Mattioli, Pietro Andrea; Dioscorides, Pedanius; Valgrisi, Vincenzo [Bearb.]: Petri Andreae Matthioli Medici Senensis Commentarii, In Libros Sex Pedacii Dioscoridis Anazarbei, De Medica Materia: Adiectis quàm plurimis plantarum & animalium imaginibus, eodem authore (Venetijs: in officina Erasmiana, apud Vincentium Valgrisium, 1554)

20

3°

CAP. XVII.

CAP. XVI.

And.MartiholiComm.
Irnnt. firoinde resolutis, conuulsts, tremulis, ftupidis, contrastisssi peridonea: inueniuntur. Pariem compaginum tu*
mores^scutiunt,^ dolores mitigant: nam ubi quissiam coxendicum dolore, aut podagra, uel chiragra uexetur,sul*
pburoteaqua: balneo magnopere iuuatur. Proflant praitcrea ad iecinorvs, lienis, ac uteri dolor es, atque tumores in
iis genitos mirisice refoluunt: uentriculu tamen laxant,& insirmant . Bituminofie, etfi pote internis quibusdam mor
bis conueniant, cr balneis adbibite aliquo temporis traftu neruos emolliant, ac excalsaciant; attamencaput replet,
sensus hebetudine afficiunt, prosertimty oculos. Qu<£ autem Armenij, aut coerulei lapidis,aut aeruginis,aut cbryso*
coite aliquid admifium habent, fi bibantur, uomitiones concitant, ablutionibus uero phagedaenica ulcera sisiunt. Qu<t
pr teter ea auripigmentum, aut sandaracham continent, petlus dilatant, afthmaticis, & fufrinosis prosunt, & omni*
bus frigidis in umuersum morbis opem firunt,quibus ressirandi facultas impeditur. Aerea: oris, et genitalium mem*
brorum ulcera fanant: quin zr faucium, cr oculorum desiiUationibus auxiliantur. Qua: deniq;sirretesunt,uentn* i o
culi, lienis s uitijs, seminis prossuuio, & mensiruis albis utiliter adbibentur .Bt utrem hancsummatim cople ssamur,
aqua omnis, cuiqudduis sbsiile medicamentum admisceatur, eandem facultatem pnebet, quam quod illiadmiscetur .
Qua nimirum ratione ducor,ut superuacuum putem, reliqua sigiUatim profequi,ut taceam id nimis longu futurum.
Y^pocAocT>v. AQ^VA MARINA. CAP. XV.
A clv a maris calida esl, & acris. stomacho aduersatur, aluum enim conturbat: pituitam ex-
pellit . Si vero calida ad fotus adhibeatur, elicit, & discutit: neruorum vitijs, & pernionibus, ante
vlceraprodesl. Miscetur cataplasmatis ex hordeacea farina, &emplastris,& discutientibus ma-
lagmatis . Ad mouendas deiediones tepefacta infunditur, & ad tormina, calida. psbras, pruritus,
impetigines, lendes, & mamas rigentes, foueri vtile efl:: liuores fotu discutit. ad venenatos idus,
qui tremorem, & refrigerationem adferunt, salutaris intelligitur: maxime scorpionum, phalan-
giorum, aspidumque: etiam si quis in calidam descendat, auxiliatur. & malo habitu cofedis ian-
diu corporibus, neruisque, balneae ex ea utiles. hydropicos, capitis dolores, aurium grauitates,
feruentis uaporleuat. Syncera, & sine potabilis aquas mislione reposita, uirus deponit. Sunt qui
etiam praecoquant, & ita recondant. Datur ad purganda corpora per sese, aut ex posca, aut cum
vino, aut meile: verum post deiedionem dant gallinas, aut piscium iuscula, ad domandam mor-
sus acrimoniam.
eotAwoyeAl. THALASSO MELI.
Qj od thalalsomeli vocatur, vehementer purgare conslat. Temperatur autem aequis por-
tionibus maris, mellis, & imbris ex alto, defaecatis, & picato vase per Canis asslus insolatis. Alij ad
binas marinas codae lingulas mellis adijciunt,& vase condunt, huiusmodi moderatius esl aqua
marina ,& mitius.
d'sor. ACETVM.

Ac E t V m refrigerat, & adslringit. Stomacho vtile,appetentiam excitat: erumpentem vnde-
cunque sanguinem, potu insessuve lislit. prodest alui ssuxionibus codum cu cibis: cruentis vul- 4°
neribus inditur: inssammationes arcet, in succidis lanis, aut spongia impolitum : reprimit proci-
dentia sedis, vuluasque: item abscedentes gingiuas, & sanguine manantes. Ad nomas, & ignem
sacrum, vlcera quae serpunt, lepras, impetigines, pterygia, cu aliquo conuenienti efficax efl:: pha-
gedaenas vlcerum, nomasque fotu continuo cohibet: podagricis calido fotu, cum sulphure auxi-
liatur : sugillationes rapit, cum meile illitum. Contra capitis ardores cum rosaceo in siiccidis uel-
lenbus, aut spongia imponitur. Ad aquam inter cutem, grauitatem aurium, & sonitus, sibilosq;,
feruentis vapor proficit: inslillatum quoq; aurium vermes necat. Panos coercet tepidi fotus, aut
si imbuta aceto Ipongia admoneatur: pruritus permulcet. Contra venenatos serpentiu idus, qui
refrigerando nocent, calidum commode fouetur: & frigidum ijs, qua: exurens virus eiaculantur.
Calidum potum, atque vomitionibus redditum, aduersus omnia venena efficax esl praesertim 0
contra meconium, & hauslam cicutam, conglobatum in ventre sanguinem lac coagulatu, fun-
gos, ixiam, taxumq;,cum sale. haustu voratas hirudines, si sorbeatur, eijcit: tussim veterem mi-
tigat , & recentem lacessit. In orthopnoea calidum commode sorbetur: gutturis ssuxiones garga-
rizatum inhibet: anginis, & vuae procidenti conuenit. contra dentium dolore, calidu colluitur.
Aceti mitte Qvanvi s DioscoridessimpliciterpronunciaueritAcetumessiefidgidum,qu6dsirtaseineomagisfiigiditas
siderado COn cxu?erct’ 5 tamen Galenus qualitatum medicamentorum omnium indagator maximus, ex contrariis
qualitatibus, calidis Jcihcct frigidis, acetum constare docuit libro primo de simplicium medicamentorum faculta*
tibus, nec esse bomoeomeres similareue,quemadmodum nec lac uniuersum. id quod ipfe Galenus lib. vm.de eorun*
dem facultatibus, apertisiime consirmauit his uerbis. Acetum primo horum commentariorum miste esse subftantte 9
nempe