Molè, Vojeslav: Sztuka rosyjska do roku 1914 (Wrocław [u.a.], 1955)

108

W. MOL£: SZTUKA ROSYJSKA DO R. 1914

w Wenecji, a rozpowszech-
nionej w cerkwiach Kapado-
cji w Azji Mniejszej. Pozo-
stałe malowidła zapełniają
wszystkie ściany i skłepienia
cerkwi od góry do dołu,
są gęsto obok siebie roz-
mieszczone i przedziełone
tyłko wąskimi obramienia-
mi; szczególnie liczne są po-
jedyncze figury stojących
świętych. W całym tym sy-
stemie dekoracji, której sens
ideowy odhiega nieco od
omówionych poprzednio
ozdób malarskich, brzmi wy-
raźnie nuta pewnego histo-
ryzmu. W kompozycjach
wielofigurowych uwypukła

92. Św. Jerzy. Malowidło ścienne. Cerkiew św. Jerzego w Starej Ładodze. si(£ element historyczno-opo-

wiadający, a poszczegółne
sceny mają znaczenie nie tylko symboliczne, lecz stają się nadto przykładami uzmy-
sławiającymi dzieje święte. Z tym wiąże się nie tyle tendencja iluzjonistyczna, ile
raczej chęć stworzenia ilustracyjnej kodyiikacji wyobrażeń cerkiewno-religijnych,
reprezentowanych w obszernych cyklach i typach ikonograficznych. Odpowiada to
zresztą upodobaniom, jakie cechują całą umysłowość nowogrodzką, dążącą do jak
największej konkretności wszystkich zjawisk, nawet najbardziej bajkowych i fan-
tastycznych 2.

Malowidła Nieriedicy są dziełem całego szeregu artystów, związanych z róż-
nymi tradycjami i posiadających różne stopnie talentu. Mają one jednak wszyst-
kie razem pewne rysy wspólne, którymi lóżnią się od malowideł kijowskich i wło-
dzimierskich, stanowiąc ostatnią fazę rozwoju, rozpoczętą w omówionych powyżej
ozdobach cerkiewnych. Wśród tych rysów nie brak także reminiscencji kijowsko-
bizantyńskich, gubią się one jednak wśród mnóstwa zgoła odmiennych od nich

się postaci dziewięciu pro-
roków. Umieszczenie sceny
Wniebowstąpienia zamiast
popiersia Pantokratora na-
wiązuje do odmiennej od
przyjętej w Kijowie tradycji,
reprezentowanej m. in. w cer-
kwi Św. Sofii w Sałonikach
oraz w kościele Sw. Marka