DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2602#0254
461
a JIn poteſtate habet. ſi ille qui iniuriam facit, ſcit cos eſſe in
poteſtate, licêt ignoret in cuius poteſtate ſint, alioquin non: ſi
eut marito, ſi mulierem viduam credatrvt ffcodleum qui nocen-
tem. S. fin. ACCVRS.
JPervxorem
ſum quoque.
eJSed etiam patris. li-
ct in poreſtare parris
eius non eſſer: vt ff.od.
l. j. S. item. ADD I¬
T1O. Iſta Gloſſ. non
eſt vera, per legem, ſed
ſi vnus ait prator. ver-
ſie. idem eſt & ſi eman-
cipatus. ff eodem. & ibi
videatur Gloſſ. Præteteà
ſi non competit parri
actio iniuriarum, quan-
do credit pulſatum fore
patremfamiliàs: vt d. l.
eum qui. S. fiff-eodem. Er-
go multô fortius non
competit ſibi, quando
in veritate eſt paterfa-
miliàs, ſe quando eſt e¬
mancipatus, ſecundum
Ioann. Fab, quod credo
verum. Ang.
dJ Cuius ſcilicet fœ-
minæ, vel nurus.
Seruis autem.JCASVS.
Suprà dictum eſt quod
patitur aliquis iniu-
riam non ſolûm per
ſemeripſum: ſed & per
vxorem ſuam, & per
a Iniuria ſer- liberos ſuos quos in
uis non fit, vt poreſtate habet. Hc
exea agere pol autem omnia intelli-
ſint iure ciui-
i. Fit tamé, & gere debes vera eſſe
fieri poreſt ſer in liberis. Si enim ali-
uo iniuria in- cui ſeruo fiat iniuria,
ſpecto iure non intelligitur ei fieri
vl diteage, aliqua iniuria, co quo
re me iniuria inſpecto iure ciuili ſer-
ru poſſe, ſi ſer- ui pro nullo habentur:
ſed domino ſerui fit
uo meo à ſer-
iniuria per iniuriam fa-
ſuam. vel ſpouſam: vt ffaod. l tem apud. Sſpon-
in poreſtate habet?: item per
vxorem ſuam : id enim magis
praœualuit. Itaque ſi filiæ alicu-
ius qu Titio nupta eſt, iniu-
riam feceris, non ſolûm filiæ
nomine tecum iniuriaru agi po-
teſt: ſed etiam patris quoque,
& mariti nomine. Contrà au-
tem ſi viro iniuria facta ſit, vxor
iniuriarum agere non poteſt.
Defendi enim vxores à viris,
non viros ab vxoribus, æquum
eſt. Sed & ſocer, nurus nomine,
cuius vir in eius poteſtate eſt,
iniuriarum agere poreſt.
Ex iniuria facta ſeruo, non agit
ſeruus, ſed eius dominus, ſi iniuria
in ſuam contumeliam fiat, vel fue-
rit atrox. ARET.
3. J Seruis autem ipſis qui-
dem nulla iniurias fieri intelli-
gitur, ſed domino per cos fieri
videtur: non tamen iiſdem mo-
dis quibus per liberos & vxo-
res: ſed ita, cûm quid atrociûs é
commiſſum fuerit, & quod a¬
perte h ad contumeliam domi-
ni reſpiciti, veluti ſi quis alie-
nuim ſeruum atrociter verbera-
uerit: & in hunc caſum actio
proponitur. At ſi quis ſeruo cõ-
uitium fecerit, vel pugno eum
percuſſerit: nulla in eum actio
uo tuo iniuria
ilara eſt in. ctam ſeruo, ſicut per
meã contume-..... c.A.....
lamtimo etia iniuriam factam vxori,
ſine meicõt- vel liberis, iniuria fit marito, vxori, & illi, in cuius poreſtate li-
melia (vt ſer- beri lunt. Solum enim in duobus caſibus fit domino iniuria per
u ſeruOiniur iniuriam factam ſeruo, ſi vel in contumeliam domini aperte
tan poſita facta fuerit ſeruo iniutia, licét non atror, vel ſi ſeruus atrocirer
r facere non verberetur. Cœterum ſi aliquis contra ſeruum tuum conclama-
cẽſeatur. Ang, uetit, & eum leuiter pugno percuſſerit, non dabitur tibi actio
e Maleficium iniuriarum hoc dicit. Franc.
non debet re-e Nulld iniuria quantum a ad hoc vt agant, ſcilicet inſpecto
manere impus jure ciuili, ſed ſic, inſpecto iure naturali: vtff eod. leum qui. S.i.
niti l ita vnl- ua cuaIreu uetut peeto ure natura: vtt eou teum quiSj
nratus ’al lez ’ſſ de hus qui ſuut ſui, vil alieniuu-l & ſuprà de his qui ſunt
Aquil. Ex quo ſui vel alieni iur Sfin que eſt contrab.
nota, quod ſi f Per liberos. id eſt, filios.
iniuriã paſſus g Atrocius. quam æquum ſit.
non pot a, hJ Et quo aper. repete, & cum id commiſum fuerit, quod,
tatuti, (quia &&. Si autem non in domini contumeliam: ſed ſerui tantum,
forte non ſol. tamen adhue non debet inulta relinqui à pratore: vt ff. cod-l.
uit collectas) item apud Labeonem. S ſi quus ſic focite.
tamẽ iudex ex i JAd contumeliam domini reſpicit. his duobus caſibus domino
uoooei pe datur actio: hoc eſt, ſiue ad eius contumeliam fiat iniuria, ſiue
punire: ds ſeruus atrociter verberetur, & ſic dominus aget propter iniu
ſi quis ſie ſeont. riam ſeruo factam: non tamen ſerui nomine d, quaſi ſeruo
& eſt bonus tex. competat actio. ſed in primo caſu ſuo nomine, pro iniuria ſci-
& bi art in l. licet ſibi commiſſa.
ſſies ut lE In bune eaſum non ſolum in ſuperiori caſu, quando ad con-
o mdun tumeliam domini facta eſt iniuria.
libelladi, & a¬ Si communi ſeruo. CASVS. Suprà dictum eſt, quod ſi ſeruo
gédi, quia do- alicuius qui in totum alicuius eſt, fiat iniuria, quod in duobus
minus debet caſibus actio iniuriarum cõpetit domino. ſed pone quod ſeruo
diecre ſeruun comuni alieuius ſimplicis hominis, & alicuius nobis viri pro
vetberar aqualibus partibus, fiat iniuria ex qua naſcatur actio iniuria-
rum, qualiter debet iſta iniuria eſtimari? Et reſpond. quod non
debet fieri iniuriæ eſtimatio pro ea parte pro qua quiſque eo-
rum dominus eſt, ſed ex perſonis dominorum, hoc eſt, digni-
tatibus: hoc eſt dicere quod licët humilis perſona tantum ha-
ſin aure dl beat in ſeruo, quantum & nobilis: non tamen tantum debet
modo ageret, iniuria ſua aſtimari, quantum iniuria facta nobili. Ad leg, au
ſuceumberet. tem inductam per contrarium, ff- eodem. l. ſed non eſt aquum.
tû in cõtune
lià ſui, & ideo
A8. reſpondet. ſic eponendo leg-ſed non eſt aquum, pio maiori
Inſtitut.
quia ſibi iniu-
ria illata eſt,
ſuo nomine
iniuriarú agit,
De iniuriis.
Tit iv. 462
parte, quam pro qua dommus eſt, damnationem fieri, hoc ſie
intelligo, quod quilibet dominorum habebit dimidiam emen-
da reſpectu facto ad ſuum totum. Si enim ſeruus cui facta eſt
iniuria, totus fuiſſet nobilis, ſtimaretur iniuria ſua xx. ſoli-
eſtimabitur decem, & ita
dorum, ſed quia nõ eſt niſi dimidius,
domino competit.
Proiniuria illata ſeruo commu-
ni, agit vterque dominus habitu
distinctione dignitatis vtriuſque.
ARET.
4.JSi communi ſeruo iniuria
facta ſit, æquum eſt, non pro ea
parte qua dominus! quiſque
eſt, ſtimationem iniuriæ fieri,
ſed ex dominorum perſona :
quia ipſis fit iniuria.
5. J Quôd ſi vſusfructus in
ſeruo Titij eſt, proprietas Mæ-
uij, magis P Mœuio e iniuria
fieri intelligitur.
Pro iniuria facta libero homini,
& ſeruo alieno, qui ſeruiunt nobis
bona fide, ſi facta fuerit in despe-
ctum nostrum, competit nobis actio
iniuriarum. ARET.
6. Sed ſi libero homini, qui
tibi bona fide ſeruit, iniuria fa-
cta ſit, nulla tibi actio dabitur:
ſed ſuo nomine is experiri po-
terit, niſi in contumeliam tuam
pulſatus ſit. tunc enim compe-
tit & tibi? iniuriarum actio.
ldem ergo eſt & in ſeruo alieno
bona fide tibi ſeruiente: vt to-
tiens admittatur iniuriarum a¬
ctio, quotiens in tuam con-
tumeliam iniuria ei facta ſit.
eſtimatio nobilis viri
deducitur ad ſuum to-
tum. Aut illud eſtima-
bitur habito reſpectu
ad diuturnitatem. Si
autem ſeruus cui fa-
cta eſt iniuria, totus
eſſet domini ignobi-
lis, non valeret iniuria
niſi decem. cûm ergo
non habeat niſi medie-
tatem in ſeruo ſuo, z¬
ſtimabitur quinque.
Aliis autem modis ſol-
uitur ibidem. Sed quid
ſi fiat iniuria ſeruo,
in quo aliquis habet
vſumfructum; cui com-
petit actio iniuria-
rum? Et reſpond. quod
domino proprietatis.
Sed pone quod ali-
cui libero homini qui
tibi bona fide ſeruit,
fiat iniuria, dabitur-
ne tibi actio iniuria-
rum? Et reſpond. quod
non, ſel ſui t a hoe
verum eſt, niſi in con-
tumeliam tui domini,
cui bona fide ſeruit, ſit
vulneratus, vel pulſa-
tus. Item eſt in ſeruo
alieno bon.fid. ſeruiẽte:
vt tune pro iniuria ei
facta tibi concedatur
actio iniuriarum, quan-
do in contumeliam
tui iniuria fuerit ei fa-
cta. Et hæc ſunt, que
in litera continentur.
Franc.
l Dominus. Im pro
parte dominij:vv ffeol.
feruns eſſet totus nobilis, ageret iniuriarum in viginti. nunc er-
ſed non eſſe contrã. So-
lu. non contradicit, ſi recte intelligatur. Nam quilibet agit ra-
tione dimidia, vt ſi duo ſunt, vnus nobilis, alius ignobilis, ſi
go aget in dycem, ignobilis autem ageret in decem, ſi eſſet to-
tus ſuus ſerdus: tune ergo aget in quinque, & ita quilibet pro
parte ſua, & ratio dignitatis habetur. 2. Vel ibi erant pares per
omnia domini..:
m JEx dominorum perſona, quaſi dicat, non ex ſerui perſona.
n J Magis. quam Titio.
o JMauio. niſi ad contumeliam vſufructuarij facta ſit:vt ffeod.
l. item apud Labeonem. ſi vſumfractum. & S. item ſi liberum, ad
fin- legis.
p J Et tibi. non ſolûm ei.
q In tuam contumeliam nec minus ipſe iniuriarum aget. ided
in fructuario diſtingui oportet: vt fff eodem. l. item. 5. item ſi li-
berum..
Pœna autem iniuriarum.J CASVS. Dixi Iuſtiniano, Domi-
ne, dicatis mihi, que pœna imponitur pro iniuria in actione in-
iuriarum? Ipſe narrat mihi antiquas fabulas, dicens quod anti-
quitus imponebatur vna pena pro iniuria per leg itabul. &
alia per pratores, poſteà, & ſecunda:&, vt breuiter dicam, mem-
brum pro membro, propter us vero fractum, vt ſi aliquis in ore
percuteretur, ita quod ſanguis vndique flueret, ſecúdum domi-
num Gui. ſunt pecuniari poena conſtituta propter veterum
paupertatẽ, quia ita pauperes erant tunc, quod ſatis punieban-
tur propter os fractum, ſi parum de pecunia ſoluerent. Malue-
runt enim tunc temporis ſuſpendi, quam aliquid de pecunia
ſua dare. vel poteſt hoc quod dicit propter nimiam pauperta-
tem veterum, referri non ad proximum dictum, ſed ad aliud,
quod dicit, erat pena talionis. Quod enim ita pauperes erant
olim, quod non habebant pecuniam vnde ſatisfacere poſſent
membrum ruptum: propter hoc fuit ſtatuta pœna talionis. ſed
poſteà prætores circa naturanminiuriarum tractãtes ſtatuerunt,
quod pro iniuria agatur ciuiliter: & tune debet iudex in tan-
tum condemnare iniuriantem, quanti ille cui fit iniuria, iniu-
riam ſibi factam eſtimauerit, vel minoris; ſecundum quod ſibi
equum viſum fuerit. Dicit etiã Iuſtin quôd pœna leg. xij tabin
deſuetudinem abit: pœna auté à præroribus introducta hodie
PPP 4 habet