Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>: Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 2): Infortiatvm, Sev Pandectarvm Ivris Civilis (Lyon, 1627)

A e

1215 Digeſtorum Liber xxxiij Titvj. 1216

J de auro &arg. lega de quibus Petronius quoque in Satyr. Capi-
tolinus in Maximino. & Cyprianus in dispoſitione Cœne. Dio in
adians voear aae cvrer
a qDixiſſet. ſcilic. congruo tempore, id eſt, poſt aditam heredi-
tatem: & omnibus ſuis veſtimentis exhibitis:vt ſup.eo. Loptione.



iJAd filiam non, aliàs ſine non. TEt tunc dic, quia tantûm ve
miniſtra fuit electa mater. alias eſt, non: & bene colligitur, cum
dicit ſuprà, Respon cum mancipiorum, &c. & ſic ante omnem mo-
ram: & facit tunc j. de reg-iur. l. cum tempus.
Fructus. partus enim de quo prædixit, non eſt in fructu: vt

& l. ſcyphi. & l. homine.
a Voluntatem b Non poſſe. niſi a eſ-
mutare is, l ſet minor xxv. ann. vt
elegit, poreſt . c tL..:
IE minor ſit, .de mino. l & ſi ſine. in
vel ſi optio nõ prin. Vel niſi quando
tenet. optin non tenet: vtS
t ole verbis eotit l a mnotatum eſt.
c Conſumpſit vtbſup.
Doctores in l de procu.l ſi is, qui Sed
cunctos popu- videtur quod poſſit
los-Cde ſumma voluntatem mutare:
Tinitaté, voi vt j de verb oblig.l.ſi
e einé, quis ſtipulatus. in prin.
ſed li alters & l.eum, qui.S.j. Sol.vt
verbo ſit adiu- no.S. de leg. ij.l. ſtatuli-
um berum. S. fi. & l’huiuſ-
bEligens pli- modi.Stichum. & l. v.
ma teſtatione :. ..
ſeu electione inprin.
regulariter ci. Pi Cassvs TT-
ſumit ius eli¬ tius inſtituit ſibi
gendi. heredes filium ſuum
Seium, & vxorem ſuã
Semproniam, & filiam
TIncluſa per- ſuam Gaiam exhere-
pera Haloande dauit, & ei legauit c.
detraxerat. cûm nupſerit: & po-
ſtea ita dixit, Inſuper
arbitratu Semproniæ
prædicta matris dictæ
me filiæ, volo eligi

ab ipſa Sempronia de-

cem mancipia ſtatim
poſt aditam heredita-
tem meam, que man-
cipia volo dari dictæ
meæ filie cum nupſe-
rit: &, ſi antequam nu-
pſerit dicta mea filia,
aliquod ex dictis mã-
cipiis deceſſerit: tunc

in locum eius, arbitia-

tu dictæ Semproni
matris eius dari volo,
dum ad dictam meam
filiaim perueniat ple-
nus numerus dictorõ
decem ſeruorum: & ſi
dicta Sempronia non
elegerit dictos ſeruos,
tuc ipſa mea filia eli-
Legat, gat ſibi decem manci-
puell, vt nu¬;
bat, frutns le¬ Pla que volet. & po-
gati medio té. ſtea deceſſit dictus
pore percepti Titius teſtator, & di-
non debentur. ctus ſuus filius, & vxor

beto: ſi is dixiſſet?, que vellet:

deinde, antequam ea ſumeret, a¬

lia ſe velle f dixiſſet:mutare vo-

luntatem eum non poſſe , vt a¬
lia ſumeret:quia omne ius legati
prima teſtatione, qua ſumere ſe
dixiſſet, conſumpſit c: quoniam
res continuô eius fit, ſimul ac ſi
dixerit eam ſumere.

Fructus pendente cõditione ex re
legata percepti legatario nõ debentur
nec nudo miniſtro. BART.
XXI. SCAEVOLA libro vicenſimo-
ſecundo Digeſtorum.
Ilium & vxorẽ heredes ſcri-
pſit: filiam exheredauit, & ei
legatu dedit, cum in familia nu-
beret a, centum & f cûm in fa-
milia nupſerit,his verbis: Inſu-
per arbitratu Semproniæ matris e¬
ius mancipia decem, quæ confeſtime
poſt aditam hereditatem meam à
Sempronia vxore mea eligi volo f:
qua mancipia, cum in familiam nu-
pſerit, dari volo:& ſi antè quam nu-
pſerit, aliquod ex mãcipiis deceſſerit,
tunc in locum eius, arbitratu Sepro-
niæ matris eius, dari volo, dum ad e.

plenus numerus tic perueniat. quod,
ſi Sempronia mater eius nõ elegerit:

tunc ipſa ſibi, qua volet, eligat.
Quaſitum eſt, cum mater ele-
gerit, an ea, que ex his mancipiis
ante nuptias adgnata S ſunt, ad
puellam ſupra numerumh de-
cem mancipiorum pertineant.
Reſpondit, cum mancipiorum
legatum in tempus nuptiarum
teſtator tranſtulit, id , quod me-
dio tempore ancilie enixæ ſunt:
ad filiam non l pertinere. Idem

queſiit, ante nuptias eorundem
mancipiorum fructus & vſus
an ad Semproniam matrem per-
tineant. Reſpondit, nihil propo-
ni l, cur ad matrem pro ſolido
pertineant.
XXII. IDEM libro ſeptimodecimo
Digeſtorum.
MAritus vxori ſuz codieil.
IVlis per fideicõmiſſum y de-
dit prdia: item lances quas ele-
gerit quatuor. Quae ſitum eſt, an
ex his lancibus, que mortis tem-
pore m ſint, eligere poſſit. Re-

ſpondit, poſſe.

1

m

DE TRITICO, VINO,

VEL OLEO LEGATO.

TITVLVS VI.

a

Qua de re aut iure, aut cauſa legata
bactenus ſpecialem titulum dedit, ea fere
ſingulare & proprium aliquid habet quod
i alias transferri non poteſt. Nunc de his
rebus tractare incipit, quari appellatione
quid veniat, quidve teſtator intellexerit,
ambigitur, vt hoc titulo tritico, vino, vel
oleo legato quid contineatur. Triticum ſpe-
cies eſt frumenti, ſine ariſta. CVIAC.
l
1. VLPIANVS libro vicenſimo
ad Sabinum.

Ino legato, acetu
quoque cõtinetur,
quod paterfami-
lias vini numer
habuit n.

Generi per ſpeciem derogatur.
BARTOLVS.

II. POMPONIVS libro ſexto
ad Sabinum.

ſuprà de vſur l. in pecu-
dum.
l Proponi, aliàs, non
ad matrem:& tunc eſt
ratio que eſt ſuprà,
quia ante omné mo-
ram percepti ſunt. ad
quod eſt j.ad Trebel. l.
mulier. S. ſi heres. ahàs
ſine non, quaſi dicat, p¬
tinet ad filiã. Et tune
dic matrem electam
vt miniſtram, ad quod
S. de lega. 2.l. ſi quis Ti-
tio & fac ad predictas.
de lega, t-l. ſi ita relicti.
S Pegaſus, & S. de ann.
leg.L oum, qui. & de leg.
1.l. apud Iulianum in pr.
& S. 1. & l. cum res. &
l quaſitum. S, fin & j. ad
Treb l. mulier. S ſi heres.
& jtit. 3l3. in princ.
& ſuprà de leg. 3. l. ſi
vorem . ſorori..
Aritus. CAsvS.
IEgo habes x. lan-
ces, id eſt, ſcutellas
argenteas, feci teſta-
mentum, & inſtitui
mihi heredem Titii:
& poſtea feci codicil-
los, & in eis reliqui

vxori mee duo mea

pradia, & quatuor lã-
ces, quas ipſa elegerit.
poſtea antequã more-
rer, multas alias lan-
ces adquiſiui, & poſt-
ea deceſſi. venit nune

vxor, & vult eligere

quatuor lãces ex om-
nibus quas habebam
tempore mortis me:
& heres non vult ei
dare electionem, niſi
de his, quas habebam
tempore teſtamenti.
certé mulieris deſide-
rium eſt præferendû.
VIVIANVS
Per fideicommiſs.
Recté. nam per vindi-
cationem data optio-
ne, in eam tantm ve-

.1

dio. CvIAC.

ab eo inſtituti, adiuerunt hereditatem: & dicta vxor Sempronia
qu erat mater filie teſtatoris, elegit decem ſeruos here dita-
rios pro dicta ſua filia: & poſtea antequam dicta filia nuberet,
nata ſunt aliqua ex dictis decem mancipiis quæritur, nunquid
pertineant ad dictam filiam vltra numerum dictorum decem
mancipiorum? Et reſpon quod non, quia legatum mancipio-
rum pradictorum x tranſtulit teſtator in tempus nuptiarũ filiæ
exheredatæ: imô pertinebunt ad dictam Semproniam teſtato-
ris vxorem, & ad dictum Seium filiurm eiuſdem teſtatoris, qui
ab eo fuerunt hetedes inſtituti, non autem ad ſolam Sempro-
niam VIVI.
Cum in familia nuberet. In Florét. hec verba ſunt ſuperflua.
rectius vulgô ita legitur, Legatum dedit centum, cum in familia
nupſerit, his verbis,cCVIACIVS.
d’ Inſuper ſub legauerir.AccVRS.
e Confeſtim hoc facit pro filia, licet non multûm.
f Volo ego teſtator. & ſic tranſit de tertia ad primam perſo-
am. ACCVR..
g Adgnata aliàs, adgnata. id eſt, nata, & aliàs, adſignata. ſcilic.
per electionem matrisACCVRSIVS.
h Supra numerum aliàs, datum, id eſt, expreſſum.Acc.
Supra numerum contendit Grammatici, an oporteat dicere
ſupra numerum, an, ſuper. Hoc loco ait, ſupra numeri, vt & l.1.C.
de collegia. lib.I1. & apud Cornelium Tacitum 14. Annal.item &
apud Plinium ad Traianum. Aliàs dicitur, ſuper mumerum, non
minus recte:nã & inde ſupernumerarijdicuntur. l. 2. Cod. de Ca-
ſtréſi. lixi. & ab eodem Plinio ad Traian. & à Suetonio in Clau-





3

4.

niunt res, qu vtroq; tẽpore teſtatoris fuerunt, teſtamenti, &
mortis, ex iure Quiritium, Vlpiano auctore in iure. Nec verd
huic legi obſtat l. vlt in princ. j.de auro & arg. lega. CV1.
m Mortis tempore. licet tempore teſtamenti condendi non

fuerunt. Sed videtur contra ſuprà de lega. 3. l. nomen. . 1. Sol. a Vide ibi ſol.

vt ibi-

op

DE TRITICO,VINO, VEL OLEO LEGATO.
TINO legatoJCASVS. Legaui Titio vinum meum,
quaritur vtrûm in legato contineatur acetum? Et
l dicitur quod ſic, illud ſcilicet quo vte batur pro vi-
n. VIVIA.
q Acetum. Sunt enim qui in vſu habeant acetum pro vino,
idque dilutum aqua, quod compoſtam & Grœci õnmpor vocãt,
quod ſumant ipſi, vel prœbeãt ſeruis aut famulis, nautis in ma-
ri,vt eſt in ſu frequens, dicitrque id aqua dilutum ſitim ſeda-
re melius quam vinum. Militibus quoque in expeditione, al-
ternis vinum, alternis acetum datur. l.1. C. de erogat. milit. anno.
lb. 12. CVIAC. ...SGne AA b

contra.J.eotit.l. ſi cui in prin. Sol vt ibi..
Vm alij penum.JCASVS. Legaui Titio vinum, & Seio le-
gaui penum, id eſt, ea qu ſunt eſui & porui. certé Titius

xa r Lo„...a EI RSIT Ir
habebit torum vinum, & Seius omnem aliam penum. Irem

-.. AAe lI.AArrà iroſ-
quid ſi legaui Titio camphoras vini quas vellet? certé poteſt
.. e Ie

Gl. quam ibi
approbat. Bal.

Coniectura

n Numero habuit. ſumptabvoluntatis coniectura ex ipſius de ntatis de-
functi viuentis conſuetudine:vt jeo lſi quis vinum.S. item ace¬ ſumitut
tum. &Stit.1.l.22 S fi & arg.S. de leg. 3.l. nomen. I. & lnuper & l. ipſius de-

ſeruis vrbanis, & lquaſitum in prin, & l vxori in prin. Sed funei conliu
tudite.