Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>
Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 5,2): Institutionum, Sive Primorvm Totivs Ivrisprudentiae Elementorum Libri Quatvor: Omnia à mendis quàm accuratissimè repurgata, atque vindicata — Lyon, 1627

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0162
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
275 Inſtitutionum lmperialium Libij.

toru vidimus:ſupereſt vt de lege Faleid. per quam modus le-
gus nouiſſimé impoſitus eſt, dipiciamus Sed pone: Domine,
iam vide quod vos vultis tractare de lege Falcidia, dicatis mi-
hi, ſi placet, quare fuit introducta lex Faleid. & quis ſit eius effe-
ctus?Ad hoc reſp. Amice, Lex Falc. optima ratione fuit introdu-

cta; & eius effectus fru-
ctuoſus eſt. Cûm enim
olim leg. rij. tabula-
t Hinein l õ¬ rum libera erat legan-
titnu de de di poteſtas, in tantum
cau mor emen-r . Ln.-:
dandum eſt vt liceret teſtatoribus
modo legatis totum patrimonium
tonceſſo. cuia ſuum per legata eroga-
re, & nihil penitûs a¬
pud haredes ſcriptos
relinquere; (nam lege
duodecim tabularû ita
cautum erat, quod ſi-
cuti quiſque legaſſet
rem ſuam, ita ius eſſet:)
ideireô vtile viſum eſt
legum latoribus, huiuſ-
ſuper peuuna, modi liberaim licẽtiam
a dlue ſ etit legandi coartare, quia
nificio cuiae propter huiuſmodi ple-
rumque moriebantur
homines inteſtati. nam
licët haredes eſsẽt inſti-

J Addius fuit
articulus, quiſ-
pe nam certe
ſta lex cõcepta
fuit, Parerſam-
lius vti legaſſit,

tuti, ſcripti tamen haære..

Falcidia* diſpiciamus, qua?
modus nouiſſime legatis im-
poſitus eſt. Cum enim olim le-
ge duodecim tabularum libe-
ra erat legandi poteſtas, vt lice-
ret vel S totum patrimonium
legatis erogare: quippe cum ea
lege ita cautum eſſet, Vti quiſ-
que t legaſſet ſuæ reie, ita ius
eſto, viſum eſt, hanc legandi li-
centiam coarctare, idque ipſo-
rum reſtatorum f gratia proui-
ſum eſt, ob id, quod plerumque
inteſtati moriebantur, recuſan-
tibus ſcriptis hredibus, pro
nullo, aut minimo lucro hæ-
reditates adire b. Et cûm ſuper
hoc l tam lex Furia, quâm lex

J Legare. vela etiam cauſa mortis donare.
cum habet Falcid. l2. Item & in mortis cauſa capis
l. pen (licet de hac quidam contradicaut: & eſt
tum ffeod. l. acceptis. )3. Item in fideicommiſſis
4. Item in donatione inter viuos qu morte

here poteſt, quuis coharedis portie
nullatenus grauata extiterit.

2. JEt cûm quaſitum eſ-
ſet , duobus hœredibus inſti-
tutis, veluti Titio, & Seio, ſi
Titij pars aut tota exhauſta ſit
legatis que nominatim ab
eo data ſunt, aut ſupra mo-
dumP onerata:à Seio verô aut
nulla relicta ſint legata, aut que
partem eius dumtaxat in partem
dimidiam minuante, an quia
is P quartam partem totius
hæreditatis, aut amplius habet,
Titio nihil ex legatis qua ab
eo relicta ſunt, retinere liceret,
vt quartam partem ſu partis

276
(nam & ibi le-

pro eis argumen-
bt Codeoliy.
re confirmatur, non
aliàs:ve Co eolain dona-
tionibus. & in his haber

locum quod hie de le¬ d.

gatis dicitur.
l Dodrantem, id eſt.
nouem vncias totius
hreditatis: ſie enim
dodrans dicitur:tS.
de hare, inſtitut.SS haredi-

tas. Si ergo fiat in con¬i

trarium, de ſingulis po-

teſt fieri ſectio, id eſt er

quarta partis detra-
ctio, & ipſo iure, pro-
poſita etiam rei vindi-
catione: vtff eo l lineam.
in fine. j reſpon & l Plau-
tius. & Codeod..j. Iam
ergo non eſt queſtio
an hares poſſit retine-
re Falcidiam in vna re.
nam non poteſt: vt in
dl. Plautis Sed aliud
quando quis legat par-

des pro nullo haredita-
tis lucro cam nolebant
adire. & quamuis etiam
ſuper huiuſmodi licen-
tia legandi coartanda
tam lex Furia, quam
Voconia late sut, neu-
tra tamen earum ad rei
conſummationem ſuf-
ficere videbatur. Vnde
nouiſſime lata eſt lex
Falcidia, qua cauetur,
ne liceat teſtatoribus
plus legare quam do-
drantem totorum bo-
norum, vt ſiue vnus h¬
res ſit inſtitutus, ſiue
plures: apud eum, quando vnus eſſet inſtitutus, vel apud eos,
quando plures eſſent inſtituti, quarta pars totius patrimonij
ipſius teſtatoris integra remaneat. Et hec dicuntur vſque ad
lun ln quaſirm
a JFaleidia ideo ſic dicta, quia vt falx fœnum:ſic hc lex le-
fi& deo a gaa reeſecat. Vel die à Falcidio auctore a, vt & Publiciana à
edian teſen ’ublicio dicta, vt infrà, de act. S.alie.
ipſo iute. ur lbbS Qua ſcilicét Falcidia.
lneammfeſe-e j ll pro etiam.
cus ſi fuiſſet d Vti quiſque.hæc ſunt verba legis duodecim tabularum.
qrer r enz e ſ Sus ei id eſt in ſua re tota quam ipſe legaut, vel etiam
EaP aliena, nam & aliena res legari poterat, & poreſt vt hie, & ffad
legem Falcidiaml. j in princip. & Sde legatis.S. non ſolum autem.
braleldie de f5 Ipſorum teſtatorum. non tamen licet teſtatoribus eam re-
tractioné inre nunciare, niſi in caſu, vt ffeod l quod de bonis.S fin & lſi debitor.
pron eſtoo argum contr de patl pen ibi cum é& alia regula ſis, &e. Sed
potereenu hodie per auubent. ſed cum teftator qua eſt Co ad leg Falcontra.
Emo iure po-ADDITIO. Quod eſt verum expreſse: ſecûs ſi tacite, putà
eett sed qu dicendoO, tota, vel integra legata ſoluas: niſ adiceretur quod
tatio conſti amplius hares habere non poſſir, &c. ſecundim Angelum. in
uendi fuit v Trebellianiea autem idem dicas quod in Falcidia, ſecundum
Ioan. Fab.

troque iure?
t adin fatir Jaiti ſ ſi quia aadeds A eCVRs.

Voconia a latæ ſunt, quarum
neutra ſufficiens ad rei conſum-
mationem videbatur, nouiſſi-
me i lata eſt lex Falcidia, qua
cauetur, ne plus legare l liceat,
quam dodrantem totorum
bonorum; id eſt, vt ſiue vnus
hares inſtitutus ſit, ſiue plures,
apud eum, eoſve pars quarta
remaneat.

Haredum quilibet partis ſuæ
legatis exinanttæ quartam detra-

a Qui fuit cõ-

Interpretes
purant, Ethni-
cos homines, h J Super hoc. id eſt, ſuper coartanda legandi licentia.
lulo aique a J aEx Voconis. Lege Voconia multa continebantur. Vt ne
heteditates a quis cenſus plus cuiquam legaret, quam ad haredem perueni-
liciendos: ad retcuius rei auctor eſt non Th. modô, ſed etiam M. Tullius in
quas adeundas i- at. in Verrem. Vt ne vltra conſanguineos fœminæ ab inte-
Chriſtiani pie-ſtato ſuccederent, autore Pau. lib. iij. Senten. Vt ne quis cen-
att l v ſus muiteren haredem faceret vltra quadrantem ſiue u Dion.
ur uouon ſeribit lib y, uie aue uvetidas, id eſt, vltra xxv. millia
ſeſtertium, qua quarta pars eſt bonorumeius qui cenſus dici-
tur, ex quo ctiam apparet cenſum dici eum qui centum millia
ſeſtertium poſſidet, vt in lege Papia. S ſed noſtra inpià de ſueceſ-
liber. quod etiam Aſco. Pedianus annorauit. Inde verõ idem
Dion. recte ſeribit, inſtituta Liuia ab Auguſto ex triente, impe-
traſſe Auguſtum à Senatu, ve tantundem ei liceret vge né-
a tur ttmii-ex quo apparet quod de lege Voconia à Quinti-
liano traditur Daclamatione o. vt ne mulieri pluſquam ſe-
miſſem relinquere liceat, vt in ſcholaſticis exertitationibus fe-

ré fit, ab Quintiliano eſſe confictum. CvrAc.
i J Nouiſſime. id eſt, vltimô. ACCVRS.

ſaluam habeat, placuit, poſ-
ſe retineres. etenim in ſingulis
hœredibus ratio legis Falcidi
ponenda eſt.

Vt Falcidiæ locus ſit, vel non,
quantitas patrimon teſtatoris à
morte ſpectanda eſt:ideo vt bona
mortuo teſtatore hæreditate iacéte
aucta nihil obſunt hæredi, quin
quartam de legatis detrahat: ita
& deminuta non prohibent, quin
ſoiida legata debeantur.

tem bonorum. tune e¬
nim ſuccurritur hœre-
di, ſiue rerum partes, ſi-
ue aeſtimationem dare
maluerit:vt ffade leg.jl.
non amplius. . j.
Et cum quaſitum
CASVS. Domine, iam
video, quod effectus
legis Falcidi talis eſt,
quod teſtator non po-

drantem totorum bo-
norum, videlicet vt
quarta pars patrimo-
nij ipſius teſtatoris re-
maneat apud haredes,
ſiue ſit vnus hres ſcriptus, ſiue plures. Dicatis igitur mihi,
quid iuris eſt in tali caſu? Quidam fecit teſtamentum, & in
teſtamento ſuo inſtituit duos hœredes pro æquis portionibus,
puta Titium, & Seium, & partem Titij, aut totam exhauſir
legatis, quæ nominatim reliquit à Titio praeſtanda, quod nihil
penitus apud Titium remanſit, aut ſi aliquid remanſit, ſuprà
modum tamen partem Titij onerauit: à Seio verô aut penitus
nulla legata reliquit, aut ſi quam ab eo reliquit partem, tamen
dimidia portio eadem integra penes ipſum Seium remanſit. &
ita quarta pars totius hreditatis apud Seium hredé ſcriptum
ſine aliqua deminutione, & ſine onere remanſit; vnde in hoc
caſu multum fuit dubitatum, & quæſitum, vtrûm liceret Titin
vltra quartam partem ſux portionis grauato aliquid ex legatis
ab eo nominatim relictis retinere: ve ita beneficio legis Falci-
di quartam partem ſuæ portionis ſaluam habeat? Ad hoc re-
ſpondet luſtinianus: Amice, certé in queſtione propoſita pla-
cuit, vt liceat Titio vti beneficio legis Falcidiæ, & de ſingulis
ab eo relictis in tantum detrahere, vt quartan partem ſux por-
tionis ſaluam habeat, non obſtante quod quarta pars totius
hœreditaris apud Seium cohœredem ſuum integra remaneat.
Nam in ſingulis haredibus ratio legis Falcidi habenda eſt, ve
quilibet quartam ſuæ portionis ſaluam habeat. Et hc dicun-
tur vſque ad illum S.quantitas autem. Franc.
m JEt cum queſitum eſſet. facit ffeo.d in ſingulis.
3 d’Exhauſta ſit legatis. Legata qu dodrantem excedunt, ha-
reditatem onerare dicuntur, qua aſſem abſumunt, exhaurire,
qu dodrantem non excludunt, delibare. Igitur per legem Fal-
cidiam delibari hreditas poreſt, non onerari, non exhauriri.
CVIAC.
n JSupra modum id eſt, ſupra quartam. AcCVRSIVS.
o Minuant. & ſic remanent ci tres vncix, quæ ſunt quarta
pars totius aſſis. Accvns.
p Is. ſcilicet Seius.
qJ Quartam partem, id eſt,tres vncias.
r J abeat. hoc interrogatiué lege: & poſteà reſponde, & pla-
cuit poſſe, &c. AccvRS. -.....
ſ5 Poſſe retinere. ſcilicet quartam partem ſuæ partis, quam iure
hareditario habet. Non autem datum cauſa adimplendz con-
ditionis ſibi ab aliquo imputabit ſibi in quartam, niſi à ſtatuli-
bero eſſet datum, & de pecunia hareditaria de qua ci dare per-
mittitur: vt ffaodem l. id autem & de doniinibus cauſa mortis.

à cobœrede relictum ſibi
l. quod ſtatuliber. Item nec legatum à coharede Slll,, rne

teſt legare vltra do f

d1:.
ionervr Coen e lt l¬

aber;
legariaiett-
tis cauſa don.
tione, in mor.
tis cauſa ea-
pione in fde-
commiſſis, ;
lonatione in-
ter viuos que
morte confir.
matur.

t Hoe vetun
plures ſint
legntari ſeeus
vnus: quia
x rel
neceſſitate, vel
legatarijvlu.
am ad !
plné & lſiq.
Piſoee lſeel
autem non ca-
dit commod,

diuiſio diui-
ditur ad arbi-
trium ludicis.

vi lnon ampliu

fde legat.
De Treh
nica ver

rEro, vel
legirima die
vthabetur inl.
lium, que ha-
beuten. Cfamil.
treſeund, Ang.
 
Annotationen