DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.57596#0054
6. Dvosaka historia sztuki jako historia idei
a metoda ikonologiczna
W uwagach krytycznych o metodzie „historii sztuki bez
nazwisk” Arnold Hauser zestawiając z nazwiskiem Dvoraka na-
zwisko Panofsky’ego, niezależnie od krytycznych sądów formuło-
wanych pod adresem obu uczonych, charakteryzuje prace Panof-
sky’ego o Gotyckiej architekturze i scholastyce jako ostatnią zasłu-
gującą na uwagę próbę na szeroką skalę zakrojonej interpretacji
ideowej (kulturowej) stylistycznych procesów 117. Mimo woli więc
nasuwa się pytanie, w jakim stosunku do metody Dvoraka pozo-
staje metoda ikonologiczna, a przede wszystkim ikonologia Erwi-
na Panofsky’ego.
Zdaniem Jana Białostockiego metoda ikonologiczna w chwili
powstawania nawiązywała do metody Dvoraka, a tym samym
w poglądach Panofsky’ego rozbrzmiewa echo historii sztuki jako
historii idei118. Zmiana w tradycyjnym ujęciu ikonografii jako na-
uki pomocniczej historii sztuki na rzecz nadawania jej statusu no-
wej metodologii krytycznej, z czym w parze szło nowe znaczenie
terminu ikonologia, dokonywała się głównie w nauce niemieckiej
i austriackiej 1 ćwierci XX w.; z jej kręgu wymienia Białostocki
Dvoraka, Juliusza Schlossera i szkołę wiedeńską 119. Nie bez zwią-
zku ze stosunkiem ikonologii Panofsky’ego do metody Dvoraka po-
zostaje również stwierdzenie, że równocześnie z Warburgiem
w podobnym kierunku ujmowania formy jako wyrazu lub funkcji
treści ideowych, szedł w 1 ćwierci XX w. Max Dvorak 12°.
Podobnie w opinii Jaromira Neumanna Dvorak przez to, że
uwzględniał wzajemne oddziaływanie na siebie treści i formy dzie-
ła sztuki, antycypował metodę ikonologiczną o tyle, o ile forma
symboliczna Cassirera i Panofsky’ego odpowiada wyrazowej kon-
cepcji formy i treści w metodzie Dvoraka 121.
Czy Dvosak znał Aby Warburga i kierunek prowadzonych
przez niego badań i odwrotnie? Wiadomo, że Dvosak i Warburg
48
a metoda ikonologiczna
W uwagach krytycznych o metodzie „historii sztuki bez
nazwisk” Arnold Hauser zestawiając z nazwiskiem Dvoraka na-
zwisko Panofsky’ego, niezależnie od krytycznych sądów formuło-
wanych pod adresem obu uczonych, charakteryzuje prace Panof-
sky’ego o Gotyckiej architekturze i scholastyce jako ostatnią zasłu-
gującą na uwagę próbę na szeroką skalę zakrojonej interpretacji
ideowej (kulturowej) stylistycznych procesów 117. Mimo woli więc
nasuwa się pytanie, w jakim stosunku do metody Dvoraka pozo-
staje metoda ikonologiczna, a przede wszystkim ikonologia Erwi-
na Panofsky’ego.
Zdaniem Jana Białostockiego metoda ikonologiczna w chwili
powstawania nawiązywała do metody Dvoraka, a tym samym
w poglądach Panofsky’ego rozbrzmiewa echo historii sztuki jako
historii idei118. Zmiana w tradycyjnym ujęciu ikonografii jako na-
uki pomocniczej historii sztuki na rzecz nadawania jej statusu no-
wej metodologii krytycznej, z czym w parze szło nowe znaczenie
terminu ikonologia, dokonywała się głównie w nauce niemieckiej
i austriackiej 1 ćwierci XX w.; z jej kręgu wymienia Białostocki
Dvoraka, Juliusza Schlossera i szkołę wiedeńską 119. Nie bez zwią-
zku ze stosunkiem ikonologii Panofsky’ego do metody Dvoraka po-
zostaje również stwierdzenie, że równocześnie z Warburgiem
w podobnym kierunku ujmowania formy jako wyrazu lub funkcji
treści ideowych, szedł w 1 ćwierci XX w. Max Dvorak 12°.
Podobnie w opinii Jaromira Neumanna Dvorak przez to, że
uwzględniał wzajemne oddziaływanie na siebie treści i formy dzie-
ła sztuki, antycypował metodę ikonologiczną o tyle, o ile forma
symboliczna Cassirera i Panofsky’ego odpowiada wyrazowej kon-
cepcji formy i treści w metodzie Dvoraka 121.
Czy Dvosak znał Aby Warburga i kierunek prowadzonych
przez niego badań i odwrotnie? Wiadomo, że Dvosak i Warburg
48