DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.22418#0581
DE PRAEEXERCIT. RIIET. c. 9 — 12. 559
p. 304. 3G5 C.
tionem paene per aures oculis praesentiam facere ipsius rei et exaequare
dignitati rerum stilum elocutionis. Si clara res est, sit et oratio similis:
sin summissa, huic quoque aptetur qualitas verborum. Sciendum autem
quod quidam non posuerunt descriptionem in praeexercitamentis, quasi prae-
5 occupatam et in fabula et in narratione; in illis enim quoque describimus
et loca et fluvios et personas et res: sed quoniam eam quoque quidam elo-
quentissimorum tradidere inter praeexercitamenta, non incongruum est eos
imitari. [
DE POSITIONE.
io ] 1. Positio est deliberatio alicuius rei generalis ad nullam personam 31
certam pertinens vel aliam partem circumstantiae, ut si tractemus, an na-
vigandum, an ducendum uxorem, an philosophandum, non addentes cui, sed
ipsam rem per se et per accidentia ei requirentes: ut, an illa res sit fa-
cienda, quam facienfibus solet illud et illud accidere. Quod si finitam assu-
15 mamus personam et sic deliberemus, non positio iam, sed suppositio est,
quae magis ad controversias pertinet. Sunt igitur positionum aliae civiles, 32
aliae privatae: civiles quidem, quae communibus et ad civitatem pertinen-
tibus subiacent opinionibus, ut an rheloricae dandum studium, et his simi-
lia: non civiles vero vel privatae, quae sunt propriae aliquarum discipbna-
20 rum et eas profitentium, ut an pilae formam habeat mundus, an multi sint
mundi, an ignis sit sol. Hae enim quaestiones ad philosophos pertinent;
nam oratores in aliis sunt exercendi. Nominaverunt autem quidam has acti-
vas, illas inspectivas sive intellectivas; hae enim possunt agi, illarum finis
est inspectio sive intellectus. Est autem inter locum communem et positio-
25 nem boc, quod locus communis convictae et manifestae rei est exaggeratio,
positio autem dubiae rei quaestio. Positionum autem aliae sunt simplices, 33
aliae ad aliquid conparantur et duplices videntur esse. Si enim dicamus,
an luctatione exercendum, simplex positio: sin autem, luctatione exercendum
an agricultura, duplex: oportet enim ab altero debortari in alterum hor-
30 tantem. Dividuntur autem positiones capitulis quae finalia dicuntur, id est
iusto, utili, possibili, decenti, ut ^iustum est ducere uxorem et quod a pa-
rentibus accepimus' reddere vitae': quod prodest: cmulta enim ex nuptiis
accidunt solacia': quod possibile: ca similibus enim facile possumus ducere':
quod decet: cnon more ferarum degere'. Hoc modo confirmes, refutes au-
35 tem ex contrariis nec non etiam incidentes obiectiones reprobes. In pero-
ratione vero hortationibus uteris et communibus omnium moribus hominum.
DE LEGrIS LATIONE.
12. Legis quoque lationem in praeexercitalionibus ponunt. Et quoniam 34
etiam in negotiali et lationes legum et accusationes * * -f utuntur quaestione:
40 differentiam autem hanc esse dicunt, quod in negotiali circumstantia est, in
3 sciendum quoque quod P, lcxiov 8s cog Hermog. 7 praeexercitamenta P:
praeexercitationes edd. lt uel aliquam partem 5 12 non audentes P
23 heae P illarum P: illarum autem edd. 28 simplices P, fort. simplex est
30 dicunturr P: nominantur 5-' 35 abiectiones P 36 uteris g: horteris P
39 et lationis legum et accusationis utuntur libri; insl 8s xal iv TtQuyiiutLnrj voficov
&£6Eig kul -AuxriyoQiuL iiXTiLmovGUL TcoLovGL 'C,t\ti]6lv, Slucpoquv iy.£Lvr]v cpu6LV Her-
mogenes, et q. etiam in neg. et lationes legum et accusationes accidunt, utunttir quae-
stione coni. Keil.; ipse malim: et q. e. iu neg. et lat. legum et accusationes incidentes
faciunt quaestionem, differentiam hauc esse dicunt; videiur enim loco semel corruplo
antem ex inierpolatione adiectum esse.
p. 304. 3G5 C.
tionem paene per aures oculis praesentiam facere ipsius rei et exaequare
dignitati rerum stilum elocutionis. Si clara res est, sit et oratio similis:
sin summissa, huic quoque aptetur qualitas verborum. Sciendum autem
quod quidam non posuerunt descriptionem in praeexercitamentis, quasi prae-
5 occupatam et in fabula et in narratione; in illis enim quoque describimus
et loca et fluvios et personas et res: sed quoniam eam quoque quidam elo-
quentissimorum tradidere inter praeexercitamenta, non incongruum est eos
imitari. [
DE POSITIONE.
io ] 1. Positio est deliberatio alicuius rei generalis ad nullam personam 31
certam pertinens vel aliam partem circumstantiae, ut si tractemus, an na-
vigandum, an ducendum uxorem, an philosophandum, non addentes cui, sed
ipsam rem per se et per accidentia ei requirentes: ut, an illa res sit fa-
cienda, quam facienfibus solet illud et illud accidere. Quod si finitam assu-
15 mamus personam et sic deliberemus, non positio iam, sed suppositio est,
quae magis ad controversias pertinet. Sunt igitur positionum aliae civiles, 32
aliae privatae: civiles quidem, quae communibus et ad civitatem pertinen-
tibus subiacent opinionibus, ut an rheloricae dandum studium, et his simi-
lia: non civiles vero vel privatae, quae sunt propriae aliquarum discipbna-
20 rum et eas profitentium, ut an pilae formam habeat mundus, an multi sint
mundi, an ignis sit sol. Hae enim quaestiones ad philosophos pertinent;
nam oratores in aliis sunt exercendi. Nominaverunt autem quidam has acti-
vas, illas inspectivas sive intellectivas; hae enim possunt agi, illarum finis
est inspectio sive intellectus. Est autem inter locum communem et positio-
25 nem boc, quod locus communis convictae et manifestae rei est exaggeratio,
positio autem dubiae rei quaestio. Positionum autem aliae sunt simplices, 33
aliae ad aliquid conparantur et duplices videntur esse. Si enim dicamus,
an luctatione exercendum, simplex positio: sin autem, luctatione exercendum
an agricultura, duplex: oportet enim ab altero debortari in alterum hor-
30 tantem. Dividuntur autem positiones capitulis quae finalia dicuntur, id est
iusto, utili, possibili, decenti, ut ^iustum est ducere uxorem et quod a pa-
rentibus accepimus' reddere vitae': quod prodest: cmulta enim ex nuptiis
accidunt solacia': quod possibile: ca similibus enim facile possumus ducere':
quod decet: cnon more ferarum degere'. Hoc modo confirmes, refutes au-
35 tem ex contrariis nec non etiam incidentes obiectiones reprobes. In pero-
ratione vero hortationibus uteris et communibus omnium moribus hominum.
DE LEGrIS LATIONE.
12. Legis quoque lationem in praeexercitalionibus ponunt. Et quoniam 34
etiam in negotiali et lationes legum et accusationes * * -f utuntur quaestione:
40 differentiam autem hanc esse dicunt, quod in negotiali circumstantia est, in
3 sciendum quoque quod P, lcxiov 8s cog Hermog. 7 praeexercitamenta P:
praeexercitationes edd. lt uel aliquam partem 5 12 non audentes P
23 heae P illarum P: illarum autem edd. 28 simplices P, fort. simplex est
30 dicunturr P: nominantur 5-' 35 abiectiones P 36 uteris g: horteris P
39 et lationis legum et accusationis utuntur libri; insl 8s xal iv TtQuyiiutLnrj voficov
&£6Eig kul -AuxriyoQiuL iiXTiLmovGUL TcoLovGL 'C,t\ti]6lv, Slucpoquv iy.£Lvr]v cpu6LV Her-
mogenes, et q. etiam in neg. et lationes legum et accusationes accidunt, utunttir quae-
stione coni. Keil.; ipse malim: et q. e. iu neg. et lat. legum et accusationes incidentes
faciunt quaestionem, differentiam hauc esse dicunt; videiur enim loco semel corruplo
antem ex inierpolatione adiectum esse.