DOI Artikel:
Lebensztejn, Anna: U źródeł malarstwa pejzażowego: Krajobrazy w rzymskim malarstwie ściennym sprzed Sacco di Roma
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0082
6. Rafael i warsztat (Tom-
maso Vincidor?), Spotkanie
Jakuba z Rachelą przy
studni, Loggia Rafaela,
Pałac Watykański. Wg Dacos
(przyp. 17), s. 161
7. Rafael i warsztat (Tom-
maso Vincidor?), Spotkanie
Jakuba z Rachelą przy stud-
ni, detal, Loggia Rafaela,
Pałac Watykański, ok. 1519.
Wg Dacos (przyp. 17), s. 245
W kilku innych freskach na sklepieniu
Loggii widoczna natomiast jest wyraźna in-
spiracja malarstwem pejzażowym o północnej
proweniencji. Dotyczy to zwłaszcza krajobra-
zu w Spotkaniu Jakuba z Rachelą przy studni
w VI przęśle Loggii (ił. 6). We fresku tym tło
przedstawia rozbudowany krajobraz nadrzecz-
ny (ił. 7), będący połączeniem trzech sztychów
autorstwa Albrechta Diirera27. Za plecami sto-
jących pośrodku sceny Racheli i jej towarzysz-
ki rozpościera się widok na płynącą szerokim
korytem rzekę, na której skalistych brzegach
wyobrażono zabudowania średniowieczne-
go miasta z wysoką wieżą, położonego nad
urwiskiem obronnego zamku i rozpościera-
jących się u jego podnóża ruin gotyckiej ka-
tedry oraz rozmieszczonych pośród nich chat,
otoczonych niskimi drzewami odbijającymi się
w tafli wody. Przedstawiony w scenie pejzaż
ma wyraźnie północny charakter, podkreślony
nie tylko poprzez skaliste wzniesienia, urwi-
ska oraz odmienną szatę roślinną, lecz także
poprzez chłodną kolorystykę i szczegółowy
sposób przedstawienia. Uderza oschły, kali-
graficzny sposób jego malowania, przywią-
zanie do wiernego oddania mało znaczących
detali, takich jak poszczególne źdźbła trawy
czy kamyki. Nie jest to spokojny i harmonijny
pejzaż znany z przedstawień w typie allantica,
lecz fantastyczny widok czerpiący inspirację
z twórczości artystów północy. Krajobraz
o podobnym nordyckim wyrazie, również op-
arty na jednym ze sztychów Diirera, znajduje
się w scenie ukazującej Mojżesza uderzającego
różdżką w skalę (ii. 8), której tło stanowi wyso-
ka skała z obronnym zamkiem na szczycie.
Pejzaże w tle poszczególnych scen na sklepieniu Loggii, pomimo różnic sty-
listycznych oraz odmienności przedstawionych widoków, łączy podobny sposób
organizacji przestrzeni. W wielu z nich wrażenie głębi zostało uzyskane poprzez
wprowadzenie w centralnej części fresku wijącej się rzeki, ginącej w oddali pośród
wzgórz. Ta pochodząca z malarstwa flamandzkiego i zadomowiona już we włoskim
malarstwie XV stulecia technika komponowania pejzażu prowadzi wzrok widza
w głąb przedstawienia i przyczynia się do wywołania poczucia rozległości widoku,
przekształcającego się w oglądany z góry panoramiczny obraz świata28. Wrażenie
27 Tamże, s. 58, oraz Dacos (przyp. 17), s. 209.
28 Na temat zastosowanego tutaj „pejzażu świata”, zwanego najczęściej w literaturze przedmiotu
Weltbildlandschaft bądź world landscape, zob. M. Hochmann, Girolamo Muziano et levolution
80
ARTYKUŁY
Anna Lebensztejn
maso Vincidor?), Spotkanie
Jakuba z Rachelą przy
studni, Loggia Rafaela,
Pałac Watykański. Wg Dacos
(przyp. 17), s. 161
7. Rafael i warsztat (Tom-
maso Vincidor?), Spotkanie
Jakuba z Rachelą przy stud-
ni, detal, Loggia Rafaela,
Pałac Watykański, ok. 1519.
Wg Dacos (przyp. 17), s. 245
W kilku innych freskach na sklepieniu
Loggii widoczna natomiast jest wyraźna in-
spiracja malarstwem pejzażowym o północnej
proweniencji. Dotyczy to zwłaszcza krajobra-
zu w Spotkaniu Jakuba z Rachelą przy studni
w VI przęśle Loggii (ił. 6). We fresku tym tło
przedstawia rozbudowany krajobraz nadrzecz-
ny (ił. 7), będący połączeniem trzech sztychów
autorstwa Albrechta Diirera27. Za plecami sto-
jących pośrodku sceny Racheli i jej towarzysz-
ki rozpościera się widok na płynącą szerokim
korytem rzekę, na której skalistych brzegach
wyobrażono zabudowania średniowieczne-
go miasta z wysoką wieżą, położonego nad
urwiskiem obronnego zamku i rozpościera-
jących się u jego podnóża ruin gotyckiej ka-
tedry oraz rozmieszczonych pośród nich chat,
otoczonych niskimi drzewami odbijającymi się
w tafli wody. Przedstawiony w scenie pejzaż
ma wyraźnie północny charakter, podkreślony
nie tylko poprzez skaliste wzniesienia, urwi-
ska oraz odmienną szatę roślinną, lecz także
poprzez chłodną kolorystykę i szczegółowy
sposób przedstawienia. Uderza oschły, kali-
graficzny sposób jego malowania, przywią-
zanie do wiernego oddania mało znaczących
detali, takich jak poszczególne źdźbła trawy
czy kamyki. Nie jest to spokojny i harmonijny
pejzaż znany z przedstawień w typie allantica,
lecz fantastyczny widok czerpiący inspirację
z twórczości artystów północy. Krajobraz
o podobnym nordyckim wyrazie, również op-
arty na jednym ze sztychów Diirera, znajduje
się w scenie ukazującej Mojżesza uderzającego
różdżką w skalę (ii. 8), której tło stanowi wyso-
ka skała z obronnym zamkiem na szczycie.
Pejzaże w tle poszczególnych scen na sklepieniu Loggii, pomimo różnic sty-
listycznych oraz odmienności przedstawionych widoków, łączy podobny sposób
organizacji przestrzeni. W wielu z nich wrażenie głębi zostało uzyskane poprzez
wprowadzenie w centralnej części fresku wijącej się rzeki, ginącej w oddali pośród
wzgórz. Ta pochodząca z malarstwa flamandzkiego i zadomowiona już we włoskim
malarstwie XV stulecia technika komponowania pejzażu prowadzi wzrok widza
w głąb przedstawienia i przyczynia się do wywołania poczucia rozległości widoku,
przekształcającego się w oglądany z góry panoramiczny obraz świata28. Wrażenie
27 Tamże, s. 58, oraz Dacos (przyp. 17), s. 209.
28 Na temat zastosowanego tutaj „pejzażu świata”, zwanego najczęściej w literaturze przedmiotu
Weltbildlandschaft bądź world landscape, zob. M. Hochmann, Girolamo Muziano et levolution
80
ARTYKUŁY
Anna Lebensztejn