DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.70214#0161
20
3°
5o
Ebeni uires
ex Galeno.
Guaiaci conii
de ratio.
Ebeni consi-
deratio.
11 Hl.
'"Si,
?<*£**>
In Lib. primum Dioseoriebs. i o 7
to hic Citius proueniens, tametsi haud alius sit genere , quam qui apud nos naficitur; eximium tamen a regione, ac
peculiarem, digerentem si caliditatem natius e si: atq^ utrocp d noftrate differt, tum quia frigiditatem depofiuit, tum
quia calorem dssumpfk. ltaq$ extera quidem huius cisti,illis qux m noftrate ui/untur.similia siunt. Verum Ladanu,
quod uocant, ex eo prouenit, medicamentum primo excessiu iam quodammodo complete calidum, ut uidelicet CA sit-
eundum attingat.habens etiam adftritiionis paululum. Ad hxc fubtiantia tenui, ac proinde emolliens .ssue malatii-
cum. paritersi moderate digerens,ac uidelicet etiam Gvpi7rt7s\iKdv,hoc csi concoquens. itaq$ mirandum non cfi.si
peculiariter ad uteri uitia conueniat: quandoquidem ad ditia paulum quiddam adftritiionis obtinet. Quocirca dif-
ssuentes capillos retinet. Ndm quicquid ad radices corii praui humoris fiederit.id omne abfiumit: tum meatus,quibus
insixi fiunt,contrahit,CA constringit adftritiione. Cxterum alopecias,la Ophthalmias flue lippitudines, fanar e non
potcft,utpote magis dificufsorias uires, quam qux Ladano infiunt, poficentes. quippe proucniunt hx ex prauis siticcis,
lentis, crassissi, quos fiecantia, ac digerentia medicamenta potisiimum cuocant, atep euacuant. Cxterum tenuium
partium sint sacultatis oportet, cr minime aftr ingentis: non tamen u/si adeo tenuium partium. la desiccatorix, ut
nimio plus desiccent,unasi cum colletiis inibifiuccis prxter naturam, naturalem quoq$ humiditatem incrementa pilis
siuppeditantem absiumant. nam sic non tantum alopecia liberabunt, sied etA caluiciein asserent. Sedhxc ad curandi
rationem pertinent.
E?». EBENVS. GAP. CX1.
E b e n v s optima habetur Aethiopica,& nigra,nullos habens venarum diseursus, fadHtij cor-
nus laetiore: cum frangitur,denia apparet,mordens gustu,atque astringens. Suffitur iucundo odo
re supra carbones, line fumi txdio. Recens autem ad ignem prolata, ob pinguitudinem accendi-
tur^ trita ad cotem rufeseit. Altera est Indica, internatis segmetis candicantibus, & modice ful-
uis, item frequentibus maculis. exterum prior bonitate antecedit. Apud quosdam sesamina, aut
spinea ligna cosimilia pro ebeno uameunt. Quod disccrnitur ex eo, quod fungosa sunt, & in pur-
pureas assulas resoluuntur,nihil mordacitatis in gustu, nec redolentia? in sussitu praeferentia. Ca-
liginem oculorum absterget:ad ueteres destillationes, pustulasque mirum in modum pollet: si
quilpiam fida ex eo coticula collyrijs utatur,melius proficiet. Ad oculorum medicamenta efficax
est,si scobes, ramentaue uino Chio die, noduque macerata,in collyria digerantur. Nonnulli pre-
tcrita ipsii excolant,reliquaque eundem in modum peragunt. Alij pro uino aqua vtuntur. Vritur
in sidili nouo, donec in carbones redigatur. Lauatur plumbi usti modo, & itasiccis, scabrisque
lippitudinibus conducit.
Credidit Theophraftus in India tantum nafici Ebenum libro 1111. capite v. de hitioria plantarum. ubi
fichabet. Ebenus quoq$ eius regionis uernacula csi. Huius duo genera consiant: alterum materie laudatum, pul-
chrum si r alterum- uile.etr uitiatum. Pharum, quodprxtiantius: reliquum permultum habetur. Colorem commcn-
datum,non recondita, fied tiatimfiua natura capcficit. hxc Theophraftus. Quod etiam fiensijsic uidetur Virgilius m
Georgicis libro 11. ita canens.
Sola India nigrum
Eert ebenum, sotis csi thurea uirga Sabxis.
Plinius etiam lib.Kii.cap. 111 i .Etan nusiqam alibi,quam in India nafici ficriptum reliquit: nec eam tamen Indiam
uniuersiam mittere, sied exigua siui parte gigni, prxter quoddam fruticofi genus cytisii modo,in tota India disserfium.
4° Herodotus uerd (eodem autore) Ebenum Aethiopiam fiolamftrrc intellexiffc uidetur: quippe qui de Indica nullam
fecerit mentionem. Veruntamen ex hoc Dioficoridis capite palam cti,nafici Ebenum in ambabus his regionibus. Indi
quidem non nisii ex ebeno Deorum fimul aer asingunt,1r ege ssi ex eo tantum ficeptrwn siumunt. Item pocula, craterasq;
ex ebenofati itant, quod fiane credant cotra maleficia esscacisiimum e/sie, <cr quicquid uenesicq fuerit, ta^bu eius aucr^
ti. Itaq^ nihil mirum, si quod peregrinum m Italiam importatur, siummo sit in pretio,cum etiam abipsis, quibus pro^
uenit,maximo honore habeatur. Ebenum ex India R.omx primum magnus Pompeius Mithridatico triumpho ofien*
dit,cuius materies densisiima omnium condat. Quo sit,ut quanuis multis annis exareseat, non ssuitet in aquis, sied to-
ta mergatur . Ebenisiccatos truncos maxime hac xtate nouit Italia: nanq$ innumeri uisiuntur in eorum ossicinis, qui
pecEnes consiciunt ad explicandos, aptandoscp capillos: itemq; apud illos, qui globulos suniculo traqcicndos ad mu^
lieru preces numerandas torno in orbiculos expoliunt. Ebeni uires sicripsit Plinius lib.xcx. 1111, capite x i .his uerbvs.
Non omittam propter miraculum ebenum. Scobem cius oculis unice mederi dicut: ligno si. ad cotem trito cum passo
caliginem dificutit,ex aqua uerd LA radice albugines oculorum. Item tusiim pari modo cum meile, ac dracuculi adit-
tla radice. Ebenum medici cr inter erodentia asssinunt. Ebeni meminit Galenus lib. v i. simplicium medie ament,
sic inquiens. Ebenus et ijs lignis c^l, qux trita cum aqua in fiuccu/m sioluuntur, ut lapidum nonnulli. Vis ei ineft ex-
calsaciendi,ex tergendi,la tenuium partium. Quamobrem qux pupillas offufeat, extergere creditur: mificctur alijs
remedijs ocularibus,qux ad ulcera uctcr a, ssuxiones, la bullas .slue puftuUs accommoda fiunt. ha&enus Galenus.
" Sunt qui lignum ex Indij r petitu,quod quidam g v a i ac v ^.nonuUi Guaiacdnum.pleriq; uerd Lignum fianftum
appellant.cuius aduerfas G.allicam luem prxeipus c^l usius,ebeni genus esie crediderint. Quod quidem nec afferere,
nec negare ausim: quandoquidem nufiquam inuenerim apud quenquam tum ueterum, tum recentiorum ficriptorum,
quas frondes, quos ssores, quos si frufttis prosirat ebenus. Illud tamen omnibus persidcuum cbl,Guaiacum mhil, nifi
siumma nigritia.ab ebeno diffidere,qux in hoc fiummo sslendorc nigricat, in illo albeficit: exteris uerd qualitatibus id
maxime
iOc*»n
..
'r,colorib“^,&Mtl
modoMEcenS)lonJ
® verno tempore
furonis Xr-K.
^oens. Fit ex eo
cum cilli sronde ^
itudinem conspicufe
°sis cruribus adliM
dentes incolx.col^
mdunt. Alij uerd attn
icibus lentorem abstej
num. Maxime proh
^mollescensjpinguyw
ualore obsitumest,reb
litur. Arabicum ueroj;
ra ei spissandi,calftiffl
patefacit: capillum fe
, myrrha, & myrteo ol(
lit, cum vino illitum:!
umhydromelite,autit
idas eijcitipessis inw
medicamenta, quad
malagmata utiliter i
lino uetere potum,
Igo alij appellant Laudsifi^
'mpostorttm mditit dicofti
nibiliidlorisfrfii^ds
rcnetiisemidbunguentarisiY
3°
5o
Ebeni uires
ex Galeno.
Guaiaci conii
de ratio.
Ebeni consi-
deratio.
11 Hl.
'"Si,
?<*£**>
In Lib. primum Dioseoriebs. i o 7
to hic Citius proueniens, tametsi haud alius sit genere , quam qui apud nos naficitur; eximium tamen a regione, ac
peculiarem, digerentem si caliditatem natius e si: atq^ utrocp d noftrate differt, tum quia frigiditatem depofiuit, tum
quia calorem dssumpfk. ltaq$ extera quidem huius cisti,illis qux m noftrate ui/untur.similia siunt. Verum Ladanu,
quod uocant, ex eo prouenit, medicamentum primo excessiu iam quodammodo complete calidum, ut uidelicet CA sit-
eundum attingat.habens etiam adftritiionis paululum. Ad hxc fubtiantia tenui, ac proinde emolliens .ssue malatii-
cum. paritersi moderate digerens,ac uidelicet etiam Gvpi7rt7s\iKdv,hoc csi concoquens. itaq$ mirandum non cfi.si
peculiariter ad uteri uitia conueniat: quandoquidem ad ditia paulum quiddam adftritiionis obtinet. Quocirca dif-
ssuentes capillos retinet. Ndm quicquid ad radices corii praui humoris fiederit.id omne abfiumit: tum meatus,quibus
insixi fiunt,contrahit,CA constringit adftritiione. Cxterum alopecias,la Ophthalmias flue lippitudines, fanar e non
potcft,utpote magis dificufsorias uires, quam qux Ladano infiunt, poficentes. quippe proucniunt hx ex prauis siticcis,
lentis, crassissi, quos fiecantia, ac digerentia medicamenta potisiimum cuocant, atep euacuant. Cxterum tenuium
partium sint sacultatis oportet, cr minime aftr ingentis: non tamen u/si adeo tenuium partium. la desiccatorix, ut
nimio plus desiccent,unasi cum colletiis inibifiuccis prxter naturam, naturalem quoq$ humiditatem incrementa pilis
siuppeditantem absiumant. nam sic non tantum alopecia liberabunt, sied etA caluiciein asserent. Sedhxc ad curandi
rationem pertinent.
E?». EBENVS. GAP. CX1.
E b e n v s optima habetur Aethiopica,& nigra,nullos habens venarum diseursus, fadHtij cor-
nus laetiore: cum frangitur,denia apparet,mordens gustu,atque astringens. Suffitur iucundo odo
re supra carbones, line fumi txdio. Recens autem ad ignem prolata, ob pinguitudinem accendi-
tur^ trita ad cotem rufeseit. Altera est Indica, internatis segmetis candicantibus, & modice ful-
uis, item frequentibus maculis. exterum prior bonitate antecedit. Apud quosdam sesamina, aut
spinea ligna cosimilia pro ebeno uameunt. Quod disccrnitur ex eo, quod fungosa sunt, & in pur-
pureas assulas resoluuntur,nihil mordacitatis in gustu, nec redolentia? in sussitu praeferentia. Ca-
liginem oculorum absterget:ad ueteres destillationes, pustulasque mirum in modum pollet: si
quilpiam fida ex eo coticula collyrijs utatur,melius proficiet. Ad oculorum medicamenta efficax
est,si scobes, ramentaue uino Chio die, noduque macerata,in collyria digerantur. Nonnulli pre-
tcrita ipsii excolant,reliquaque eundem in modum peragunt. Alij pro uino aqua vtuntur. Vritur
in sidili nouo, donec in carbones redigatur. Lauatur plumbi usti modo, & itasiccis, scabrisque
lippitudinibus conducit.
Credidit Theophraftus in India tantum nafici Ebenum libro 1111. capite v. de hitioria plantarum. ubi
fichabet. Ebenus quoq$ eius regionis uernacula csi. Huius duo genera consiant: alterum materie laudatum, pul-
chrum si r alterum- uile.etr uitiatum. Pharum, quodprxtiantius: reliquum permultum habetur. Colorem commcn-
datum,non recondita, fied tiatimfiua natura capcficit. hxc Theophraftus. Quod etiam fiensijsic uidetur Virgilius m
Georgicis libro 11. ita canens.
Sola India nigrum
Eert ebenum, sotis csi thurea uirga Sabxis.
Plinius etiam lib.Kii.cap. 111 i .Etan nusiqam alibi,quam in India nafici ficriptum reliquit: nec eam tamen Indiam
uniuersiam mittere, sied exigua siui parte gigni, prxter quoddam fruticofi genus cytisii modo,in tota India disserfium.
4° Herodotus uerd (eodem autore) Ebenum Aethiopiam fiolamftrrc intellexiffc uidetur: quippe qui de Indica nullam
fecerit mentionem. Veruntamen ex hoc Dioficoridis capite palam cti,nafici Ebenum in ambabus his regionibus. Indi
quidem non nisii ex ebeno Deorum fimul aer asingunt,1r ege ssi ex eo tantum ficeptrwn siumunt. Item pocula, craterasq;
ex ebenofati itant, quod fiane credant cotra maleficia esscacisiimum e/sie, <cr quicquid uenesicq fuerit, ta^bu eius aucr^
ti. Itaq^ nihil mirum, si quod peregrinum m Italiam importatur, siummo sit in pretio,cum etiam abipsis, quibus pro^
uenit,maximo honore habeatur. Ebenum ex India R.omx primum magnus Pompeius Mithridatico triumpho ofien*
dit,cuius materies densisiima omnium condat. Quo sit,ut quanuis multis annis exareseat, non ssuitet in aquis, sied to-
ta mergatur . Ebenisiccatos truncos maxime hac xtate nouit Italia: nanq$ innumeri uisiuntur in eorum ossicinis, qui
pecEnes consiciunt ad explicandos, aptandoscp capillos: itemq; apud illos, qui globulos suniculo traqcicndos ad mu^
lieru preces numerandas torno in orbiculos expoliunt. Ebeni uires sicripsit Plinius lib.xcx. 1111, capite x i .his uerbvs.
Non omittam propter miraculum ebenum. Scobem cius oculis unice mederi dicut: ligno si. ad cotem trito cum passo
caliginem dificutit,ex aqua uerd LA radice albugines oculorum. Item tusiim pari modo cum meile, ac dracuculi adit-
tla radice. Ebenum medici cr inter erodentia asssinunt. Ebeni meminit Galenus lib. v i. simplicium medie ament,
sic inquiens. Ebenus et ijs lignis c^l, qux trita cum aqua in fiuccu/m sioluuntur, ut lapidum nonnulli. Vis ei ineft ex-
calsaciendi,ex tergendi,la tenuium partium. Quamobrem qux pupillas offufeat, extergere creditur: mificctur alijs
remedijs ocularibus,qux ad ulcera uctcr a, ssuxiones, la bullas .slue puftuUs accommoda fiunt. ha&enus Galenus.
" Sunt qui lignum ex Indij r petitu,quod quidam g v a i ac v ^.nonuUi Guaiacdnum.pleriq; uerd Lignum fianftum
appellant.cuius aduerfas G.allicam luem prxeipus c^l usius,ebeni genus esie crediderint. Quod quidem nec afferere,
nec negare ausim: quandoquidem nufiquam inuenerim apud quenquam tum ueterum, tum recentiorum ficriptorum,
quas frondes, quos ssores, quos si frufttis prosirat ebenus. Illud tamen omnibus persidcuum cbl,Guaiacum mhil, nifi
siumma nigritia.ab ebeno diffidere,qux in hoc fiummo sslendorc nigricat, in illo albeficit: exteris uerd qualitatibus id
maxime
iOc*»n
..
'r,colorib“^,&Mtl
modoMEcenS)lonJ
® verno tempore
furonis Xr-K.
^oens. Fit ex eo
cum cilli sronde ^
itudinem conspicufe
°sis cruribus adliM
dentes incolx.col^
mdunt. Alij uerd attn
icibus lentorem abstej
num. Maxime proh
^mollescensjpinguyw
ualore obsitumest,reb
litur. Arabicum ueroj;
ra ei spissandi,calftiffl
patefacit: capillum fe
, myrrha, & myrteo ol(
lit, cum vino illitum:!
umhydromelite,autit
idas eijcitipessis inw
medicamenta, quad
malagmata utiliter i
lino uetere potum,
Igo alij appellant Laudsifi^
'mpostorttm mditit dicofti
nibiliidlorisfrfii^ds
rcnetiisemidbunguentarisiY