11.13 Widok komplek-
su zajezdni i elektrowni
na Wulce, stan z 1908 r.,
fot. nieznany, zbiory
I. i I. Kotłobułatowych
uruchomiono nowy zespół parowo-elektryczny. Składał się on z dwóch kotłów
parowych i turbiny parowej systemu Parsonsa o mocy 500 km, sprzężonej z ge-
neratorem elektrycznym111.
Także po przejęciu przez miasto gazowni 1 września 1898 roku, opinia publiczna,
podobnie jak to miało miejsce w miastach niemieckich, oczekiwała rozbudowy
i modernizacji tego zakładu. Prof. Gostkowski zalecał miejskim urzędnikom pod-
jęcie szczegółowych studiów, poprzedzonych zwiedzeniem najbardziej „postępo-
wych” gazowni. Wskazywał ponadto, że „mieszczanie nie na to dają sobie monopol,
aby mieć światło drogie, lecz dlatego, aby pieniądze pobrane za gaz nie wychodziły
za granicę i aby mieć światło tańsze”112. Zgodnie z tymi postulatami radni uchwa-
lili wydelegowanie nowego dyrektora Miejskiego Zakładu Gazowego inż. Adama
Teodorowicza (1863-1921) w podróż służbową. W latach 1899-1903 zwiedził on
zakłady gazowe w największych miastach Przedlitawii i Niemiec. W tym czasie
wzrost produkcji w miejskich gazowniach nastąpił w wyniku udoskonalenia
technologii odgazowywania węgla w skośnych retortach szamotowych, które
były ogrzewane generatorami. Następnie zmechanizowaniu procesu produkcji
gazu113. Teodorowicz postulował wykonanie zupełnie nowej instalacji systemu
Humphreys & Glasgow dla produkcji gazu wodnego nawęglanego, który okazał się
paliwem bardziej wydajnym dla oświetlania od gazu węglowego. Wzrost produkcji
gazu musiał także skutkować wykonaniem nowych urządzeń do jego chłodzenia
i czyszczenia, następnie trzeciego zbiornika mokrego, zdolnego magazynować
10 tys. m3 gazu. Na szczególną uwagę zasługuje postulat Teodorowicza odnośnie
wykorzystania do nawęglania gazu wodnego olejów naftowych, będących produk-
tami ubocznymi, pozyskanymi podczas destylacji ropy naftowej114.
111 dało, fond 3, opis 1, sprawa 4354 [Pisma iii departamentu magistratu z 18 iii 1902 r.], k. 43.
112 R. Gostkowski, Nasza gazownia, „Gazeta Narodowa”, 3 ix 1898, nr 244, s. 2.
113 Posiedzenie Rady m., „Gazeta Narodowa”, 27 iv 1899, nr 116, s. 2; J. Kórting, Geschichte der deu-
tschen, s. 186-192.
114 dało, fond 599, opis 1, sprawa 5, „Sprawozdanie w sprawie powiększenia gazowni miejskiej”,
oprać. A. Teodorowicz, Lwów 22 iv 1905, k. 3-9; A Teodorowicz, O rozwoju gazowni, s. 7-8.
192 ARTYKUŁY
Tomasz Dywan