Hofmann, Donat; Hofmann, Donat [Hrsg.]: Donati A Transfiguratione Domini e Clericis Regularibus Scholarum Piarum Introductio In Philosophiam Universam Veterem & novam Exegeticam & Dialecticam (Band 3): Philosophiae partem Physicam seu naturalem complectens (Lindaviae, 1768) [VD18 90669282]

occultis corporum physicorum. 169
quando sensorium externo frigore vehementius
perculsum, in locum devenit libero aeri minus ex-
positum, is illi calidior videtur ; sic aqua fontana
jugi agitatione mota, minus, quam frigus externum
perstringere organum solet, etsi in se minus frigida
non sit: ceterum thermometrorum clarissimo indi-
cio compertum narrant Cl. duHamel & alii plerique
omnes, cellas, speluncas, & fontes hieme magis
frigere , quam aestate : quod porro speluncae non»
nullae reperiantur, ubi intensius est frigus in allate,
quam hieme, ita ut sole foris aestuante, intus gla-
cies generetur, qualem else unam in Burgundia, &
plures in Catalaunia prope oppidum Aulate ex aliis
narrat Cl. Verdriesj id ex sale nitroso , aut amnio*
niaco, ubertim illic exsistente, & cum venis aqueis
mixturam frigorificam conficiente, oriri, merito
affirmant, eo modo, quo glaciem artificiali modo
produci posse, supra insinuavimus. Sed & falsum,
00 hominum stomachos else hieme calidiores,
quod Hypocrates, & prisci medici ex eo errore, quo
stomacbi vires in solo calore consli tuebant, affir-
marunV; sunt enim ventriculi id temporis, ut
membra cetera, calidiores, & vel ex caloris abun-
dantia imbecilborevS, ut meliores medici evincunt;
(c) Pulvis pyrius e suiphure, nitro, & carbonibus
compositus, ubi accenditur, aerem ignis, & nitri
agitatione vehementer rarefacit, qui deinde per
vim suam elasticarn sese explicare nititur, & cum
perrumpere latera fistulae ferres non possit, qua
parte minor est resistentia, erumpit, unaque glan-
dem plumbeam sibi obsistentem protrudit:(d) con-
simili modo tonitrua, & terrae motus, & montium
quorumdam rudius igneos fieri, suo loco dicemus:
nulla ergo in his omnibus est antiperistasis unius
L 5 quali-