DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#1020
2O27 Digeſtorum Liber xxxvnj
Eſtamento. JCASVS. Aliquis poteſt iubere ſeruum ſuum
I eſſe liberum, & eundem adſignare vni ex liberis ſuis. Item
dicit, quod libertum poſſum adſignare liberis iam natis. Sed nu-
quid poſſumus etiam poſtumos adſignare? certé ſic. LQVoD IN-
QVIT. Dicit Senatus, ſi libertum duobus ex libens meis adſi-
gnauit, & vnus deſiit
eſſe in ciuitate: ſolus
eſt patronus, qui re-
mãſit in ciuitate, ſecus
ſi vnus ex liberis meis
capitur, propter ſpem
Incluſa duo poſtliminij-h. d.[in per
ſunt gloſſe- petui, per deportatio-
mata vs in nem. poſſit.S. eo. l. iij in
perpetuun, & fi ci l. ſeq ſi capitur v¬
s poſſit S. e nus abhoſtibus ppter
hnius legis. ſpem poſtlimi-
pem poltliminij non
captus, non erit in ſo-
lidum patronus ſEx
DIE. Poſſum adſigna-
re filio libertum non à
die in antea ſi ſit ſuus:
ſed ſi vellem adſignare
vſque in diem certum,
non poſſum. hd non-
dum poteſt fieri hoc
puré in diem, i. in ad-
ueniẽte die perpetuo,
ſicut patronus. Seod.l.
li bertus in fin.
Teſtator por a Teſtamento. facit a
teſt teſtaméte ſupr.eo l.j. . adſignare.
ſo libertum b Erg. bene bvalet
vni liberorum , ...
adſignare, ve hoc arg vtS. de cellat.
eius ſolius ſit bon lfinin fin. Acc.
libertus, cuicQuod inquit Sena-
fuerit adſigna- pss S eod l.j. 5. vtique, ſi
tus.. 1I
b Poſtumi jex liberis.
beroru appel. d Vix poteſti.c nullo
Jatione in du- modo poteſt. ſic S. ad
bio in tellig- Velle a.l.tutor. Sed aliàs
tur. alirervt S de iudel vix.
c Vx, pronul- Finé. p hoc o
Iommdooe Fininp hoc qui-
uis ſine liberis in ciui-
tate eſſe deſinit:vt S.eo.
l.j-S vtique, ſi ex liberis.
SIQVIDIN
frauem, &c.
d Cõtinuati0 ADDIT1O. Quia d
ſecundu Viu. patroni & eorum liberi,
quibus liberti adſignan-
tur, habent iu in bonis
lib.S. de bon lib l. j. &
plerique liberti alienãt
bona in fraudẽ patroni,
aliquando in fraudam
legis, non patroni: ideo
ponitur rubr. an liceat li-
xIII IDEM lib. 4. Senatuſconſaltorum.
Eſtamentoa poteſt quis &
Tſetas mammittere, & eun-
dem vt libertum adſignare.
1. De liberis, qui ſunt in po-
teſtate, Senatus locutus eſt. er-
go de poſtumis nihil hoc Se-
natuſconſulto prouiſum eſt. ma-
gis tamen puto, etiam poſtumos
contineri. 2. Quod inquit Se-
natus, Si ex liberis quis in ciuita-
te eſſe deſiſſeteum ſignificat, qui
in perpetuu in ciuitate eſſe deſie-
rit, non etiam ſi quis ab hoſtibus
captus reuerti poſſit. 3. Ex die
quoque certa adſignari poteſt:
ſed vſque in diem certum vix
poteſt d. nam ipſe Senatus huic
negotio finems præpoſuit.
5
SIQVIDIN FRAVDEM
patroni factum ſit.
TITVLVS V.
Sequitur portio alia iuris patronatus,
A Fabiana, que patrono cõpetit liberto
teſtato, & actio Caluiſiana, que inteſtato,
liij.5. ſi inteſtatus j.liij. C. eod. ad de-
trahendam portionem debitam verecidiæ
patronali, quam dixi ſupr-eſſe ſemiſſ m bo-
neri liberti vel trientem, ex alienationib.
inter viuos factis in fraudem patroni, &
ex mortis cauſa donationibus & legatis.
Patronus non eſt creditor. l. vj. in fine, de
lege Cornel. de falſ. alioquin haberet
Paulianam actionem. CVIAC.
I. VLPIANVS lib. 44. ad Edictum.
I quid dolo malo
liberti fact eſſe t
berto alienare: & quo iure, videamus. circa hoc ſubiicio hic diuiſionẽ.
Cum alienat libertus aut in fraudem legis, aut patroni, ſi in fraudẽ
legis, ſi minor centenario, ipſo iure valet,S de iure patr l libertus. ſi
alienat in fraudem patroni,tunc ſi alienat in fraudé, reuocat patro.
Jeol tenetur Sj. adhibita diſtinct. aut alienat inter viuos, aut in
vlrima voluntate. j l j. in princ & per totu VIVIAN.
Iquid. CASvS. In princ. huius legis di, libertus erat
diues, parronus dilapidabat totú patrimoniũ ſuum.
dicebant ſeminãtes zizaniam libertoscis heu quid
dicit parronus nõ Or ſcias, p patronus dilapida ſuã
ſubſtantiã, qui ſuccedet tibidixit iſte Habet iſtam
ſpẽ p ſuccedet mihi?quid fecit?cû haberet in bonis mille, alie-
nauit nongenta dolo malo nunquid ſubuenirur patrono?ſic, &
alienata in fraudé ſuã poterit reuocare. [SI ALIENAT1O.j Si
libertus alienauit in frau, patrouinõ qurimus an alienat cau-
ſa mottis, vel inter viuos in dona cauſa mortis non requirimus
dolum: vel ſi dolo malo facta ſit, ſubuenitur patrono in alie-
natione dolo malo facta:ſiue ſit alienatum inter viuos, ſiue in
vltima volûtate. catera ſunt plana vſque ad Svtrum vbi dicitur:
Nunquid ſi libertus nõ adquirit, videtur facere in fraud patro-
ni?certé nõ Sed ſi vocatus eſl in iudicio, & cõfeſſus eſt in fraud.
patroni, habet locú iſtud edictũ. ſed ſi, cûm poſſet mouere que-
relã, noluit mouere:nõ habet locun quod ſi libertus donat filiæ
in dotem, non viderur parronum fraudare. Quid ſi liberrus
donat vel alienat pluribus? an omnes tenentur Fauiana act. &
Caluiſiana? Reſp. quod ſic. h d vſque ad S. ſi quisSQ qS-ISi li-
pertus vendit in fraudem parroni, vel locat, qualiter ſubuenitur?
datur electio emptori, vel reddere rem, vel pretium ſupplere.
ſed ſi emit rem maiori pretio, non datur electio patrono.
TitV. 2028
(Sed quid ſi libertus alienat rem iuſto pretio, patronus vult re
uocare, quia eſt eius heres ratione vniuerſitatis?núquid
tio eſt ſpectandarſic. Sed quid ſi mutuo pecuniã accepit in frau-
dem patronieſi donauit alteri, tenetur Fauiana act. ſi autem fin.
iſta ta-
xerit ſe accipere, & non accepit: tenetur Fauiana act.hdJSIFI-
deceſſerit)quo minus, quam pars
debitag bonorü, ad eorum quem
perueniat, qui contra tabulas bo-
noru poſſeſſionem accipere poſ-
ſunt: cognoſcit Prtor, & operã
dat, ne ea res ei fraudi h ſit .
1. Si alienatioi dolo malo fa-
cta ſit: nõ querimus, vtrûm mor-
tis cauſa facta ſit, an non ſit. o¬
mni enim modo reuocatur. Si
verô non ſit dolo malo le facta,
ſed aliàs:tum actori probandum
erit l, mortis cauſa factam alie-
nationé. Si enim proponas mor-
tis cauſa factam alienationem,
non requirimus, vtrû dolo malo
facta ſit, an non ſit. ſufficit enim
docere, mortis cauſa factam. nec
immerito mortis cauſa enim do-
nationes comparantur legatis .
& ſicut in legatis non querimus,
dolo malo factum ſit, an non ſit:
ita nec in mortis cauſa donatio-
nibus. 2. Quod autem mortis
cauſa filion donatum eſt, non re-
uocatur-nam cui liberum fuit
legare o ſilio quantum vellet: is
donando non videtur fraudaſſe
patronum. 3. Omne autem,
quodeunque in fraudem patroni
geſtum eſt, reuocatur.
4. Dolum accipere nos opor-
tet eius, qui alienauitP, non eius,
cui alienatum eſt & ita euenit, vt
qui fraudis vel doli conſcius non
fuit, carere debeat re in fraudem
patroni alienata, etſi putauit
ingenuum, nec credidit liberti-
num 5. Aduersus compatro-
num, qui contra tabulas bono-
rum poſſeſſionem omiſitr, Fa-
culio, vel de in rem
DEIVSSIT. Si liber-
tus fideiubet apud, me
in fraude ſui patroni,
vel rem obligat: eg
creditor Fauiana non
teneor: ſed illi pro quo
fideiuſſit, tenetur man-
da. Verum ſi donandi
cauſa fideiuſſit: tunce JFraus & do.
oeus erit Faauaana a pue uuoun
ioni. & quod dictn Patrocinari nõ
etin fdeſuſenf tan de cectms,
oue, Idé ad noſtram. ex-
in mandato. QVAM-ttà de empt. &
VIs ISi libertus alienat vend.
in fraudem patroni: ſi
in parte fraudat patro-
num, illa reuocatur
Fauiana. quid ſi ſit in-
diuiduü? tunc ratione
indiuiduitatis totſ de-
bet auocari.SI SER-
vo.J Libertus tuus de-
dit ſeruo meo aliquid
in fraudem tuamnun-
quid in me dabitur a¬
ctio, quod iniuſſu tuo
datum eſt? Reſp quod
ſic, & teneor Fauiana
in ſolidû. aliter de pe-
verſo.(SI CVM SER-
v0. In fraudem pa-
troni contraxiſti cum
ſeruo meo, ſeruus ma-
numiſſus eſt. nunquid
competit act. tibi?cer-
tè ſic. quia inſpicimus
fraudẽ liberti nõ ma-
numiſſi. & ideo cõtra
me dominum poterit
dari act de pecu. intra
annum. Et hc actio
Fauiana & Caluiſiana
eſt perſonalis, nõ rea-
lis, & competit patro-
no, & cteris ſucceſ-
ſoribus comperit in
heredes, & in cœreros
ſucceſſores. Accedit S.
de pet. hered. l. quod ſi
debet.S. pe. (SI LIBER-
TVS.) Si libertus alie-
nanit aliqua in frau-
dem patroni: mortuo
patrono, filius eius cœpit petere cõtra tabquia prateritus:nun-
quid poterit agere Fauianarſie, & reuocare alienata. Vnu ſcia-
tis, in Fauiana veniunt fructus percepti poſt litem conteſt. &
fructus prteriti.h. d cum l ſeq ACCVRS.
f Factum eſſe. alienando vel deminuendo aliquo tempore.
g Debita qu eſt tertia:vt Inſtit de ſurc.lib.S. ſed noſtra.
Frandi.i damno, dando ei reuocatorias actiones.
i Si aleettoodic, ſi alienat gratis & dolo, reuocatur, vt hic: ſi
non dolo, vt inter viuos, non reuocatur:vr S de probat. l putronus.
ſed in vltima voluntate ſic.vt ſubiicit, ſi verô non ſi, &c. ſi verd
non gratis, non reuocaturlicèt quandoque temperetur: vt j ea.
l. ſi quis. y ſi mutuam.
e Dolo ma lo liberti alienantis.
l Proband erit.ex quo cõſtat aliàs non eſſe dolû commiſſum,
mqIegatis.vt & j.de dona cau mor l.illud qu legata nõ debeu-
tur, niſi deducto re alieno:vt .ad Trebl.j antepenul. at Ptertia a Legitima
patroni eſt vt es alienumevt quarta arrogati:vt j de donatl ſi pa-
tronus. & S. de inoffic. teſt. l. Papinianus. ſi quis ex his. & fac. ſup de
patroni & ad-
rogati detr-
bitur vt as
iure pa. l. ſi libertus in princ. & S plane. & ſuprà de pet. herl. quo ſi,iienun.
in diem. S.iiem ſcribit-
n Filio.liberti à liberto patre.
Legare. lius nexcludit patront:vt Inſt. de ſuc. S ſed noſtra.
p Alienauit gratuito-
q Alienata gratisb, alioquin contra:vt J.eod. ſi quis in fraudem.
Alienatie
alia gratuita
& ſic in tilucratiuo cõuenit cum re alienata in frau cred, vt Cn alia pretio
...IIA.... X 1.. .. 2.. 3......&
de his qua in frau cred, lpe at in nõ lucratiuo differt:vi j..ſi quis.
accepto.
rOmiſit & neceſſe habuit omittere, cum ſuam partem habeat
quoqun tit. ſc dona. cau mortis; vt hic, & ſupr. de bo. libl. ſi patre-
nus.SSſi ex benis.
Non