DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.52619#0136
bohaterstwa, brakowało już miejsca dla herosów pośrednich.
Ich czyny, nawet najsławniejsze, były zbyt jednostkowe,
zbyt fragmentaryczne, by stać się punktem wyjścia dla
całościowej wizji, do której zawsze dążył Michałowski.
Artyście jak gdyby nie wystarczyła nawet skala postaci ks.
Józefa Poniatowskiego, dla którego, jak wiemy z młodzie-
ńczego listu, żywił zresztą głęboką cześć66, a jedyny wyjątek
zrobił szkicując kilkakrotnie wizerunek znanego sobie oso-
biście Kniaziewicza.
Na osobne omówienie zasługuje miejsce powstania listo-
padowego w twórczości Piotra Michałowskiego. Dla jego
pokolenia, polskiego pokolenia „dzieci wieku”, powstanie
było przecież wydarzeniem najważniejszym w życiu, posia-
dającym obok wymiaru historyczno-politycznego również
ważny wymiar moralno-osobisty i kulturowy. Wydarzenia
nocy listopadowej, określane przez współczesnych jako
rewolucja, były rzeczywiście rewolucją romantyczną. Tylko
w Polsce romantyzm triumfował nad swym ideowym prze?-
ciwnikiem za pomocą czynu zbrojnego, jak to kapitalnie,
choć z niewątpliwą przesadą, ujął Andrzej Kijowski67.
I w życiu Michałowskiego powstanie stanowiło zasadni-
czą cezurę, przyniosło głęboką zmianę jego losu i, co
ważniejsze, reorientację postawy, walnie przyczyniając się
do poświęcenia się sztuce. Można przypuszczać, że sfor*
mułowany w Paryżu program sławienia pędzlem oręża
polskiego odnosił się przede wszystkim do powstania. Zma-
gania z potężnym wrogiem, będącym wcieleniem despoty-
zmu, zdawały się być wymarzonym tematem. Na opiewające
je dzieła czekała liberalna opinia europejska. W pierwszej
chwili Michałowski poszedł po tej drodze. Wśród prac z
okresu paryskiego spotykamy wizerunki żołnierzy wojska
polskiego, przeznaczone do rozpowszechnienia w wydaw-
nictwie albumowym. Z czasem jednak artysta zarzucił
tematykę powstańczą niemal zupełnie. Trwałym składni-
kiem jego twórczości stał się jedynie cykl krakusów, obok
134
Ich czyny, nawet najsławniejsze, były zbyt jednostkowe,
zbyt fragmentaryczne, by stać się punktem wyjścia dla
całościowej wizji, do której zawsze dążył Michałowski.
Artyście jak gdyby nie wystarczyła nawet skala postaci ks.
Józefa Poniatowskiego, dla którego, jak wiemy z młodzie-
ńczego listu, żywił zresztą głęboką cześć66, a jedyny wyjątek
zrobił szkicując kilkakrotnie wizerunek znanego sobie oso-
biście Kniaziewicza.
Na osobne omówienie zasługuje miejsce powstania listo-
padowego w twórczości Piotra Michałowskiego. Dla jego
pokolenia, polskiego pokolenia „dzieci wieku”, powstanie
było przecież wydarzeniem najważniejszym w życiu, posia-
dającym obok wymiaru historyczno-politycznego również
ważny wymiar moralno-osobisty i kulturowy. Wydarzenia
nocy listopadowej, określane przez współczesnych jako
rewolucja, były rzeczywiście rewolucją romantyczną. Tylko
w Polsce romantyzm triumfował nad swym ideowym prze?-
ciwnikiem za pomocą czynu zbrojnego, jak to kapitalnie,
choć z niewątpliwą przesadą, ujął Andrzej Kijowski67.
I w życiu Michałowskiego powstanie stanowiło zasadni-
czą cezurę, przyniosło głęboką zmianę jego losu i, co
ważniejsze, reorientację postawy, walnie przyczyniając się
do poświęcenia się sztuce. Można przypuszczać, że sfor*
mułowany w Paryżu program sławienia pędzlem oręża
polskiego odnosił się przede wszystkim do powstania. Zma-
gania z potężnym wrogiem, będącym wcieleniem despoty-
zmu, zdawały się być wymarzonym tematem. Na opiewające
je dzieła czekała liberalna opinia europejska. W pierwszej
chwili Michałowski poszedł po tej drodze. Wśród prac z
okresu paryskiego spotykamy wizerunki żołnierzy wojska
polskiego, przeznaczone do rozpowszechnienia w wydaw-
nictwie albumowym. Z czasem jednak artysta zarzucił
tematykę powstańczą niemal zupełnie. Trwałym składni-
kiem jego twórczości stał się jedynie cykl krakusów, obok
134