DOI article:
Niemira, Konrad: Augustyn Mirys: nowe ustalenia i hipotezy badawcze
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.51255#0149
1. Augustyn Mirys, Auto-
portret, ok. 1750 (?), Lwow-
ska Galeria Sztuki
im. Borysa Woźnickiego
2. Augustyn Mirys, Auto-
portret, ok. 1765 (?), Muze-
um Narodowe w Poznaniu
w Wilnie) oraz chętnie umieszczał swój wizerunek w scenach religijnych, można
postawić hipotezę, że omawiany pastel również jest autoportretem. Otwarta po-
zostaje kwestia datowania. Mężczyzna przedstawiony na obrazie to trzydziesto-
kilkulatek. Jeśli więc przyjąć za biografami Mirysa, że urodził się on około roku
1700, pastel musiałby powstać jeszcze przed jego przyjazdem do Rzeczypospolitej.
Czy jednak przyjęta przez historyków data urodzin Mirysa da się utrzymać? Nie-
znane są żadne wiarygodne źródła, które by ją potwierdzały. Być może jest ona
tylko konstruktem historycznym i wypadkową założenia, że w 1729 roku Mirys
był żonaty (z 1729 miał bowiem pochodzić niezachowany portret jego włoskiej
żony)39. Jeśli przyjąć rok 1700 za datę narodzin artysty, omawiany pastel musiałby
być jedną z najwcześniejszych zachowanych prac. Chociaż obecny stan wiedzy
o biografii i oeuvre malarza nie pozwala na budowanie przekonujących hipotez,
skłonny jestem datować lwowski pastel na ok. 1750 roku, poznański obraz na lata
sześćdziesiąte xvm wieku, a samą datę narodzin artysty przesunąć o dekadę. Jeśli
te propozycje są zasadne, Mirys byłby - obok Marteau i Poltza, jednym z pierw-
szych pastelistów czynnych w Rzeczypospolitej40.
X- X- X-
Powyższe rozważania, chociaż mają charakter przyczynkarski, pozwalają na wy-
znaczenie nowych perspektyw badawczych. Po pierwsze, przesunięcie przyjazdu
Mirysa do Rzeczypospolitej z roku 1730 na 1739 (a co za tym idzie przesunięcie
„awanturniczego” okresu w życiu Mirysa na przełom lat trzydziestych i czter-
dziestych xvm wieku) może służyć jako argument w rozwianiu wątpliwości
39 A. Ryszkiewicz, Mirys Augustyn, s. 586.
40 Pomijam tutaj obecność w środowisku warszawskim pojedynczych pasteli datowanych na
przełom xvn i xvm w. Techniczny poziom ich wykonania sugeruje bowiem, że twórcy oma-
wianych prac nie posługiwali się tą techniką biegle. Zob. A. Rudzińska, Pastel w sztuce polskiej do
połowy xix w., w: Mistrzowie pastelu. Od Marteau do Witkacego. Kolekcja Muzeum Narodowego
w Warszawie, red. A. Grochala, J. Sikorska, Warszawa 2015, s. 46-52.
148
ARTYKUŁY
Konrad Niemira
portret, ok. 1750 (?), Lwow-
ska Galeria Sztuki
im. Borysa Woźnickiego
2. Augustyn Mirys, Auto-
portret, ok. 1765 (?), Muze-
um Narodowe w Poznaniu
w Wilnie) oraz chętnie umieszczał swój wizerunek w scenach religijnych, można
postawić hipotezę, że omawiany pastel również jest autoportretem. Otwarta po-
zostaje kwestia datowania. Mężczyzna przedstawiony na obrazie to trzydziesto-
kilkulatek. Jeśli więc przyjąć za biografami Mirysa, że urodził się on około roku
1700, pastel musiałby powstać jeszcze przed jego przyjazdem do Rzeczypospolitej.
Czy jednak przyjęta przez historyków data urodzin Mirysa da się utrzymać? Nie-
znane są żadne wiarygodne źródła, które by ją potwierdzały. Być może jest ona
tylko konstruktem historycznym i wypadkową założenia, że w 1729 roku Mirys
był żonaty (z 1729 miał bowiem pochodzić niezachowany portret jego włoskiej
żony)39. Jeśli przyjąć rok 1700 za datę narodzin artysty, omawiany pastel musiałby
być jedną z najwcześniejszych zachowanych prac. Chociaż obecny stan wiedzy
o biografii i oeuvre malarza nie pozwala na budowanie przekonujących hipotez,
skłonny jestem datować lwowski pastel na ok. 1750 roku, poznański obraz na lata
sześćdziesiąte xvm wieku, a samą datę narodzin artysty przesunąć o dekadę. Jeśli
te propozycje są zasadne, Mirys byłby - obok Marteau i Poltza, jednym z pierw-
szych pastelistów czynnych w Rzeczypospolitej40.
X- X- X-
Powyższe rozważania, chociaż mają charakter przyczynkarski, pozwalają na wy-
znaczenie nowych perspektyw badawczych. Po pierwsze, przesunięcie przyjazdu
Mirysa do Rzeczypospolitej z roku 1730 na 1739 (a co za tym idzie przesunięcie
„awanturniczego” okresu w życiu Mirysa na przełom lat trzydziestych i czter-
dziestych xvm wieku) może służyć jako argument w rozwianiu wątpliwości
39 A. Ryszkiewicz, Mirys Augustyn, s. 586.
40 Pomijam tutaj obecność w środowisku warszawskim pojedynczych pasteli datowanych na
przełom xvn i xvm w. Techniczny poziom ich wykonania sugeruje bowiem, że twórcy oma-
wianych prac nie posługiwali się tą techniką biegle. Zob. A. Rudzińska, Pastel w sztuce polskiej do
połowy xix w., w: Mistrzowie pastelu. Od Marteau do Witkacego. Kolekcja Muzeum Narodowego
w Warszawie, red. A. Grochala, J. Sikorska, Warszawa 2015, s. 46-52.
148
ARTYKUŁY
Konrad Niemira