietem
medianum , praetermittendum cenfui , quia recentiorum opus ad-
paruit . Aquas per aquaedudtus in hanc Pifcinam derivatas e fini-
timo fonte , vulgo Vocciolina , cenfent cives Volaterrani . Parietes
tefiudinis feu fornicis, itemque hi, qui totum ambiunt aedificium,
quos iitterae f. f. f. declarant, opere formaceo Arudh, tribus mate-
riarum adgeAionibus & concretionibus (di getto) aedificati funt. For-
maceum opus vetufiifiimis temporibus ita fieri confuevifle, hi parie-
tes unico nunc exemplo ofiendunt. Super humo erigebantur lignea
tabulata , tantum inter fe difiantia , quanta latitudo muri facienda
erat. Spatium illud molliore terra cum lapillis & calce permixta
implebatur ac infarciebatur : totumque opus , fublatis poltea tabulis,
mirum in modum obfirmabatur , & obdurefcebat . Sex igitur co-
lumnae quadrato e lapide confiant , qui vulgo panchma dicitur ,
egregie ad regulam expoliti, & confirufti. (litt. b. b. b.) At prae-
grandes lapides , ( litt. a. a. a. ) qui in planitie arcus Aatuti funt,
iunt tophacei. Ambit parietum calcem coronis, quam Itali Archi-
te<fh owolo dicunt , quam indicant in Tabulis litterae 1. 1. 1.
CA-
(2) De Archited. Lib. VIII. Cap. ulc*
(i) Hift. Nat. Lib. XV. Cap. xir.
XXI. Quod paullo ante adnotabam , tefiatur Pifcina admi-
rando Tufcanicae Architecturae exemplo exfirufb , quae adhuc
integra Volaterris perennat, & fpeftatur in edito urbis loco, vulgo
Caftello . Quamvis fama iam pervulgafiet in ea ( nam fubterranea
efi) latere ac cubare ferpentes 5 ipfe tamen cupidine illeftus obfer-
vandi tam infigne opus , per fcalas primus omnium in eam defcen-
di anno cid.io.cc.xxxix. quod & alii pofiea eodem Audio excitati
fecerunt . Ingreffum praebuit foramen ( nam antiquum obftruftum
eft ) in fornice recenter excavatum ( litt. d. in Tab. XII.) Nunc
primum igitur in lucem prodit Volaterrana Etrufci operis Pifcina,
tribus Tabulis nempe XI. XII. & XIII. accuratiflfime a Stephano
Maffio , me rogante , delineata . Pavimento aliquantulum effoffo ,
fummo tamen labore, mihi conAitit , inAratum fuilfe ab Etrufcis
eo opere , quod Signinum veteres dixere ( vulgo calcijhu^o ) quo
ad aquas continendas fervandafque nil praeAantius atque utilius
excogitari poteA: de quo, qui plura fcire cupit, adeat Plinium co
ac Vitruvium (*). A pavimento ad fornicem ufque altitudine adfur-
git totum aedificium pedibus Romanis xxiv. fupra dimidium : lon-
gitudine pedes lvi. latitudine vero xxxix. circiter aequat . Quod
vero aquis fervandis ad publicam utilitatem & commoda Volaterra-
norum conditum fuerit , indicant foramina per fornicem difpolica,
& tubi plumbei in iifdem inventi. ( litt. g.g.g.) Parum aquae in ea
inveni . Puteum , quia recenter ftruftum , fitumque prope parietem
medianum , praetermittendum cenfui , quia recentiorum opus ad-
paruit . Aquas per aquaedudtus in hanc Pifcinam derivatas e fini-
timo fonte , vulgo Vocciolina , cenfent cives Volaterrani . Parietes
tefiudinis feu fornicis, itemque hi, qui totum ambiunt aedificium,
quos iitterae f. f. f. declarant, opere formaceo Arudh, tribus mate-
riarum adgeAionibus & concretionibus (di getto) aedificati funt. For-
maceum opus vetufiifiimis temporibus ita fieri confuevifle, hi parie-
tes unico nunc exemplo ofiendunt. Super humo erigebantur lignea
tabulata , tantum inter fe difiantia , quanta latitudo muri facienda
erat. Spatium illud molliore terra cum lapillis & calce permixta
implebatur ac infarciebatur : totumque opus , fublatis poltea tabulis,
mirum in modum obfirmabatur , & obdurefcebat . Sex igitur co-
lumnae quadrato e lapide confiant , qui vulgo panchma dicitur ,
egregie ad regulam expoliti, & confirufti. (litt. b. b. b.) At prae-
grandes lapides , ( litt. a. a. a. ) qui in planitie arcus Aatuti funt,
iunt tophacei. Ambit parietum calcem coronis, quam Itali Archi-
te<fh owolo dicunt , quam indicant in Tabulis litterae 1. 1. 1.
CA-
(2) De Archited. Lib. VIII. Cap. ulc*
(i) Hift. Nat. Lib. XV. Cap. xir.