DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0230
4I1
caſu quantum ad materi
iam eſt emptio & venditio:quãtum ve-
rô ad operam, eſt conduct. & locat. Iuſtinian, autem dicit, quod
magis placet ſibi, quod ex toto ſit emptio, & venditio:quia per-
inde eſt, ac ſi aurifaber ſeyphumde argento ſuo feciſſet, & po-
ſteà mihi factum vendidiſſet. Sed pone quod conueni cum auri-
fabro, vt de meo argen-
to mihi ſcyphum certi
ponderis, certæque for-
me, & menſuræ face-
ret: quid iuris in iſto ca-
ſusEt reſp. Iuſtin. quod
nõ dubium quin ſir lo-
catio, & con,
a JSuo. ſcilicet artifi-
cis.
b Forma. ſcilicet de-
monſtrat. 5 Sed quid
ſi certa non eſt materia
demonſtrata? Reſpond.
non intereſt: vt ff. de cõ-
trahen emptio l. conuenit.
& l. Sbinus. Vel facies
punctu in dictione, ſuo.
reficiendi, nihilominus.
Conductor autem om-
nia. JCASVS. Dicit
dominus Iuſtinia, quod
conductor omnia, ſe-
cundûm quod conne-
nit in couuentione fa-
cere debet. ſi autem a¬
liquid eſſet omiſſum,
ita quod in conductio-
ne de eo nihil eſſet a¬
ctum: veruntamen in-
ter eos debet illud quod
fuit omiſſum, ex bono,
& æquo preſtari: putà
ſi conductor in mora
fuerit ſoluenda penſio-
nis. Nam licet de vſuris
nihil actum fuerit, te-
netur tamen ad vſuras:
& econuersô licèt nihil
actum fuerit de oſtiis
reficiendis, nihilominus
adhue tenetur locator.
& hoc vult dicere litera
praſens.
cJLegem. id eſt, pactu:
ve ffadepoſil.j. S ſi conue-
niatACVRS.
dJ Ex bono, & aquovt
vſuras poſt mortem: vt
Cod eodeml. praſes. Idem
econtrà: nam cõductor
agit, ve domus, & oſtia
ſibi reparentur: vt ffeod.
Lex cohducto in prine.
Qui pro vſu aut veſti-
mentorumCASVs.
Quidam cõceſſit mihi
iumentum ſuum, aut veſ
dum pro certa mercede
ria opus fiat mercede certa conſti-
tuta, venditio eſt: quod ſi ex condu-
ctoris materia, locatio eſt.
4. JItem quaeritur, ſi cum au-
rifice Titius conuenerit, vt is ex
auroſuo? certi ponderis, cer-
tque formæ P annulos ei face-
ret, & acciperet (verbi gratia)
decem aureos: vtrûm emprio, &
venditio; an locatio, & condu-
ctio contrahi videatur? Caſſius
ait, materie quidem emptionẽ,
& venditionem contrahi; opere
autem locationem, & condu-
ctionem. Sed placuit, tantûm
emptionem, & venditionem
contrahi. Quod ſi ſuum aurum
Titius dederit, mercede pro o¬,
pera conſtituta:dubium non eſt
quin locatio & conductio ſit.
Que partium expreſſa conuen-
tione promiſſa fuerunt, nécnon &
qua bono & aquo preſtari debent,
licét de his conuentum non ſit, hæc
in contractu ſeruanda ſunt.
5. JConductor autem omnia
ſecundum legem conductio-
nis facere debet: & ſi quid in le-
ge prætermiſſum fuerit, id ex
bono, & æquo praſtare.
Conductor de leui culpa tenetur.
ARET.
Qui pro vſu aut veſtimento-
rum, aut argenti, aut iumen-
ti, mercedem aut dedit, aut
promiſit: ab eo cuſtodia ta-
lis deſideratur, qualem diligen-
tiſſimus paterfamiliàs ſuis re-
bus adhibet: quam ſi preſtite-
rit, & aliquo caſu fortuito eam
rem amiſerit f, de reſtituenda
ea non tenebitur.
Contractus locationis adharedes
eſtimentum ſunm, aut argentum vten-
, quæritur qualem cuſtodiam in iſta re
mihi conceſſa præſtare tencar? Et reſpond. Iuſtinia quod talem
diligentiam teneor praſtare, qualem parerfam diligens preſta-
turus eſſet, & ita expone, diligentiſſimus. i. diligens. & hoc eſt,
quia vtriuſque gratia celebratur contractus. hoc dicit. Franciſc.
eJ Diligentiſſimus. id eſt,
, diligẽs. ſic exponitur: vt ffeol ſi mer-
ces.S qui columnã. 2. Nam cum vtriuſque gratia fiat locatio, non
venit exactiſſima diligentia, vt ff commol ſi vt certo. S. nunc vi-
dendunn, Aii proprie ponunt, & dicunt ſpeciale in his rebus
lur
que facile poil
communior? & ratio di
rerum fragilitate: ideoqu
vbi periculum de elet lib. vj.
f ’Amiſerit vel damnur
rat;e ffaool. ſed & damno.
Mortua conductore. CASVS.
conduxit ſibi hoſpitium
conductor, & ſucceſſit ei hres
nt frangi. ADDIT 0.Et hæc vltima videtur
uerſitatis fundatur ſuper facili harum
que diligentior cura eſt adhibenda: cap.
Chriſtoph.
im datum ſit, quod pruideri non pote-
Queſui à luſtinia ſe Quilan
tempora conductionis deceſſit
eius in conductione; poteritne
: intra
alteri domum locare? Etreſpondet luſtinian, quod ſie, quod in-
tellige iure loca, & conduc.non autem iure ſocietatis.h.dvſque
ad fſi titu.
gJ Conductore proprietatis, ſecûs in
leg.l domina. 2. vel dic, vt
h y Succedit. vt Ceo.l viam. Sed an
dente, ſubſtituere poteſt.
vſufructu; vt Cod de vſufru.
iur. dot. l ſi ſocrus. in fin.
moriente ſcholari, vel rece-
iure conductionis, ſed rati
ibi , & de
Reſp.ſic de
ſocietatis prohibet,
Jait.j. S ſoluitur.
DE SOCIETATE.
tranſit conductoris. ARET.
6. Mortuo conductore
intra tempora conductionis,
hres eius eodem iure in con-
ductione ſuccedit.
DE SOCIETATE *.
TITVLVS XXVI.
Et omnium bonorum, & certæ
negotiationis coiri poteſt ſocietas:in
qua quaæ circa lucrum, aut danum
pacta ſunt, ſeruari oportet. quod ſi
ihil conuentu ſit, æquas partes &
in lucro, & in dãno inuicom refer-
re decet:in hac tamen ſoci paciſci
queunt, vt alteri plus lucri, alteri
plus damni obueniat: quinimô &
qud vnus lucri partem ferat, de
damno verô non teneatur.
Annota: Id lucrum dici, quod
omni damno deducto ſupereſt.
lemus aut totorum!
bonorú, quam Græ-
l ci ſpecialiter uoio-
paoia T appellant, aut vnius
alicuins negotiationis, veluti
mancipiorum vendendorum f
emendorumque: aut olei, aut
vini, aut frumenti emendi l
vendendique.
1. qEt quidem ſi nihil de
partibus lucri, & damni nomi-
natim conuenerit, œquales
ſcilicet partes & in lucro, & in
damno ſpectantur. Quod ſi
expreſſa m fuerint partes, hæ
ſeruari debent. Nec enim vn-
quâm dubium fuit, quin va-
leat conuentioP, ſi duo inter ſe
pacti ſint, vt ad vnum quidem
du partes & lucri, & damni
Inſtitutionum Imperialium Libij. 412
qua praualet vbi certa perſona eligitur: vr
Iſta rubrica ſic conti-
nuatur. Dicti eſt ſuprà,
de quibuſdam contrac.
qui fiunt con ſenſu: verum
quia ſocietas eſt etiã con-
tractus qui fit conſenſu,
vt patet ſupra, de oblig.
ex conſenſu. S. 1. ides
ſequitur rubrica de ſocie-
tate. Eſt autem ſocietas
(vt ait Marcus Tullius)
duorum, pluriumve con-
t Sief proſ.
cie,
uentio honeste contra¬ a
ta ad vberioren rar tMlan mdl.
vberiorem queſtu, tu nõ eſt ſorie
& commodiorem vſum.
ACCVRS.
a ocirarn) To-
& tus iſte titulus di-
uiditur in quatuor par-
Primô ponir i..:
tes. Primô ponit in qui-
bus reb. poſſit contrahi
ſocjetas. Secundô, qua
partes poſſune eſſe in tur
lucro, & dãno: & ſi non
fuerint à partibus, ex-
preſſ, quæ intelligan-
tur. Tertiô quando ſo-
cietas, & quomodo fini-
tur. Quartô ad quid ſo-
cius tenetur. Secuda ibi,
Et quidem. Tertia ibi,
Manent autem. Quarta
ibi, Socius ſocio. CA.
Svs. Dixi Iuſtinian. Do-
mine, benè perpendi
per ſupradicta, quod iã
de ſocietate eſtis tra-
ctaturi, pro Deo quali-
ter contrahitur ſocie-
tas? Et reſpon, dominus
Iuſtinia, quod ſolemus
contrahere ſocietatem
omnium bonoru, quam
Grci cœnopraxian ap-
pellabant, aut vnius ne-
gotiationis, veluti vini,
olei, frumenti vendẽdi,
& emendi: & tuc aqua-
liter participabunt lu-
crum, & damnum ſi au-
tem ſuper partibus lu-
cri, aut damni aliquid
ſtatuerint: tunc quod
inter eos conuenit, ſer-
uabunt. Sed quid dices
de tali conuentione, ve
ad Titium duæ partés
lucri pertineant, damni verô tertia, ad Seium verô duax partes
damni, tertia verô lucri, valétne iſta conuentio?& dicitur quod
ſic. Quintus tamen Mutius dicebat, quod talis conuentio erat
contra naturam ſocietatis, & quod non valebat. Seruus autem
Sulpitins dicit, quod talis pactio valeat, quod iure conuentio-
nis intelligi poteſt etiam ita contrahi, quod vnus pecuniã con-
ferat, alius autem nihil, lucrum tamen inter eos communica-
bunt:quia ſepè alicuius prouidentia, vel opera pecuiæ prua-
let. Sed quid ſi ita fuerint pacti inter ſe, quod vnus habeat par-
tem lucri, partem autem damni non ferat: valétne pactu tale in
ſocietate? Dicit Seruius quod ſic. ita tamen quod ſi ſit in vna re
lucrum, in alia damnum, debet fieri compenſatio lucri cum
damno, & illud ſolum quod ſupereſt, dicitur lucrum. h.d.
l Totorum i omniu, & expreſse: vt ffaeol. j.S.j.& l-iijS.j. Nam sinõ ſit ex-
hoc nomen, ſcilicet tatus, ta, tum, totitatem ad vnã rem ſignat.
ADDITIO. Hoc verum ſi ad vnam adiicitur. aliàs ſi ad
uerſitatem, de illa tanquam de vno pradicatur. loan. Fab.
R J Emendiitem duobus aliis modis, ſeilicet ſimpliciter P vtff.
iur:
vni-quo
a ii tiru
id qua fde ¬
a ſiſ
eſt inhoneſta,
dieiur cou
ticulum. len.
unicula cod.
ppſe eler. ab
hiſtoricis con.
tatio voun.
1.
JAliàs xa-
voner.
t Hac eſt, que
venalitiatia
negotatio di-
citur.
reſse dictun,
neſs ſit on-
ni bonorum,
& tuc videtur
eſſe coita vni-
eol. coiri. & l nec adiecit, Item vnius renvt ff.eol. ſocietas. Accv uerſorum que
lSÆquales. ſic ffde hare, inſti.l quotiens. S. haredes. & S-de har.
inſt S ſi plures, & -eod-l non fuerint. & dic aquat.
Aliàs erit in arbitrio iudicis conſide-
ratis ſociorum operis. Et not quod ſicut capitale, ira nec lucrum
durante ſocietate extrahi poreſt. Angel.
m Expreſſa. etiam in ſolo lucro:vt j.eo. aillud.
ACCVRS. ADDITIO.
n Conuentio. ſc. talis vt ſequitur.
a Terta.
ic aquale fuiſſe capira lea
ex emp, vend.
loca. condu!
ſie facere no-
cet ſecundu
Glo n daoir
que
ex quaſtu ve-
id eſt, ſi
caſu quantum ad materi
iam eſt emptio & venditio:quãtum ve-
rô ad operam, eſt conduct. & locat. Iuſtinian, autem dicit, quod
magis placet ſibi, quod ex toto ſit emptio, & venditio:quia per-
inde eſt, ac ſi aurifaber ſeyphumde argento ſuo feciſſet, & po-
ſteà mihi factum vendidiſſet. Sed pone quod conueni cum auri-
fabro, vt de meo argen-
to mihi ſcyphum certi
ponderis, certæque for-
me, & menſuræ face-
ret: quid iuris in iſto ca-
ſusEt reſp. Iuſtin. quod
nõ dubium quin ſir lo-
catio, & con,
a JSuo. ſcilicet artifi-
cis.
b Forma. ſcilicet de-
monſtrat. 5 Sed quid
ſi certa non eſt materia
demonſtrata? Reſpond.
non intereſt: vt ff. de cõ-
trahen emptio l. conuenit.
& l. Sbinus. Vel facies
punctu in dictione, ſuo.
reficiendi, nihilominus.
Conductor autem om-
nia. JCASVS. Dicit
dominus Iuſtinia, quod
conductor omnia, ſe-
cundûm quod conne-
nit in couuentione fa-
cere debet. ſi autem a¬
liquid eſſet omiſſum,
ita quod in conductio-
ne de eo nihil eſſet a¬
ctum: veruntamen in-
ter eos debet illud quod
fuit omiſſum, ex bono,
& æquo preſtari: putà
ſi conductor in mora
fuerit ſoluenda penſio-
nis. Nam licet de vſuris
nihil actum fuerit, te-
netur tamen ad vſuras:
& econuersô licèt nihil
actum fuerit de oſtiis
reficiendis, nihilominus
adhue tenetur locator.
& hoc vult dicere litera
praſens.
cJLegem. id eſt, pactu:
ve ffadepoſil.j. S ſi conue-
niatACVRS.
dJ Ex bono, & aquovt
vſuras poſt mortem: vt
Cod eodeml. praſes. Idem
econtrà: nam cõductor
agit, ve domus, & oſtia
ſibi reparentur: vt ffeod.
Lex cohducto in prine.
Qui pro vſu aut veſti-
mentorumCASVs.
Quidam cõceſſit mihi
iumentum ſuum, aut veſ
dum pro certa mercede
ria opus fiat mercede certa conſti-
tuta, venditio eſt: quod ſi ex condu-
ctoris materia, locatio eſt.
4. JItem quaeritur, ſi cum au-
rifice Titius conuenerit, vt is ex
auroſuo? certi ponderis, cer-
tque formæ P annulos ei face-
ret, & acciperet (verbi gratia)
decem aureos: vtrûm emprio, &
venditio; an locatio, & condu-
ctio contrahi videatur? Caſſius
ait, materie quidem emptionẽ,
& venditionem contrahi; opere
autem locationem, & condu-
ctionem. Sed placuit, tantûm
emptionem, & venditionem
contrahi. Quod ſi ſuum aurum
Titius dederit, mercede pro o¬,
pera conſtituta:dubium non eſt
quin locatio & conductio ſit.
Que partium expreſſa conuen-
tione promiſſa fuerunt, nécnon &
qua bono & aquo preſtari debent,
licét de his conuentum non ſit, hæc
in contractu ſeruanda ſunt.
5. JConductor autem omnia
ſecundum legem conductio-
nis facere debet: & ſi quid in le-
ge prætermiſſum fuerit, id ex
bono, & æquo praſtare.
Conductor de leui culpa tenetur.
ARET.
Qui pro vſu aut veſtimento-
rum, aut argenti, aut iumen-
ti, mercedem aut dedit, aut
promiſit: ab eo cuſtodia ta-
lis deſideratur, qualem diligen-
tiſſimus paterfamiliàs ſuis re-
bus adhibet: quam ſi preſtite-
rit, & aliquo caſu fortuito eam
rem amiſerit f, de reſtituenda
ea non tenebitur.
Contractus locationis adharedes
eſtimentum ſunm, aut argentum vten-
, quæritur qualem cuſtodiam in iſta re
mihi conceſſa præſtare tencar? Et reſpond. Iuſtinia quod talem
diligentiam teneor praſtare, qualem parerfam diligens preſta-
turus eſſet, & ita expone, diligentiſſimus. i. diligens. & hoc eſt,
quia vtriuſque gratia celebratur contractus. hoc dicit. Franciſc.
eJ Diligentiſſimus. id eſt,
, diligẽs. ſic exponitur: vt ffeol ſi mer-
ces.S qui columnã. 2. Nam cum vtriuſque gratia fiat locatio, non
venit exactiſſima diligentia, vt ff commol ſi vt certo. S. nunc vi-
dendunn, Aii proprie ponunt, & dicunt ſpeciale in his rebus
lur
que facile poil
communior? & ratio di
rerum fragilitate: ideoqu
vbi periculum de elet lib. vj.
f ’Amiſerit vel damnur
rat;e ffaool. ſed & damno.
Mortua conductore. CASVS.
conduxit ſibi hoſpitium
conductor, & ſucceſſit ei hres
nt frangi. ADDIT 0.Et hæc vltima videtur
uerſitatis fundatur ſuper facili harum
que diligentior cura eſt adhibenda: cap.
Chriſtoph.
im datum ſit, quod pruideri non pote-
Queſui à luſtinia ſe Quilan
tempora conductionis deceſſit
eius in conductione; poteritne
: intra
alteri domum locare? Etreſpondet luſtinian, quod ſie, quod in-
tellige iure loca, & conduc.non autem iure ſocietatis.h.dvſque
ad fſi titu.
gJ Conductore proprietatis, ſecûs in
leg.l domina. 2. vel dic, vt
h y Succedit. vt Ceo.l viam. Sed an
dente, ſubſtituere poteſt.
vſufructu; vt Cod de vſufru.
iur. dot. l ſi ſocrus. in fin.
moriente ſcholari, vel rece-
iure conductionis, ſed rati
ibi , & de
Reſp.ſic de
ſocietatis prohibet,
Jait.j. S ſoluitur.
DE SOCIETATE.
tranſit conductoris. ARET.
6. Mortuo conductore
intra tempora conductionis,
hres eius eodem iure in con-
ductione ſuccedit.
DE SOCIETATE *.
TITVLVS XXVI.
Et omnium bonorum, & certæ
negotiationis coiri poteſt ſocietas:in
qua quaæ circa lucrum, aut danum
pacta ſunt, ſeruari oportet. quod ſi
ihil conuentu ſit, æquas partes &
in lucro, & in dãno inuicom refer-
re decet:in hac tamen ſoci paciſci
queunt, vt alteri plus lucri, alteri
plus damni obueniat: quinimô &
qud vnus lucri partem ferat, de
damno verô non teneatur.
Annota: Id lucrum dici, quod
omni damno deducto ſupereſt.
lemus aut totorum!
bonorú, quam Græ-
l ci ſpecialiter uoio-
paoia T appellant, aut vnius
alicuins negotiationis, veluti
mancipiorum vendendorum f
emendorumque: aut olei, aut
vini, aut frumenti emendi l
vendendique.
1. qEt quidem ſi nihil de
partibus lucri, & damni nomi-
natim conuenerit, œquales
ſcilicet partes & in lucro, & in
damno ſpectantur. Quod ſi
expreſſa m fuerint partes, hæ
ſeruari debent. Nec enim vn-
quâm dubium fuit, quin va-
leat conuentioP, ſi duo inter ſe
pacti ſint, vt ad vnum quidem
du partes & lucri, & damni
Inſtitutionum Imperialium Libij. 412
qua praualet vbi certa perſona eligitur: vr
Iſta rubrica ſic conti-
nuatur. Dicti eſt ſuprà,
de quibuſdam contrac.
qui fiunt con ſenſu: verum
quia ſocietas eſt etiã con-
tractus qui fit conſenſu,
vt patet ſupra, de oblig.
ex conſenſu. S. 1. ides
ſequitur rubrica de ſocie-
tate. Eſt autem ſocietas
(vt ait Marcus Tullius)
duorum, pluriumve con-
t Sief proſ.
cie,
uentio honeste contra¬ a
ta ad vberioren rar tMlan mdl.
vberiorem queſtu, tu nõ eſt ſorie
& commodiorem vſum.
ACCVRS.
a ocirarn) To-
& tus iſte titulus di-
uiditur in quatuor par-
Primô ponir i..:
tes. Primô ponit in qui-
bus reb. poſſit contrahi
ſocjetas. Secundô, qua
partes poſſune eſſe in tur
lucro, & dãno: & ſi non
fuerint à partibus, ex-
preſſ, quæ intelligan-
tur. Tertiô quando ſo-
cietas, & quomodo fini-
tur. Quartô ad quid ſo-
cius tenetur. Secuda ibi,
Et quidem. Tertia ibi,
Manent autem. Quarta
ibi, Socius ſocio. CA.
Svs. Dixi Iuſtinian. Do-
mine, benè perpendi
per ſupradicta, quod iã
de ſocietate eſtis tra-
ctaturi, pro Deo quali-
ter contrahitur ſocie-
tas? Et reſpon, dominus
Iuſtinia, quod ſolemus
contrahere ſocietatem
omnium bonoru, quam
Grci cœnopraxian ap-
pellabant, aut vnius ne-
gotiationis, veluti vini,
olei, frumenti vendẽdi,
& emendi: & tuc aqua-
liter participabunt lu-
crum, & damnum ſi au-
tem ſuper partibus lu-
cri, aut damni aliquid
ſtatuerint: tunc quod
inter eos conuenit, ſer-
uabunt. Sed quid dices
de tali conuentione, ve
ad Titium duæ partés
lucri pertineant, damni verô tertia, ad Seium verô duax partes
damni, tertia verô lucri, valétne iſta conuentio?& dicitur quod
ſic. Quintus tamen Mutius dicebat, quod talis conuentio erat
contra naturam ſocietatis, & quod non valebat. Seruus autem
Sulpitins dicit, quod talis pactio valeat, quod iure conuentio-
nis intelligi poteſt etiam ita contrahi, quod vnus pecuniã con-
ferat, alius autem nihil, lucrum tamen inter eos communica-
bunt:quia ſepè alicuius prouidentia, vel opera pecuiæ prua-
let. Sed quid ſi ita fuerint pacti inter ſe, quod vnus habeat par-
tem lucri, partem autem damni non ferat: valétne pactu tale in
ſocietate? Dicit Seruius quod ſic. ita tamen quod ſi ſit in vna re
lucrum, in alia damnum, debet fieri compenſatio lucri cum
damno, & illud ſolum quod ſupereſt, dicitur lucrum. h.d.
l Totorum i omniu, & expreſse: vt ffaeol. j.S.j.& l-iijS.j. Nam sinõ ſit ex-
hoc nomen, ſcilicet tatus, ta, tum, totitatem ad vnã rem ſignat.
ADDITIO. Hoc verum ſi ad vnam adiicitur. aliàs ſi ad
uerſitatem, de illa tanquam de vno pradicatur. loan. Fab.
R J Emendiitem duobus aliis modis, ſeilicet ſimpliciter P vtff.
iur:
vni-quo
a ii tiru
id qua fde ¬
a ſiſ
eſt inhoneſta,
dieiur cou
ticulum. len.
unicula cod.
ppſe eler. ab
hiſtoricis con.
tatio voun.
1.
JAliàs xa-
voner.
t Hac eſt, que
venalitiatia
negotatio di-
citur.
reſse dictun,
neſs ſit on-
ni bonorum,
& tuc videtur
eſſe coita vni-
eol. coiri. & l nec adiecit, Item vnius renvt ff.eol. ſocietas. Accv uerſorum que
lSÆquales. ſic ffde hare, inſti.l quotiens. S. haredes. & S-de har.
inſt S ſi plures, & -eod-l non fuerint. & dic aquat.
Aliàs erit in arbitrio iudicis conſide-
ratis ſociorum operis. Et not quod ſicut capitale, ira nec lucrum
durante ſocietate extrahi poreſt. Angel.
m Expreſſa. etiam in ſolo lucro:vt j.eo. aillud.
ACCVRS. ADDITIO.
n Conuentio. ſc. talis vt ſequitur.
a Terta.
ic aquale fuiſſe capira lea
ex emp, vend.
loca. condu!
ſie facere no-
cet ſecundu
Glo n daoir
que
ex quaſtu ve-
id eſt, ſi