Grapaldi, Francesco Mario: Francisci Marii Grapaldi Parmensis, De Partibvs aedium, Lexicon utilissimum ... (Basel, 1533) [Cicognara, 521] [VD16 G 2795]

CAPVT.DECIMVM.
Silius Italicus utran<$ excussionehis uersibus expresilt:
Adduflis jlri duld neruis
Phocais esfundit uajios balisla molares.
Atej; eadem ingentis mutato pondere teli
Ferratam excudens ornum media agmina rumpit.
Emittebat & alia, unde Frontinus libro secundo Strata*
gematicon: Caputcpeius balista excussum intra muni;
menta hostium misit. Seneca in naturalibus quaestioni;
bus:Nam balistae quo<£ & scorpiones tela cum sono ex;
pellunt. P rimi Phoenices id genus tormenti inuenerut.
Nunc uero tormenta aenea, saxa rotunda immensi pon;
deris,uipulueris fa&itq, & ignis emittentia cum somtu,
no ineleganter Bombardas appellamus. Ipsetamepro
Bombarda balista usus sum hoc carmine:
Fuderat aut uajios sumans balisla molares.
TORMENTVM.
TOrmentum generale uocabulum est omnium ma
chinaru,saxa,tela,& id genus uaria iaculantiu,ue;
luti est balista,bombarda, lpingardg,Catapulta a
Syris inuenta,Scorpiones: nunc Arcubalistae a Creten;
sibus excogitati, quibus Ipicula &uerutaemittuturper
scorpionarios,siuemauis arcubalistarios equestres ac
pedestres,& Sclopetiasclopo, qui est buccarum sonus,
per similitudine nomen adepti,&nuper a GermanisCut
uoluntinuenti. Lucretius:
Vi ualidis qua de tormentis missa seruntur.
Diuus Hieron. Machabeorumvi. deLysiaduce Antio;
chi,cotra Hierosolymam: Et statuit illic balistas,inquit,
& machinas, & ignis iacula& tormenta ad lapides ia;
standos <3t Ipicula, & scorpios ad mittendas lagittas, &
fundibula.ubi ignis iacula wv£ofoo?\oi jslgnificantur. Ma;
chinae uero sunt artificiosae stru<fturae,quae magis conue
niunttestudini,arieti,& uineae, ad expugnanda oppida
paratae, & caeteris quae gracco uocabulo w oittopulnua uo;
cantur: de quibus Vegetius & Ammianus meminerut.
Tormentoru aute uibratores,iaculatoresq? acmagistri
Tortores dicutur. Et de armamentario ha&enus. Iam
granariu,multiplice frugu copiam uisuri introeamus.
I iq GRANA;

Bombarda.

Spingarda.
Catapulta.
Scorpio.
Arcubalh
sla.
Sclopcti.
Sclopus.

vsvgofoTtot*
Machina.
CTOMOgHlJ
Tiua.
Torfom*