DOI Artikel:
Dywan, Tomasz: Od „szkoły berlińskiej” do secesji: przyczynek do architektury miejskich zakładów przemysłowych Lwowa w latach 1858–1914
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51255#0205
pokryte rustyką lizeny, które zakończono ozdobnymi sterczynami. Umieszczono
na nich odkute z żelaza trzy błyskawice, wykonane na żelaznych okręgach. Pomię-
dzy sterczynami wykonano trójkątny naczółek, zamykający gładką powierzchnię
ściany Na jego osi dodano znacznych rozmiarów herb miasta Lwowa. Na środku
tej części elewacji wykonano olbrzymie prostokątne okno, podzielone dwoma
filarami na trzy części. Otwór ten zamknięto trójkątnym naczółkiem o takim
samym wykroju jak ten, który wieńczył tę część elewacji. Na elewacjach kotłowni
wprowadzono boniowane lizeny, zakończone ozdobnymi secesyjnymi sterczy-
nami. W wyznaczonych przez nie polach wykonano na jednym poziomie duże
prostokątne okna. Ponad nimi wprowadzono na elewacji północnej trójkątne
naczółki, zaś na elewacji zachodniej proste gzymsy (il. 16). W polach pomiędzy
prostym zamknięciem okien a naczółkami i gzymsami wykonano w tynku płaskie
dekoracje wyobrażające uskrzydlone koła bądź koła, od których rozchodziły się
na boki błyskawice. W nadprożach wejść do kotłowni od zachodu, umieszczono
datę „1908”, która oznaczała zakończenie budowy. Północną i południową elewację
kotłowni wieńczyły wykonane pomiędzy secesyjnymi sterczynami attyki, zakry-
wające poszycie łagodnie opadającego pulpitowego dachu kotłowni. Analogicznie
wyglądała południowa elewacja kompleksu, z tą różnicą, że nie umieszczono na
jej szczycie żelaznych dekoracji i herbu Lwowa136.
W elewacjach przybudówek dostawionych do kotłowni i maszynowni zacho-
wano przewidziane w pierwszym projekcie boniowane lizeny na krawędziach.
Umieszczono na nich odkute z żelaza ozdobne klinkiety, na których zawieszono
łukowe lampy elektryczne. Pinakle, którymi planowano zwieńczyć lizeny, zastą-
piono secesyjnymi sterczynami. W środkowej części zachodniej przybudówki,
podobnie jak w ścianach kotłowni, wykonano cztery duże prostokątne okna,
ciągnące się na całą wysokość elewacji. Ujęto je płaskimi i gładkimi lizenami, na
których wsparto uproszczone belkowanie (il. 17)137.
Olbrzymi kompleks z łatwością mógł pomieścić znacznych rozmiarów baterię
sześciu wodnorurkowych kotłów parowych i trzy maszyny parowe (każda o mocy
1500 km), sprzężone z generatorami prądotwórczymi138. Wyposażenie techniczne
posadowiono na żelbetowych fundamentach, założonych przez przedsiębiorstwo
robót betonowych Alfreda Zachariewicza i Józefa Sosnowskiego. Prace wykończe-
niowe powierzono lwowskim przedsiębiorcom i rzemieślnikom139. Od zachodniej
strony kompleksu Kamienobrodzki wystawił dwupiętrowy budynek mieszkal-
ny, przeznaczony dla inżynierów, maszynistów, palaczy i służby. Zapewnienie
136 Fotografię z ok. 1927 r., ukazującą południową elewację elektrowni opublikował [J. Bułat], Księga
informacyjna, s. isb.
137 Elektrownia na Persenkówce została rozbudowana w latach 50. i 60. xx w. Wówczas powstał kom-
pleks przemysłowy lwowskiej elektrociepłowni, w ramach którego zupełnie przekształcono dawną
zabudowę. Fotografie z epoki ukazujące kompleks elektrowni na Persenkówce, w tym fotografie
wykonane przez O. Zareczniuk a ukazujące obecny stan elektrociepłowni, zob. A. KpÓKamBCbKnił,
Byn. Ko3em>HUU,bKa 5 - JlboiocbKa meu,-i (w ramach projektu cyfrowej encyklopedii „Interak-
tywny Lwów”, realizowanego przez Centrum Historii Miejskiej Europy Środkowo-Wschodniej:
www.lia.lvivcenter.org/uk/0bjects/k0zelnytska-05/, dostęp: 12 vn 2019).
138 O budowie elektrowni i jej wyposażeniu wzmiankują: E. Slovsa, Die neuen elektrischen Anlagen
der Stadt Lemberg, „Zeitschrift des Osterreichischen Ingenieur- und ArchitektemVereins”, 62,
1910, nr 4, s. 62; A. KpiiKaniBCbKnii, Icmopin eneKmputfńKaufi Jlbeieuyumi, s. 57-60.
139 Rada miejska,„Gazeta Narodowa”, 22111908, nr 44, s. 2; Rada miejska,,,Kurier Lwowski”, 21111908,
nr 81, s. 2.
204
ARTYKUŁY
Tomasz Dywan
na nich odkute z żelaza trzy błyskawice, wykonane na żelaznych okręgach. Pomię-
dzy sterczynami wykonano trójkątny naczółek, zamykający gładką powierzchnię
ściany Na jego osi dodano znacznych rozmiarów herb miasta Lwowa. Na środku
tej części elewacji wykonano olbrzymie prostokątne okno, podzielone dwoma
filarami na trzy części. Otwór ten zamknięto trójkątnym naczółkiem o takim
samym wykroju jak ten, który wieńczył tę część elewacji. Na elewacjach kotłowni
wprowadzono boniowane lizeny, zakończone ozdobnymi secesyjnymi sterczy-
nami. W wyznaczonych przez nie polach wykonano na jednym poziomie duże
prostokątne okna. Ponad nimi wprowadzono na elewacji północnej trójkątne
naczółki, zaś na elewacji zachodniej proste gzymsy (il. 16). W polach pomiędzy
prostym zamknięciem okien a naczółkami i gzymsami wykonano w tynku płaskie
dekoracje wyobrażające uskrzydlone koła bądź koła, od których rozchodziły się
na boki błyskawice. W nadprożach wejść do kotłowni od zachodu, umieszczono
datę „1908”, która oznaczała zakończenie budowy. Północną i południową elewację
kotłowni wieńczyły wykonane pomiędzy secesyjnymi sterczynami attyki, zakry-
wające poszycie łagodnie opadającego pulpitowego dachu kotłowni. Analogicznie
wyglądała południowa elewacja kompleksu, z tą różnicą, że nie umieszczono na
jej szczycie żelaznych dekoracji i herbu Lwowa136.
W elewacjach przybudówek dostawionych do kotłowni i maszynowni zacho-
wano przewidziane w pierwszym projekcie boniowane lizeny na krawędziach.
Umieszczono na nich odkute z żelaza ozdobne klinkiety, na których zawieszono
łukowe lampy elektryczne. Pinakle, którymi planowano zwieńczyć lizeny, zastą-
piono secesyjnymi sterczynami. W środkowej części zachodniej przybudówki,
podobnie jak w ścianach kotłowni, wykonano cztery duże prostokątne okna,
ciągnące się na całą wysokość elewacji. Ujęto je płaskimi i gładkimi lizenami, na
których wsparto uproszczone belkowanie (il. 17)137.
Olbrzymi kompleks z łatwością mógł pomieścić znacznych rozmiarów baterię
sześciu wodnorurkowych kotłów parowych i trzy maszyny parowe (każda o mocy
1500 km), sprzężone z generatorami prądotwórczymi138. Wyposażenie techniczne
posadowiono na żelbetowych fundamentach, założonych przez przedsiębiorstwo
robót betonowych Alfreda Zachariewicza i Józefa Sosnowskiego. Prace wykończe-
niowe powierzono lwowskim przedsiębiorcom i rzemieślnikom139. Od zachodniej
strony kompleksu Kamienobrodzki wystawił dwupiętrowy budynek mieszkal-
ny, przeznaczony dla inżynierów, maszynistów, palaczy i służby. Zapewnienie
136 Fotografię z ok. 1927 r., ukazującą południową elewację elektrowni opublikował [J. Bułat], Księga
informacyjna, s. isb.
137 Elektrownia na Persenkówce została rozbudowana w latach 50. i 60. xx w. Wówczas powstał kom-
pleks przemysłowy lwowskiej elektrociepłowni, w ramach którego zupełnie przekształcono dawną
zabudowę. Fotografie z epoki ukazujące kompleks elektrowni na Persenkówce, w tym fotografie
wykonane przez O. Zareczniuk a ukazujące obecny stan elektrociepłowni, zob. A. KpÓKamBCbKnił,
Byn. Ko3em>HUU,bKa 5 - JlboiocbKa meu,-i (w ramach projektu cyfrowej encyklopedii „Interak-
tywny Lwów”, realizowanego przez Centrum Historii Miejskiej Europy Środkowo-Wschodniej:
www.lia.lvivcenter.org/uk/0bjects/k0zelnytska-05/, dostęp: 12 vn 2019).
138 O budowie elektrowni i jej wyposażeniu wzmiankują: E. Slovsa, Die neuen elektrischen Anlagen
der Stadt Lemberg, „Zeitschrift des Osterreichischen Ingenieur- und ArchitektemVereins”, 62,
1910, nr 4, s. 62; A. KpiiKaniBCbKnii, Icmopin eneKmputfńKaufi Jlbeieuyumi, s. 57-60.
139 Rada miejska,„Gazeta Narodowa”, 22111908, nr 44, s. 2; Rada miejska,,,Kurier Lwowski”, 21111908,
nr 81, s. 2.
204
ARTYKUŁY
Tomasz Dywan