DOI Artikel:
Bęczkowska, Urszula: Architektura klasztoru ss. karmelitanek bosych przy ulicy Łobzowskiej w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19070#0121
wykonania witraży16-" do nowo przebitych okien transeptu166, a także meta-
lowej przegrody chórowej i dwóch wiszących świeczników167. Mobilia po-
wstałe w pracowni Mayera, zainstalowane zostały przez przysłanych z Mona-
chium robotników w maju 1909 roku168. W nowym ołtarzu głównym, do ist-
niejącej już mensy, dodano płaskorzeźbione antependium z przedstawieniem
śmierci św. Józefa169 oraz architektoniczne retabulum o neoromańskim deta-
lu. Podzielono je na arkadki zawierające mozaikowe przedstawienia aniołów
i połączono z modernistycznie zgeometryzowaną bryłą tabernakulum. Ca-
łość zwieńczono niemal naturalnej wielkości rzeźbioną grupą Ukrzyżowa-
nia w typie kanonicznym, poddaną historyzującej stylizacji w duchu późno-
romańskim170. Odniesienie do wzorów romańskich uwidoczniło się również
w ołtarzach bocznych, mieszczących w identycznych architektonicznych na-
stawach, rzeźby Matki Boskiej Szkaplerznej i patrona kościoła św. Józefa171.
165 AKPKBCz., AKKŁ 2, Listy arch. T. Stryjeńskiego... (przyp. 62), list Mayera do Matki
Przełożonej z 27 IV 1908. Witraże te nie zostały ostatecznie zrealizowane. Nie wiadomo zatem,
jakie przedstawienia miały stać się ich tematem. Siostry postawiły jedynie wymóg, by harmo-
nizowały one z już istniejącymi kompozycjami.
166 Zob. przyp. 173.
167 AKŁ, Kronik tom IV... (przyp. 19), s. 195. Za zrealizowane usługi wypłacono Mayero-
wi w sumie 41 743 koron (1909-1913) [Zob. Książka budowy... (przyp. 59)]. Przedsiębiorca
pragnął jeszcze uzyskać zamówienie na wykonanie dwóch drewnianych figur do prezbiterium,
które - jego zdaniem - stanowiły brakujące elementy aranżacji wnętrza, zdolne zdecydować
ojej ostatecznym efekcie. Bez nich przestrzeń prezbiterium pozostanie „zimna i pusta" - wy-
rokował. Matka przełożona widocznie nie podzielała obaw Mayera, zbywając dyskretnym mil-
czeniem jego kupieckie zabiegi. AKPKBCz., AKKŁ 2, Listy arch. T. Stryjeńskiego... (przyp.
62), list Mayera do Matki Przełożonej z 25 II i 29 II 1908.
168 Wkrótce potem odbyło się poświęcenie bocznych ołtarzy. „Płyta głównego ołtarza była
konsekrowana wraz z kościołem i chociaż ołtarz inny zastąpił pierwotny, nie było potrzeby go
konsekrować, gdyż przytwierdzono do niego tę samą płytę z zamurowanymi w niej relikwia-
mi". AKŁ, Kronik tom IV... (przyp. 19), s. 262-263.
Scena, ukazana zgodnie z tradycjąikonograficzną[Lex/A"o/7 der christlichen Ikonographie,
Bd. 7, Ikonographie der Heiligen, Freiburg-Basel-Wien 1974, s. 219-220], pod względem sty-
listycznym pozostaje bliska typowym dziewiętnastowiecznym przedstawieniom dewocyjnym.
170 Analogii dla takiego rozwiązania dostarcza ołtarz z kościoła św. Michała w Dreźnie
(1896-1900) nawiązujący do późnoromańskiej przegrody chórowej z kościoła klasztornego
w Wechselburgu. Grupa Ukrzyżowania, w świątyniach romańskich występująca tradycyjnie
pod tęczą prezbiterium, w omawianym okresie często pojawia się w ołtarzu, podkreślając jego
funkcje ideowe jako miejsca składania tej samej, co na Golgocie ofiary. H. Mai, Kirchen in
Sachsen, Berlin-Leipzig 1992, s. 229 za: Mikołajska (przyp. 159), s. 183.
171 Początkowo, poza Matką Boską Szkaplerzną w ołtarzu bocznym, miała znaleźć się fi-
gura św. Teresy, zob. AKPKBCz., AKKŁ 2, Listy arch. T. Stryjeńskiego... (przyp. 62), duplikat
umowy z 23 XI 1907. Nie zyskała ona jednak akceptacji przełożonej klasztoru łobzowskiego,
w związku z czym zastąpiono ją figurą św. Józefa zob. tamże, list Mayera do Matki Przełożo-
111
lowej przegrody chórowej i dwóch wiszących świeczników167. Mobilia po-
wstałe w pracowni Mayera, zainstalowane zostały przez przysłanych z Mona-
chium robotników w maju 1909 roku168. W nowym ołtarzu głównym, do ist-
niejącej już mensy, dodano płaskorzeźbione antependium z przedstawieniem
śmierci św. Józefa169 oraz architektoniczne retabulum o neoromańskim deta-
lu. Podzielono je na arkadki zawierające mozaikowe przedstawienia aniołów
i połączono z modernistycznie zgeometryzowaną bryłą tabernakulum. Ca-
łość zwieńczono niemal naturalnej wielkości rzeźbioną grupą Ukrzyżowa-
nia w typie kanonicznym, poddaną historyzującej stylizacji w duchu późno-
romańskim170. Odniesienie do wzorów romańskich uwidoczniło się również
w ołtarzach bocznych, mieszczących w identycznych architektonicznych na-
stawach, rzeźby Matki Boskiej Szkaplerznej i patrona kościoła św. Józefa171.
165 AKPKBCz., AKKŁ 2, Listy arch. T. Stryjeńskiego... (przyp. 62), list Mayera do Matki
Przełożonej z 27 IV 1908. Witraże te nie zostały ostatecznie zrealizowane. Nie wiadomo zatem,
jakie przedstawienia miały stać się ich tematem. Siostry postawiły jedynie wymóg, by harmo-
nizowały one z już istniejącymi kompozycjami.
166 Zob. przyp. 173.
167 AKŁ, Kronik tom IV... (przyp. 19), s. 195. Za zrealizowane usługi wypłacono Mayero-
wi w sumie 41 743 koron (1909-1913) [Zob. Książka budowy... (przyp. 59)]. Przedsiębiorca
pragnął jeszcze uzyskać zamówienie na wykonanie dwóch drewnianych figur do prezbiterium,
które - jego zdaniem - stanowiły brakujące elementy aranżacji wnętrza, zdolne zdecydować
ojej ostatecznym efekcie. Bez nich przestrzeń prezbiterium pozostanie „zimna i pusta" - wy-
rokował. Matka przełożona widocznie nie podzielała obaw Mayera, zbywając dyskretnym mil-
czeniem jego kupieckie zabiegi. AKPKBCz., AKKŁ 2, Listy arch. T. Stryjeńskiego... (przyp.
62), list Mayera do Matki Przełożonej z 25 II i 29 II 1908.
168 Wkrótce potem odbyło się poświęcenie bocznych ołtarzy. „Płyta głównego ołtarza była
konsekrowana wraz z kościołem i chociaż ołtarz inny zastąpił pierwotny, nie było potrzeby go
konsekrować, gdyż przytwierdzono do niego tę samą płytę z zamurowanymi w niej relikwia-
mi". AKŁ, Kronik tom IV... (przyp. 19), s. 262-263.
Scena, ukazana zgodnie z tradycjąikonograficzną[Lex/A"o/7 der christlichen Ikonographie,
Bd. 7, Ikonographie der Heiligen, Freiburg-Basel-Wien 1974, s. 219-220], pod względem sty-
listycznym pozostaje bliska typowym dziewiętnastowiecznym przedstawieniom dewocyjnym.
170 Analogii dla takiego rozwiązania dostarcza ołtarz z kościoła św. Michała w Dreźnie
(1896-1900) nawiązujący do późnoromańskiej przegrody chórowej z kościoła klasztornego
w Wechselburgu. Grupa Ukrzyżowania, w świątyniach romańskich występująca tradycyjnie
pod tęczą prezbiterium, w omawianym okresie często pojawia się w ołtarzu, podkreślając jego
funkcje ideowe jako miejsca składania tej samej, co na Golgocie ofiary. H. Mai, Kirchen in
Sachsen, Berlin-Leipzig 1992, s. 229 za: Mikołajska (przyp. 159), s. 183.
171 Początkowo, poza Matką Boską Szkaplerzną w ołtarzu bocznym, miała znaleźć się fi-
gura św. Teresy, zob. AKPKBCz., AKKŁ 2, Listy arch. T. Stryjeńskiego... (przyp. 62), duplikat
umowy z 23 XI 1907. Nie zyskała ona jednak akceptacji przełożonej klasztoru łobzowskiego,
w związku z czym zastąpiono ją figurą św. Józefa zob. tamże, list Mayera do Matki Przełożo-
111