Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>: Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 5,2): Institutionum, Sive Primorvm Totivs Ivrisprudentiae Elementorum Libri Quatvor: Omnia à mendis quàm accuratissimè repurgata, atque vindicata (Lyon, 1627)

281

De fideicom. hre. &c. Tit xx

trum haredem, & rogauit eum per fideitommiſvt totam here-

a Perſnnrumm capacium duntaxat:non carum, que ſunt non

capaces: de quibus ſuprà
rundam-
a Per ipſius. Vete.
rando rogare. cum pater.!
de leg.vt ſi quisper Deú
rogaret. de iure fiſc.
CIACrVS.
b Interponere. ſcilicet
ve fideicommiſſa pra-
ſtentur generaliter in
omnibus.
c JPopulare. id eſt, po-
pulo expediens.
d In aſſiduam iuriſ-
dictionem id eſt, vt aſſi-
due de hoc ius redda-
tur etiam ab aliis, quam
à conſulibus AccvRs.
e Eorum. ſ. fideicom-
miſſorum.
qPrator proprius. Eius
autem vice in prouin-
ciis praeſides de fidei-
cõmiſſis cognoſcebant.
t Quis autem lrum etiam. Cod de reb.
de ndeico- credl. ſi res. ffde legat. j.
miis piate gre dſires ſde lgat j
gnouerit Mo¬ F Creuretur. de
ma, tradit f Crearetur. vt ff.de
Quintilianus orig.iu. l. j. S poſt deinde
diuus. ACCVRS.

l. um ait,
Non debes a In primis. JCASVS.
pud Pratoren Domine, iam video
errre idleié. qualiter fideicommiſ.
les. Maior e que olim erant infirma,
nim pratotia poſteà per diuum Au-
cognitione guſtum ad neceſſitatem
iuris ſunt introducta:

ſumma eſt.At
u infer lue pro Deo dicatis mihi

que traditBul. PlV.L....
quraraddtll modo qualiter teſtator

in teſtamento ſuo ro-
gat aliquẽ ſoluere hu-
juſmodi fideicommiſſa.
Sed antequam Iuſtinia.
ſoluat hanc queſtionẽ,
premittit quoddam a¬
liud, & dicit: Amice, in
primis ſciendum eſt,
quod neceſſe eſt quod
aliquis hres inſtitua-
tur in teſtamento, &
poſteà fidei heredis
inſtituri committatur
vt illaim hreditate
alicui alij reſtituat. Si
enim ſecus fieret, teſta-
mentum inutile eſſer, in
quo nullus hres eſſet
inſtitutus: & per conſe-
quens ea qu in illo te-

Fideicõmiſ-
ſarix harbdi-
tatis ius poreſt
eſſe in ſuſpen. Iramen ttzz. ce:
ſ: ut hredire- aliquis in teſtamẽto ſibi

locutus eſt. & dic, perſonarum qua-

per Auguſti ipſius hoc verô eſt cum iureiu-

J filius. ff.de legat.2. ſiue ogaã l.i.com.

Poſteà diuus Auguſtus primus
ſemel, iterumque gratia perſo-
narum motus, vel quia per
ipſius a ſalutem rogatus quis
diceretur, aut ob inſignem quo-
rundam perfidiam, iuſſit conſu-
libus auctoritatem ſuam inter-
ponere . Quod quia iuſtum vi-
debatur, & populare erat, pau-
latim conuerſum eſt in aſſiduã
iuriſdictionem , tantuſque eo-
rum fauor factus eſt, vt pau-
latim etiam prætor proprius
creareturf, qui de fideicommiſ-
ſis ius diceret, quem fideicom-
miſſarium appellabantt.

Ad hoc vt valeat fideicommiſ-
ſum vniuerſale ex teſtamento, de-
bet hares vniuerſaliter inſtitui, qui
poteſt grauari de tota, vel parte
hareditatis capaci reſtituenda.
ARET.

2. In primis igitur ſcien-
dum eſt, opus eſſe, vt aliquis re-
cto iure teſtamento hœres inſti-
tuatur , eiuſque fidei commit-
tatur, vt cam hœreditatem alij
reſtituat, alioquin inutile i eſt
teſtamentum, in quo nemo hae-
res inſtituitur. Cum igitur ali-
quis ſcripſerit; Lucius Titius hæ-
res eſto: poreſt adiicere, rogolte,
Luci Titi, vt cum primum poteris
hareditatem meam adire, eã Caio
Seio reddas, reſtituas. Poteſt autẽ
quiſque & de parte reſtituenda
hœredem rogare. Et liberum
eſt vel purè, vel ſub conditio-
ne relinquere fideicommiſ-
ſum, vel ex f certo die.

ſtamento relinquerentur, nullius eſſent momenti. Cûm igitur

adſcripſit hœredem, putà per talia ver-

ſte nõ poreſt. ba, Lucius Titius hares meus eſto, poterit poſteà ſic adiicere,

are. jupr de Luci Titi hares meus cù
eam Caio Seio reddas, &

reſtituenda poteſt teſtato

m primum poſſis hœreditatem adire,
reſtituas. Et non ſolûm de hœreditate
r rogare hredem ſuum, ſed etiam de

parte hereditatis alicui reſtitueneum rogare poreſt, & liberum
eſt ipſi teſtatori vel purë, vel ſub conditione, vel ex die certo fi-

deicomm. tam generale,

quam ſpeciale relinquere. Et hc di-

ditatem reſtitueret M.modô quaro à

Reſtituta hereditate nomen hæ-
redis indelebile apud reſtituentem
remanet: in fideicommiſſarium
verô actiuæ, paſſiuæque actiones.
transferuntur.

3. q Reſtituta autem hœredi-
tate, is quidem qui reſtituit, ni-
hilominus haeres permanetl:
is verô qui recipit hereditatem,
aliquando mhœredis, aliquan-
doP legatarij loco habetur.
4. JEt Neronis quidem tem-
poribus Trebellio Maximo,
& Anno Seneca conſulibus?,
ſenatuſconſultu factum eſt, quo
cautum eſt, vt ſi hreditas ex fi-
deicommiſſi cauſa reſtituta ſit,
omnes actiones qu iure ci-
uili hœredi, & in hredem
competerent, ei, & in eum da-
rentur cui ex fideicommiſſo re-
ſtituta eſſet hreditas. Poſt
quod ſenatuſconſultum prætor
vtiles actiones ei, & in eum,
qui recepit hæreditatem ſ, qua-
ſi hredi, & in hæredem dare
cœpit.

Pegaſiano Senatuſconſulto in-
troductum fuerat, haredem totaim
hereditatem restituere grauatum,
quadrantem detrahere poſſe, ne
ſolo nomine hares eſſet; actioni-
bus tamen actiuis, paſſiuiſque apud
eum remanentibus, niſi ſtipulatio-
ne ſibi prouideret, damnum, lu-
crûmque ſibi, & fideicommiſſario
pro quota commune fore: ſin au-
tem intra dodrantem restitue-
re rogabatur, tunc Trebelliano
Senatuſconſulto locus erat: ex que

ſecundûm vnum ius:vr per Trebell. ve
tranſibant.

legatarij:vt per Pegaſianum: ſecundûm
quartamtvt j. eoS. ſed quia. & Spoſt

pJ Conſulibus. ſcilicet exiſtentibus.

11j.

puod.
OS Trbelio, hine ditun nuit rtebeianunm ſenatuſconſul-
tum,vt & Macedonianum à Macedone: vt ffad Macel. j.

282

vobis, vtrûm facta reſti-

tutione ſecundûm voluntatem teſtatoris, Pnihilominus debeat
hœres cenſeri? Et reſp. Iuſtinian, quod ſic. nam reſtitura hre-
ditate, ille hares qui fuit inſtitutus, nihilominus poſt reſtitutio-

nem permanet hres.
Fideicommiſſarius ve-
rô cui hareditas reſti-
tuitur, quandbque loce
hæredis, quandôque
loco legatarij habeba-
tur. ſed Neronis tem-
poribus Trebellio Ma-
ximo, & Annœo Sene-
ca exiſtentibus conſuli-
bus factú fuit ſenatuſe.
Trebel in quo quidem.
ſenatuſcon, cautum eſt,
vt ſi hœreditas ex cauſa
fideicom. alicui reſtitu-
ta ſit: omnes actiones
quæ de iure ciuili ipſi
hœredi, vel aduerſus
haredem competerent.
fideicommiſſario, & ad-
uerſus ipſum poſt reſti-

tutionem hereditatis ei

factam darentur. & poſt
illud ſenatuſconſultum
prætor actiones ipſi fi-
deicommiſſario, & ad-
uerſus ipſum quaſi haœ-
redi, & in eundem da-
re cœpit. & ita manife-
ſte liquet quod ſecun-
dum ſenatuſcon. Treb.
ille cui ex fideic. reſti-
tuta erat hereditas, quã-
tum ad emolumentum
& onus, loco haredis
habebatur. & iſta dicu-
tur in tertia parte vſ-
que ad illum S ſed quia
haredes.
IHares permanet. No.
quod ſemel a eſt, ſem-
per erit: ſie Pff.de mino.
letiam ſi ſine. aliàs inci-
pit, & ſi ſine. S. ſed quod
Papini in fiibi, ſine dub.
hares. ffde hared. inſt.
l. ei qui ſoluendo. in fin.
ACCVRSIVS.
ADDITIO. Hoc ob-
tinet in immutabilibus
de natura, vel conſtitu-
tione iuris, aliàs ſecus:
arg.S. vt autem. in Auth.
de non alie. coll. j.
m SAliquando. id eſt.
ſtatim dicet nam omnia

n JAliquandoi. ſecundûm aliud ius non erat loco hredis; ſed

quod retinet inſtitutus

a Semel quod
eſt, ſemper
erit.
b Semel h¬
res, ſemper ha
res, neque ha-
res deſinit, ni-
ſi per in inte-
guum reſtitu-
tionem.

cuntur vſque ad illum ô reſtituta. Franc.
gJIn primis igitur. ſcilic. quia ius fideicommiſſorum expoſituri
ſumus quoniam autem fideicommiſſa vniuerſalia, & ſingularia
hoc: ſcilicet, vt hres primo inſtituatur, in ſua habent natura
communiter:igitur deeo in primis notandum eſt. ſic & econtrà
dicitur, & continuatur ſuprà, de lega.-ſed ne in primis.
h Hares inſtituatur. poteſt enim ab inteſtato, vt infr o. S pra-
terea. qui eſt contrà.
b Teſtaétum i J Inutile. Not non b valere teſtamentú ſine hrede ſie ffde his
non valer line qua in teſt.delen. l proxime. . Calphurnius Lõginus. & ff. de codi l.fi.
ur de Iu r’ oniiiina, quot, & à quo ſunt implende conditiones,
dic vt ffad Trebel.l facta. S. ſi ſub conditione. ADDIT1O. Se-
cus tamen eſt in directa. S.hares. ſupr. de har. inſt. JEt eſt ratio,
quia hoc ius hareditarium non eit in ſuſpenſo: quia remanet
penes hœredem:vt infr. prox.S. Angel.
Reſtuta. CASVS. Domine, iam video qualiter teſtator
poreſt rogare hredem inſtitutum, vt ipſe alicui reſtituat totã
,vel eius partem. 2. Sed pone; Quidam inſtituit Pe-



q Omnes Inô non omnes, etiam per Trebellianumtvt infr, conmii, eſt di-
eodemS ergo contrà. Sol.licêt hic dicat, omnes: non tamen dicit ſtributiuu vni-
totæ, vel in totum ſecundûm Ioan. 2. Vel die, quod quando de uerſalium:T..
toto erat rogatus, habebat locum quod hic dicitur. ſi autem re- us vero, partl.
tenta quarta de cætero erat rogatus, habet locum quod dicitur culariumiquod
infrà. AcCvES-ENE ot ſeaurdin
.1. rAI a. rPri e d AIc ſit ng. Sed Ioan.
r q Iure ciuili. vel etiam pratorio: dummodô tales ſint pr-Fab-hoc repro
toriæ, que ſunt tranſitori-vt ſunt perſecutori: vi ff.de act. & bat, & tenet
obl. lin honorariis, & ff.ao ad ſena. Trebl.j.S quanquam. ſecûs in ſequetem ſol.
œnalibus:vt j.de act.S pœnales. dActiones qua
SVtiles actiones. Potuit Senatus fideicommiſſarium ha edem ſperedenm
facere s quos. j de bonor po, at quia haœredem eum non fecit, & iu l toies uit
de transferendis tantum actionibus cauit, ideô haredi, & in ſarium, niſ ee
hœredem directæ, fideicommiſ. & in fideicommiſſarium vtiles dantur. Ideo-
dantur tanquam in haredemS. ergo.j.cod. CvIA. que hares re-
ſ Hareditatem. Non d facta ceſſione actionum. aliàs enim pon , e.
etiam directas habet ex nomine cedentis. a tonen à nde;
Sed quia haredes. JCAsvs. Domine, iam video quôd ſecúdum get indemni
ſenatuſcon. Treb. cui reſtituebatur hereditas, quo ad onus, & e- tatis.

molumes