DOI article:
Chrzanowska, Katarzyna: Boazerie w prezbiterium kościoła pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.51255#0037
Ewangelistę oraz Świętego Pawła nauczającego w Atenach, natomiast po stronie
południowej Śmierć Ananjasza wobec świętego Piotra, a także Chrzest Kornelju-
sza i jego domowników3. W 1961 roku boazerie wymieniono w Katalogu Zabyt-
ków Sztuki w Polsce, a ikonografia trzech obrazów została rozpoznana jako śś.
Piotr i Jan Ewangelista, Śmierć Ananiasza oraz Chrzest Chrystusa4. W literaturze
boazeria jest datowana na koniec xvn wieku, natomiast w kwestii datowania
obrazów wyróżnione są ogólnie obrazy „nowe” oraz „barokowe z xvn wieku”5.
W1978 roku ksiądz Władysław Klupowski stwierdził, że umieszczone po bokach
ołtarza głównego jako tabulatury obrazy Matki Boskiej Szkaplerznej oraz Świętej
Katarzyny, które pierwotnie znajdowały się w mniejszych ołtarzach stojących
obok ołtarza głównego, zostały uratowane z pożaru w roku 19076. Boazerie od-
notowano ponownie w 2016 roku, datując strukturę na koniec xvn wieku, zaś
obrazy dzieląc na barokowe i dwudziestowieczne7.
Przedstawienie dziejów badań nad skalbmierską boazerią pokazuje, że dzieło
to nie zwróciło dotychczas uwagi badaczy, którzy poświęcali mu jedynie krótkie
wzmianki. Celem niniejszego artykułu jest wprowadzenie nowych informa-
cji dotyczących historii dzieła, opartych na wynikach kwerendy archiwalnej,
oraz analiza ikonografii znajdujących się w boazeriach obrazów, ze szczególnym
uwzględnieniem problemu wykorzystania wzorów graficznych.
Historia boazerii
Zachowane akta wizytacji z xvm wieku oraz późniejsze, aż do 1824 roku, nie
przynoszą żadnych informacji na temat boazerii. Szczegółowy „stan probostwa”
sporządzony w maju 1824 roku zawiera interesujący opis prezbiterium. W punkcie
poświęconym znajdującym się w kościele ołtarzom po opisie ołtarza głównego
została umieszczona informacja, że „[...] boczne w tym mieyscu ściany aż do
stallów tablaturami drewnianemi i rozmaycie malowanemi i pozłacanemi są
ozdobione [...]”. Do owych tablatur przytykały ołtarze Najświętszej Marii Panny
Szkaplerznej oraz św. Katarzyny8.
W inwentarzu z 10 czerwca 1853 roku znajdują się informacje o stojących
pod chórem muzycznym dwóch ławkach „w kształcie stalij”, z których jedna
„[...] ma tył sztuczną robotą w mozajkę z różnokolorowego drzewa w widoki
3 Ibidem.
4 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce (dalej: kzsp), t. 3: Województwo kieleckie, z. 9: Powiatpińczowski,
red. J.Z. Łoziński, B. Wolff, Warszawa 1961, s. 85.
5 Ibidem.
6 W. Klupowski, „Dzieje parafii Skalbmierz 1818-1914”, praca magisterska napisana pod kier,
ks. prof. dr. hab. B. Kumora w Instytucie Historii Kościoła Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,
Lublin 1978, mps, s. 48.
7 Skalbmierz, Kościół par. św. Jana Chrzciciela, w: Zabytki sztuki w Polsce: Małopolska, red. S. Brze-
zicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 1264.
8 Wszystkie powyższe informacje za Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej (dalej: akkk),
Inw. E. 35, „Opis Stanu Probostwa Parafialnego a dawniey razem i Kolegiackiego w mieście
Szkalbmierzu mil sześć on Miasta Krakowa odległym między miasteczkami: Działoszyce,
Pińczów, Proszowcie zwanymi leżącym, pod Imieniem Św. Jana Chrzciciela stojącego in Jura
Patronas activo et passivo Zgromadzenia Xięży Wikaryuszów Katedralnych Krakowskich
zostającego przy oddaniu go w Administracyą stałą po zaszłey w dniu 11 Czerwca 1822 roku
Śmierci Wielmożnego Jegomości Xięcia Woyciecha Robaczyńskiego ostatniego tamże Probosz-
cza, następnemu Proboszczowi Wielmożnemu Jegomości Xiędzu Bartłomiejowi Jarzębskiemu
sporządzony w Maiu 1824”, k. 9.
36
ARTYKUŁY
Katarzyna Chrzanowska
południowej Śmierć Ananjasza wobec świętego Piotra, a także Chrzest Kornelju-
sza i jego domowników3. W 1961 roku boazerie wymieniono w Katalogu Zabyt-
ków Sztuki w Polsce, a ikonografia trzech obrazów została rozpoznana jako śś.
Piotr i Jan Ewangelista, Śmierć Ananiasza oraz Chrzest Chrystusa4. W literaturze
boazeria jest datowana na koniec xvn wieku, natomiast w kwestii datowania
obrazów wyróżnione są ogólnie obrazy „nowe” oraz „barokowe z xvn wieku”5.
W1978 roku ksiądz Władysław Klupowski stwierdził, że umieszczone po bokach
ołtarza głównego jako tabulatury obrazy Matki Boskiej Szkaplerznej oraz Świętej
Katarzyny, które pierwotnie znajdowały się w mniejszych ołtarzach stojących
obok ołtarza głównego, zostały uratowane z pożaru w roku 19076. Boazerie od-
notowano ponownie w 2016 roku, datując strukturę na koniec xvn wieku, zaś
obrazy dzieląc na barokowe i dwudziestowieczne7.
Przedstawienie dziejów badań nad skalbmierską boazerią pokazuje, że dzieło
to nie zwróciło dotychczas uwagi badaczy, którzy poświęcali mu jedynie krótkie
wzmianki. Celem niniejszego artykułu jest wprowadzenie nowych informa-
cji dotyczących historii dzieła, opartych na wynikach kwerendy archiwalnej,
oraz analiza ikonografii znajdujących się w boazeriach obrazów, ze szczególnym
uwzględnieniem problemu wykorzystania wzorów graficznych.
Historia boazerii
Zachowane akta wizytacji z xvm wieku oraz późniejsze, aż do 1824 roku, nie
przynoszą żadnych informacji na temat boazerii. Szczegółowy „stan probostwa”
sporządzony w maju 1824 roku zawiera interesujący opis prezbiterium. W punkcie
poświęconym znajdującym się w kościele ołtarzom po opisie ołtarza głównego
została umieszczona informacja, że „[...] boczne w tym mieyscu ściany aż do
stallów tablaturami drewnianemi i rozmaycie malowanemi i pozłacanemi są
ozdobione [...]”. Do owych tablatur przytykały ołtarze Najświętszej Marii Panny
Szkaplerznej oraz św. Katarzyny8.
W inwentarzu z 10 czerwca 1853 roku znajdują się informacje o stojących
pod chórem muzycznym dwóch ławkach „w kształcie stalij”, z których jedna
„[...] ma tył sztuczną robotą w mozajkę z różnokolorowego drzewa w widoki
3 Ibidem.
4 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce (dalej: kzsp), t. 3: Województwo kieleckie, z. 9: Powiatpińczowski,
red. J.Z. Łoziński, B. Wolff, Warszawa 1961, s. 85.
5 Ibidem.
6 W. Klupowski, „Dzieje parafii Skalbmierz 1818-1914”, praca magisterska napisana pod kier,
ks. prof. dr. hab. B. Kumora w Instytucie Historii Kościoła Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,
Lublin 1978, mps, s. 48.
7 Skalbmierz, Kościół par. św. Jana Chrzciciela, w: Zabytki sztuki w Polsce: Małopolska, red. S. Brze-
zicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 1264.
8 Wszystkie powyższe informacje za Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej (dalej: akkk),
Inw. E. 35, „Opis Stanu Probostwa Parafialnego a dawniey razem i Kolegiackiego w mieście
Szkalbmierzu mil sześć on Miasta Krakowa odległym między miasteczkami: Działoszyce,
Pińczów, Proszowcie zwanymi leżącym, pod Imieniem Św. Jana Chrzciciela stojącego in Jura
Patronas activo et passivo Zgromadzenia Xięży Wikaryuszów Katedralnych Krakowskich
zostającego przy oddaniu go w Administracyą stałą po zaszłey w dniu 11 Czerwca 1822 roku
Śmierci Wielmożnego Jegomości Xięcia Woyciecha Robaczyńskiego ostatniego tamże Probosz-
cza, następnemu Proboszczowi Wielmożnemu Jegomości Xiędzu Bartłomiejowi Jarzębskiemu
sporządzony w Maiu 1824”, k. 9.
36
ARTYKUŁY
Katarzyna Chrzanowska