Herbert, Joseph von; Maria Theresia [Bearb.]; Trattner, Johann Thomas von [Bearb.]; Patruban, Martin Marcus [Bearb.]: Dissertatio De Igne: Triplicem illius statum complexa, quum fluidum elasticum est, caloremque efficit, quum motu rapidissimo a corporibus euibratus lux est, quum denique irretitus, ac velut vinctus e corporibus gignitur, aut sua in libertate exsistens ab his absorbetur (Viennae: Typ. Ioan. Thomae Nob. De Trattnern, Sac. Caes. Reg. Maiest Typogr. Et Bibliop., 1773) [VD18 13993461]

de Igne. 355
signem aliquem caloris gradum producunt,
fere ab huiusmodi materiis haberi, quae
vel forti diuturnoque igni expolitae fuere,
vti calx viua, oleum vitrioli, et sales alea-
lini fixi,vel quum alterutrum eflcrueicen-
tium corporum ad materiarum inssammabi»
lium genus pertinet, vt olea essentialia cum
spiritu nitri fumante commissa.
Calorem efferueseentiis genitum aliun-
de non esse, quam ab igne, qui ante vin-
ctus absorptusque libertatem recuperat, il-
lud persuadet cum primis, quod aliae, quae-
libet demum adsignentur , caussae parum
huic effe&ui proportionales esse videan-
tur. Non ab ambientibus vtique accipitur
hic calor: frigidissimo enim tempore, ri-
gidissima hieme saepe naseitur; non habe-
tur intestino motu; hic enim saepe vehe-
mens et cum notabili ebullitione coniun-
dtus, vti in solutione oculorum cancri
per acetum destillatum, exiguum tantum-
modo caloris gradum gignit, dum permix-
tione spiritus vini, et aquae , ebullitione
nulla, multo notabilior gignitur, vniuer-
fimque nulla interuenit calorem enatum
inter , et motum intestinum proportio ,
quae tamen sola certum criterium est, quo
suas effeftibus caussas, caussis essetius ad«
signamus Aliud igitur non restat, quam
dicere , ignem ante absorptum liberari.
Ipse rem apertiorem reddet liberandi mo-
dus. Sunt, qui sere tam in fermentationi-
bus quam in efferueseentiis soli tritui ca-
lorem