Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>: Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 5,2): Institutionum, Sive Primorvm Totivs Ivrisprudentiae Elementorum Libri Quatvor: Omnia à mendis quàm accuratissimè repurgata, atque vindicata (Lyon, 1627)

I7 Quibus alienare licetvel non. Titvij, 7e
lis requiſtionis per u aceteſendi, quoed quilen ius eres

. AA aeã de nouo con-
conſtante matrimonio contracto augeri: ſed etiã de nouo con-

ſtitui poſſunt: & hac dicuntur vſque ad illum. erat olim.
aJ Introdutum vt G.de do-ante nupt per touti ..¬
b Habebat. & hodie habet, ſi fiat donatio prius, na & poſteà

fieri poteſt: vt infrà eod5. ſed tamen.

cJ Inſecutum. de iure,
& de facte
dQuod.i.quia.
ds inſfa
quibus non eſt permiſfa-
cere teſtamen. S cacus.
fq Cum augeri. i. cum
sAlis, cum hoc non eſſet?. Accc.
hoceſſet. g Fuerat. etiam ante
ſe.
h Tale putà quia au-
geatur dos.
2 Augeri. Que ita do-
nantur, iripepu noſtri
auctores vocãt:quo vo-
cabulo quid ſit donatio
propter nuprias, ſatis a¬
perté ſignificatur. Cuia.
i 5 Permiſit.ſdiuus Iu-
ſtinus: vt C. de donat.
ante mp.l.pen.
RGEt conſequentia. a¬
liàs conuenientia ſieC.
de epi. & cle. l. decerni-
mus in fin gl fi & in sú-
mario:& de offi. prafect.
vrb. l. j. in fi. de defen.
ciuil defenſores.arg. con-
trà, C. de conſtit. pec. l ij.
S. pen. & ff de adimen.
legl i conditio.
I Conſtituimus. C. de
do.ante nup.l fi.
m S Exaquentur. ſi de
nouo fiat donatio, vel
dos poſt matrimoniu:
vel vetus augeatur, eſt
JHlceſt caſus æqualitas: vt C. de do.
in quo filius ante nup. l. fi. S. ſi igitur
cortigt paré dote. Si ante matrimo-
ec otatau nium porerat eſſe ina-
s. ſi verje- qualitas:vr C.de pact.
dt. Egi Per. lLex morte in princ. Sed
bDos, & do hodie b qualitas eſt
natio propter ante, & poſt in conſti-
aupias debet tuendo, & in pactis lu-
litate. crum: vt quantum dat
vxor in dotem, tantum
det in donationẽ pro-
pter nuptias: vſumfru-
ctum tamen habeat
maritus, ne accidat, ma.
trimonij oneribus do-
tem non ſeruire. Nam
eA C5yiA .A
aouitas ſugerit quot
monij onera C-
ſuſtineantur. onera matrimonij: vt
ff. de iu. do. l. dotis fru-
ctus. & l. plerumque. 5 ſi
ſerui. Cûm tantuimdem
reddatur vxori, ex qua
donatione conſulitur
mulieri ſoluto matri-
monio, ſi res dotales
non exiſtant: & quia

c Dos datur vt

d Niſi poſt bié
niû iterû con-..:.
ſentiat, & ex proxi in prin.

viuos donationis, quod veteri-
bus quidem prudentibus peni-
tûs erat incognitum: poſteà au-
tem à iunioribus diuis principi-
bus introductum a eſt, quod an-
tenuptias vocabatur: & tacitam
in ſe conditionem habebat , vt
tunc ratum eſſet, cum matrimo-
nium eſſet inſecutum c.Ideõque
antenuptias appellabatur, quôd
d ante matrimonium efficieba-
tur: & nunquam poſt nuptias
celebratas talis donatio proce-
debat. Sed primus quidem diuus
Iuſtinus pater noſter e, cûm
augeri f dotes & poſt nuptias
fuerat spermiſſum: ſi quid tale
h eueniret, & ante nuptias au-
geri donationem conſtante
matrimonio, ſua conſtitutione
permiſit i: ſed tamen nomen
inconueniens remanebat, cum
antenuptias quidem vocabatur:
poſt nuptias autem tale acci-
piebat incrementum. Sed nos
pleniſſimo fini tradere ſanctio-
nes cupientes, & conſequentia
. nomina rebus eſſe ſtudentes
T: conſtituimus l, vt tales dona-
tiones non augeantur tantum:
ſed etiam conſtante matrimo-
nio initium accipiant: & non
antenuptias: ſed propter nu-
ptias vocentur: & dotibus in
hoc exquentur m, vt quemad-
modum dotes conſtante matri-
monio non ſolum augentur: ſed
etiam fiunt: ita & iſt donatio-
nes, que propter nuptias intro-
duct ſunt, non ſolum antece-
dant matrimonium:ſed eo etiam
contracto augeantur, & con-
ſtituantur.

Hodie ſi vnus ex dominis ma-
numiſit ſeruum communem, ſeruus
efficitur liber: & ſocius conſerua-
tur indemnis, dato ſibi pretio par-
tis ſuæh.d. Aret.

non potuit alienare maritus etinm ea conſentiente d: vtj. tit.
l2.:. ... . ...l. .. .... . . ...-
licet alis iuri hypotheca poſſit renunciare; vtC.

aliis bonis, ad Velle. letiam & l. iubemus. & in auth ſiue à meeo.tit. C. Et ſi-

ut ſuperit, cut dos vrorieſie & talis
ſibi ſit conſul-

tumenec tuni

aorinc & talis donatio iure redditur viro ſoluto ma
trimonio, cum ſit œqualitas; vt in aut de aqua do. Sj. coll vij eſt

C ſſliri laiear .. . ſ.... ſ
bi praiudi ſponſalitia largitas, quando ſponſus ſpoſa per verba de futuro,
cat niſi quate vel econtrà donat puré, nõn reſpectu dotis: qua ſimiliter condi-
nus probetur tionem matrimonij habet:vt C.de dona ante nup l.cum veterum.

versſi in rem & leſi à ſponſoAcCVRS.

ſuam. Ane.
vn
Hodie tainen
de conſuetu-

ADDIT10. Tu dic quod aliquando

fit ex mera liberalitate hoc expreſſo quod nullo caſu repeti
poſſit. & habet locum, lſi mater. C. de do. ante nup aliquando fit

dine talis d ſimpliciter nullo exprello: ee tunc olim praſumebaturex mera
natio non cõ. liberalitate, & erat irreuocabilis. Lij l.ſi filiæ. & l, ſi tibi Ceo. ho-

ſtituitur:
vult Glo. in
ili

autl, cqualitss aaual a ran-
cde pat d & cqual do col vy.
ial in auth. dos

daa. Cco.Iaſ.

vi die ver ob cauſam futuri matrimonij. l.cum veterumeo.tit.
n J Sedeo etiam contracto. Hodie hoc corrigitur, in auth. de

Erat olim. CASVS. Domine, vidi plures modos acquirendi
le iu ciui nunquid adhue reperiutur plures modi ciuilis acqui-
ſitionis? Reſpond. quod ſic. Erat enim olim alius modus ciui¬)

& Marti. Petrus ſolus inter viuos, vel in vltima volutate com-
munem ſeru manumitteret, libertas non valebat:ſed ineo caſu

pars Petri penitus amittebatur. & Mai

4. J Etat olim & alius mo-
dus ciuilis acquiſitionis per ius
accreſcendi, quod eſt tale: Si
communem ſeruum habens ali-
quis cum Titio, ſolus liberta-
tem ei impoſuerit vel vindicta,
vel teſtamento : eo caſu pars
eius amittebatur, & ſocio ac-
creſcebat. Sed cum peſſimum
fuerat exemplo o, & libertate
ſeruum defraudari, & ex ea hu-
manioribus quidem dominis
damnum inferri: ſœuioribus
autem dominis lucrum accre-
ſcere *: hoc quaſi inuidi ple-
num, pio remedio per noſtram
conſtitutionemp mederi neceſ-
ſarium duximus.

Habes caſum, in quo contra iu-
ris communis regulas quis inuitus
rem ſuam vendere cogitur.

5. J Et inuenimus viam,
per quam & manumiſſor, &
ſocius eius, & qui libertatem
accepit, noſtro beneficio fruan-
tur, libertate cum effectu pro-
cedente (cuius fauore anti-
quos legumlatores multa etiam
contra communesr regulas ſta-
tuiſſe manifeſtum eſt) & eo
qui eam libertatem impoſuit,
ſuæ liberalitatis ſtabilitate 7
gaudente: & ſocio indemni
conſeruato, preciumque ſerui
ſecundum partem dominij
quod nos definiuimusſ, acci-
pientet.

QVIBVS ALIENARE
licet, vel non.

TITVLVS VIII.

Etiam vxoris accedéte conſen-
ſu fundi dotalis alienatio, & obli-
gatio viro(quamuis ciuili iure do-
tis dominus ſijinterdicta eſt.

r. nolenti manumitte-

re accreſcebat: & ita
ſeruus qui prius com-
munis erat, totus Mar-
tino per ius accreſcendi
acquirebatur. Sed cûm
hoc peſſimum fuerat
exemplum, ſerui qui-
dem manumiſſum li-
bertate defraudari, &
impoſitione libertatis
humanioribus dominis
damnum inferri; & ſe-
uerioribus lucrum ac-
quiri:ideo hoc quaſi in-
uidia plenú pio reme-
dio per noſtram cõſti-
tutionem duximus cor.
rigendum: & inueni-
mus viam, per quam
tam manumiſſor, quã
ſocius eius manumit-
tere nolẽs, quam etiant
ſeruus qui libertatẽ ac-
cepit, noſtræ permiſſio-
nis beneficio commu-
niter perfruantur. Sta-
tuimus enim, vt liber-
tas ſeruo communi im-
poſita, debitum effe-
ctum ſortiatur. Mani-
feſtum enim eſt, anti-
quos legum latores in
fauorẽ libertatis multa
contra regulas com-
munis ſtatuiſſe: &
ſtatuimus, quod dor
nus, qui libertatem im-
poſuit, ſuæ liberalitatis
ſtabilitate gaudeat, &
ſocius indemnis con-
ſeruetur, & pretiú ſer-
ui manumiſſi à domino
manumittente ſeruum
ſecundûm partem do-
minij conſtitutione de-
finiti accipiat. Et hc
vſque in fitit. Franc.
JVindicta, vel teſta-
mento. Recte vindicta,
vel teſtamento. nimirû
enim ſi inter amicos,
per epiſtolam, vel con-
uiuium manumittat,
pleriſque placet nihil
eum egiſſe. auctor vi-
pianus in tit de liber. &
Paulus lib. 4. Senten. de
manumiſſ. CvIAC.
O Exemplo. C. de pro-
ba.Lexemplo.
p JNostram conſtitu-
tionem. C. de comm ſer.
mal. j. ne autem. & S.

ſin autem ſocius.

q Cuius. libertatis.

r5 Communes. ſcil. vt libertates a per leg. Fal. non minuantur.
Item vbi non valet teſtamentum, libertates non reuocanturff.

de inof teſt.l. Papinianus S ſed an & libertates & S fin. Item & ff.de

fileicom lib l’generaliter. Sſi quis ſeruo.
ſJ Definiuimus. C.de commu ſer ma. l.j.
tem ſocius.

S. ne autem. & S ſin au-

t Accipiente. vel eo depoſito:vt C. de com, ſer. ma l.jSne autem.
& Sſin autem ſocius. Et not, quod compellitur bquis vende-
re: quod eſt ſpeciale contra regul. vt C.de contra empt l. inuitum.

& C. de iu. deliblnec emere. quod plene
pen. coll.j.

no in auth. de fideiuſſs.

QVIBVS ALIENARE, &c.

Dictum eſteſuprà de acquiſitione facta per vſucapionẽ, vel per do-
natione: nunc dicit per quos alienatio poſſit fieri, & per quos non.
Aret. Vel ſic continua: ſuprà dictum eſt, quomodo quis effititur do-
minus iure gentium, vel ciuili, hic tractare intendit de quadam

FFF5

ſpecialitate,