Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>: Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 5,2): Institutionum, Sive Primorvm Totivs Ivrisprudentiae Elementorum Libri Quatvor: Omnia à mendis quàm accuratissimè repurgata, atque vindicata (Lyon, 1627)

2O1

teſtari, & ad hoe ſe diſpoſuerit: ſecus in contractibus, vbi in du-
bio verba praſumuntur obligatoria, niſi aliudex cõiecturis ap-
pareat. An verbum, relinquo, importet inſtitutionem, legat, vel
fideicommiſſum, vide loan. Fabhic..1
a (Nec vllorum. ſic j. ad leg. Falcid circa princip. ibi, idque ipſo-

De militari teſtamento. Tit xj.

202

tratia conſequenda moreretur de hoe vide Angel.
gJ Valere. quia cõditio retrotrahitur vt ffde peri. & commo roi
ven l. neceſſario. S. quod ſi pendente. & qui potiores in pign. habe.l.
vlt. & facit ffeol quod dicitur. & lquod conſtitutumACCVRS.
Sed & ſi quis.JCAsvS.Acceſſi ad luſtin. & ita propoſui co-

rum ſic C. de reſcin. von.
l.ratas.
b Quinim. habet pri-
uilegium a circa ſolen-
nitarem: quinimô &
circa ſubftantiam teſta-
mẽti, vt qui aliàs teſta-
ri nõ poſſet, hie tamen
poſſit: vt ffeo.
cJMutus. ſiue natura,
Teſtes, qui ſiue caſu, vt ſit priuile-
unt preſentes gium aliquod, vt C qui
n teſtaméto, teſta fa poſſ ldiſeretis. &
cbent audire hoc iure militari: vifſ.
ocem te, odem. l iure militari.
asſt Ac cVRSIVs.
am videre e-ADDITIO. Dum-
us faciemnet modo apparet, ipſum
fieit cor ſie voluiſſe teſtari per
a qi ſigna ſua qua per notos
et rhe, poterunt interpretari.
le aqua plu. Sed hactenu.I CA-
e teneatcõ¬ ;s. Domine, dicatis
nieeur rgo mini, quadiu du-
ratt l e rat priuilegium milita-
tment. re circa ſolen. teſta. Ad
hoc reſpon. Amice, hoc
priuilegiu circa ſolen.
teſta. tamdiu ex princi-
palibus conſtitutioni-
bus militibus indulge-
tur, quamdiu militant,
& in caſtris degunt.
Poſt miſſionem verô à
caſtris, ſiue veterani,
ſiue adhuc militantes
extra caſtra fecerint te-
ſtamentum, id commu-
ni iure omnium ciuiu
Rom. facere debẽt. Ve-
runtamen illud teſtam.
quod in caſtris factum
eſt, intra annum tãtum
valet. Pone igitur quod
aliquis miles in caſtris
fecerit teſta. iure mili-
tari, & hœredẽ ſub con-
ditione inſtituit, &
poſteà iſte miles iã de-
ceſſit, ſi cõditio ſub qua
erat heres inſtitutus,
bMiles mili- diu poſt annu, vel for-
tia reuerſusvr te poſt biennium exti-
trim amitrat terit, nunquid valebit

dë Fab.Ang.
Iaſ-

pro teſtamento ſeruari. Nec vl-
lorum magis intereſt, quàm
ipſorum quibus id priuilegium
datum eſt, huiuſmodi exẽplum
non admitti: alioqui non diffi-
culter poſt mortem alicuius mi-
litis teſtes exiſterent-qui affir-
marent, ſe audiſſe * dicentem
aliquem, ſe relinquere bona ſua
cui viſum ſit: & per hoc vera
iudicia ſubuerterentur.

Miles, licét ſit mutus, vel ſurdus,
tamen teſtatur.

2. Quinimô b & mutuss, &
ſurdus miles teſtamentum fa-
cere poteſt.

Miles poſt miſſionem, vel extra
caſtra exiſtens debet iure communi
facere teſtamentum. Sed ſi fecerit
teſtamentum in caſtris iure mili-
tari, durat etiam poſt miſſionem, ſi
moritur intra annü, licèt poſt ex-
titerit cõditio inſtitutionis ARET.

Annotato, Conditionem in te-
ſtamentis retrotrahi ad diem mor-
tis teſtatoris.

3. J Sed hactenus d’hoc illist
à principalibus conſtitutioni-
bus conceditur, quatenus mili-
tant, & in caſtris degunt. Poſt
miſſionem f verô vererani, vel
extra caſtra alij, ſi faciant adhuc
militantes teſtamentum, com-
muni omnium ciuium Roma-
norum iure id facere debent. Et
quod in caſtris fecerint teſta-
mentum, non communi iure;

ſed quo modo voluerint, poſt
miſſionem intra annum tantûm
valebit. Quid ergo ſi intra an-
num quis deceſſerit: conditio
auté hredi adſcripta, poſt an-
num extiterit: an quaſi militis
teſtamentum valeat? Et placet,
valeres quaſi militis.

Teſtamentum factum ante mi-
litiam ſine ſolennitate valet, ſi poſt
militia apparet de militis volun-
tate. Et idem ſi miles poſt teſtamẽ-
tum fuerit capite minutus. ARET.

4. Sed & ſi quis ante mili-
tiam non iure fecit teſtamen-
tum, & miles factus, & in expe-
ditione degens reſignauit h’il-
lud, & qudam adiecit i, ſiue
detraxit, vel aliàs manifeſta eſt
militis voluntas hoc valere vo-
lentis: dicendum eſt, valere hoc
teſtamentum, quaſi ex noua l
militis voluntate.
5. Denique & ſi in arroga-
tionem darus fuerit miles, vel
filiusfamiliàs emancipatus eſt,
teſtamentum eius quaſi ex no-
ua militis voluntare valet, nec
videtur capitis deminutione
irritum fieri.

ui de quaſi caſtreeſibus teſtan-

tur, iure communi teſtari debent..

6. J Sciendum tamen eſt,
quod cum ad exemplum ca-
ſtrenſis peculij tam anteriores
leges e, quâm principales
conſtitutiones n quibuſdam9
quaſi caſtrenſia dederant pecu-

ram eo: Domine, quidã
ante militiam fecit teſt.
iuris ſolen. nou adhibi-
ta, quia forte non adhi-
buit niſi tres teſtes. ita
teſt. non valuit propter
defectum ſolemnitatis:
poſteà idem miles fa-
ctus, & in expeditione
militari occupatus, il-
lud teſt. reſignauit. i. a¬
peruit: & quedam adie-
cit, ſiue detraxit, vel alio
modo manifeſtauit, ſe
velle valere hoc teſt. iu-
re militari:modô quæ-
ro, vtrum hoc teſt.quod
ab initio non valuit, ex
voluntate militis con-
ualeſcere poſſit? Reſp.
quod ſic. nam in hoc
caſu teſt. valere dicen-
dum eſt, quaſi ex no-
ua militis voluntate.
2. Sed pone, Quidam
miles fecit teſtamentú,
& poſteà dedit ſe in ar-
rogationem, & ita poſt
teſta paſſus eſt cap- de-
mi. vel quidã filiusfa. in
caſtr. pec. condidit teſt.
& poſteà à patre eman-
cipatus eſt, & in capite
dem-eſt, nunquid in his
caſibus per cap. demin.
irritatur teſt. Reſ quod
nontimô in vtroque ca-
ſu valet teſta. quaſi ex
noua militis voluntate:
& non videtur capi. de-
mi irritum fieri, quia ſi-
cut de nouo cap. demi.
iure ciuili etiã primum
teſta. facere poreſt, ita
vetus teſta. cap dem nõ
euaneſcit. Hæc dicûtur
vſque ad illum S. ſcien-
dum eſt tamen. Franc.
h Reſignauit. i. ſigilla
aperuit, & remouit, cõ-
trariũ ſeilicet ſuo ſim-
plici.
i JAdiecit. vt ffde iure

omnia priui-
legia milita-
ria.
c Idem Plhic.
d’Hc eſt ve-
ra, etiam ſi ſir
ſurdus, & mu-
tus à natura,
vt poſſit teſta-
ri: intelligen-
du tamen vt
per Angel. ſu-
prS prox, quã
uis loan. Fab.
teneat cõtra-
tium.
e Ange notat,
ſtudioſum, ſi
absẽs à ſtudio
per quinquẽ
nium fuerit,
priuilegium
amittere.
f ldẽ in ſcho
lari, qui ſieſt
in patria poſt
gradum do-
toratus, vel
miſſus ob mor
bum: gauder
intra annú pri
uilejo ſehn-
laſteu ſecus ſi
eſt banirus,
ſeriiuim Por-
cu. Egi. Pe.

il lud teſtamentum mi-
litis? Et reſpond quod ſic. Nam placet, hoc teſtamentum quaſi
militis valere. Conditio enim retrotrahitur, & perinde habetur
ac ſi hares pure inſtitutus ſtatim poſt mortem militis adiiſſet.
Et hac dicuntur vſque ad illum s. ſed & ſi quis ante militiam.
Franciſeus.1 11
dJSed hatenus. Quidã dicunt, hic nõ eſſe 6.& aſſerunt quod
omne priuilegium, quod habet miles, perdit cûm redit de mili-
tia. Sed nos dicimus Shic eſſe, & diſtinguimus inter priuile-
gium quod habet vt teſtetur, qui aliàs teſtari nõ poteſt, vt filius
familias, & mutus, vt illud duret poſt reuerſionem: vt S proxS.
& ſed teſtari. & ſſeo l Titius, in princ. Alia verô priuilegia qua
habet in teitando, fintantur d’avr hie, S o eSStiu aute
eS Illis. ſmilitibus:vt reliqua priuilegia, ſeilicet de numero te-
ſtium, habeant in teſtando, & ſie non refertur ad proximum5.
ACcVRS.
fJ Poſt miſſionem honeſtam. ſ.finito tempore militi, vel cauſa-
riam, ſi ante tempus ex neceſſitate receſſit e: ſi autem ignomi-
nioſa eſt miſſio, deſinit ſtatim valere feo laaſtamentu, Co.
oler teſaamente I Selſi miles cal cenine lamonauus eor-
rit, ſi quidem cõmuni, vt homicidio, & ſimili, non poterit amo-
dô teſtariff de vete. ſucceſſl j in fin. Si auté militarivt quia alie-
nauit arma, vel ſimilia, que numerantur ffde re mili l ij & iij. (&
idem etiã de fide rupta) non poreſt teſtari:vt ffieod lex militari.
aliis poterit in caſtrenſilus tantum, ſi ei hoc in ſentétia permiſ
ſum fuerit, aliàs nõ:vtſfade iniuſt, rup. teſtaml ſi quis filios. S.irritu
fit verſi ſed & ſi quis capite & de leg-iij-in l. ſi quis..in prin. S miles.
ADDTI O. Ergo à contrario ſenſu in pagano erit ſecus, imô
teſtamenti anteà factum ab eo poſteà ex capitali ſentétia mo-
riente, nõ valet niſi pendẽte appellatione, vel ſupplicatione pro
Inſtitut.

co. l õficiuntur.S ſimiles.
e Ex noua. J Not.
quod ab initio non valuit, ex poſtfacto tamen conualeſcit.
l’S Nec videtur quod reſignauit poſteàa. Vel die, ſicut nunc de
nouo facere poreſt, ſie vetus non reſcinditur, & ſecundû hoc dic
de noua voluntate. ſc. tacita. Aliud in pagano: vt quibus mod.
teſta infir. alio.
Sciendum tamen eſt.J CASVS. Domine, iam video qualiter
milites priuilegiati ſunt circa factionem teſt, & qualiter intelli-
gendum ſit priuilegium datum militibus, & in quantum durat:
vnde videtur mihi de ctero poſſetis quieſcere. Ad hoc reſp.
Amice, adhuc non eſt locus quietitimô certè in hoc loco ſcien-
dum eſt, quod ad exemplu caſtrenſis peculij tam anteriores le-
ges, quam principales conſtitutiones quibuſdam perſonis in di-
gnitate cõſtitutis in quaſi caſtrenſi peculio ſpecialiter cõceſſe-
runt teſtari: quod quidem noſtra conſtitutio latius extendens
generaliter omnib. quaſi caſtrẽſe peculium habentibus in hoc
permiſit teſtari, iure tamẽ cõmuni obſeruato, cuius tenore per-
ſpecto, licitum eſt, nihil eorum que ad præfatum ius pertinent,
ignorare. Et haec dicuntur vſque ad finem tituli. Franciſe.
m( Leges ſc. digeſtorum vt ffde coll bon l.S nec caſtrenſe.
a Tam anteriores leges Cum ait, leges, Pãdectas intelligit,1S.
net caſtrenſe. de col bon l.3.S. dari de bo poſſl. in filiis ad Trebl.
liufad fde donz. Cun coſtitutiones, Codicem. Nam ſi exem-
plo caſtrenſium comparata ſunt quaſi caſtrenſia, & illa ſunt ex
conſtitutionibus:hac etiam vt ſint ex conſtitutionibus neceſſe
eſt: que igitur legibus continentur de quaſi caſtrenſi peculio,
ex conſtitutionibus ſunt. CVrnc.
n J Conſtitutiones. vt C. de adſeſl velut. & Cde aduo diuer iudi.
l fori. & alie plures ACCVRS.
lo JQuibuſdam. vt cõſulibus, &

prafectis legionum, & praſidi-
GGG, bus pre