DOI Artikel:
Poelman, Huibert Antoine: Bolsward: geschiedkundige inleiding
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19959#0128
BOLSWARD.
117
BOLSWARD.
GESCHIEDKUNDIGE INLEIDING.
Aan de westzijde van het zuidelijk gedeelte der oude Middelzee is het stadje
Bolsward ontstaan. Oude kroniekschrijvers noemen als jaar van stichting 715, een
verzonnen feit, immers steden worden niet gesticht doch groeien in een langzame
periode van ontwikkeling van vlek of dorp tot stad. Zoo ook Bolsward. Ontegen-
zeggelijk gaat de geschiedenis dezer plaats tot ver in de middeleeuwen terug; eerst
laat echter is zij stad geworden. Het levenwekkend beginsel is de scheepvaart
geweest, niet alleen scheepvaart op de Friesche meren en wateren, maar ook scheep-
vaart over de wadden naar de kusten van Jutland en Noorwegen, streken, waarheen
nu nog de Friesche tjalken den steven richten.
Scheepvaart en de daarmede verbonden handel waren zeer bescheiden; het
gaat niet aan, met Dirks te spreken van machtige handelssteden als Bolsward,
Dokkum, Uitgong, Leeuwarden, enz. Feiten, om deze conclusie van Dirks te onder-
steunen, ontbreken geheel. Het archief van de stad Bolsward bezit geen enkel stuk,
waaruit die oude handel tot ons spreekt; buitenlandsche bronnen vermelden Eolsward
als handelsplaats nagenoeg nooit; wij zullen dus inwoners van Bolsward moeten
zoeken onder de Friesche schippers en handelaars, reizende naar vreemde markten,
waarvan de bronnen wel gewag maken. Te weinig gegevens, om daarop te bouwen
een beschrijving van de handelsontwikkeling van het middeleeuwsche Bolsward.
En toch, al is er van den handel van het oude Bolsward weinig bekend, al
heeft de stad eerst in de 15e eeuw het stadrecht verkregen, waarmede dat van Sneek
nauw verwant was, toch zijn er gegevens, waaruit wij mogen besluiten, dat Bolsward
reeds vroeg een invloedrijke plaats in Friesland heeft ingenomen. Het oude Bolsward,
(Bodelswerde, Bodelswert, zooals het in den beginne genoemd wordt), is in de
13e eeuw het hoofd van het dekanaat Westergo, dat in de 14e eeuw onderverdeeld
zal zijn in Bolsward, Franeker, waarbij later nog Winsum kwam. Maar nog verder
kunnen wij teruggaan: uit de lle eeuw zijn munten, in Bolsward geslagen, tot ons
gekomen, en daaruit mogen wij afleiden, dat toen reeds Bolsward het recht van munt
bezat, dit recht ook uitoefende, en dat Bolsward dus marktplaats was en handel dreef.
Zooals gezegd, grooten buitenlandschen handel heeft Bolsward nooit gehad, en
de handel over de wadden naar de kusten van Jutland en Noorwegen verminderde,
ten eerste door het dichtslibben van de Middelzee, vervolgens ook, doordat steeds
meer concurrenten, gunstiger gelegen om de grooter wordende schepen uit te rusten
en in hun havens te ontvangen, aan het verkeer deelnamen. Bolsward wordt meer
en meer een plattelandsstadje, belangrijk middelpunt van een district, waar landbouw
en veeteelt uitgeoefend worden, markt voor een wijde omgeving, centrum ook van
binnenscheepvaart met vertakkingen naar Holland, Zeeland en elders. Doch de
buitenlandsche handel vermindert, al worden de oude relaties niet plotseling afge-
broken. Als men omstreeks 1400 Bolsward juist van zijn verbindingen met het
117
BOLSWARD.
GESCHIEDKUNDIGE INLEIDING.
Aan de westzijde van het zuidelijk gedeelte der oude Middelzee is het stadje
Bolsward ontstaan. Oude kroniekschrijvers noemen als jaar van stichting 715, een
verzonnen feit, immers steden worden niet gesticht doch groeien in een langzame
periode van ontwikkeling van vlek of dorp tot stad. Zoo ook Bolsward. Ontegen-
zeggelijk gaat de geschiedenis dezer plaats tot ver in de middeleeuwen terug; eerst
laat echter is zij stad geworden. Het levenwekkend beginsel is de scheepvaart
geweest, niet alleen scheepvaart op de Friesche meren en wateren, maar ook scheep-
vaart over de wadden naar de kusten van Jutland en Noorwegen, streken, waarheen
nu nog de Friesche tjalken den steven richten.
Scheepvaart en de daarmede verbonden handel waren zeer bescheiden; het
gaat niet aan, met Dirks te spreken van machtige handelssteden als Bolsward,
Dokkum, Uitgong, Leeuwarden, enz. Feiten, om deze conclusie van Dirks te onder-
steunen, ontbreken geheel. Het archief van de stad Bolsward bezit geen enkel stuk,
waaruit die oude handel tot ons spreekt; buitenlandsche bronnen vermelden Eolsward
als handelsplaats nagenoeg nooit; wij zullen dus inwoners van Bolsward moeten
zoeken onder de Friesche schippers en handelaars, reizende naar vreemde markten,
waarvan de bronnen wel gewag maken. Te weinig gegevens, om daarop te bouwen
een beschrijving van de handelsontwikkeling van het middeleeuwsche Bolsward.
En toch, al is er van den handel van het oude Bolsward weinig bekend, al
heeft de stad eerst in de 15e eeuw het stadrecht verkregen, waarmede dat van Sneek
nauw verwant was, toch zijn er gegevens, waaruit wij mogen besluiten, dat Bolsward
reeds vroeg een invloedrijke plaats in Friesland heeft ingenomen. Het oude Bolsward,
(Bodelswerde, Bodelswert, zooals het in den beginne genoemd wordt), is in de
13e eeuw het hoofd van het dekanaat Westergo, dat in de 14e eeuw onderverdeeld
zal zijn in Bolsward, Franeker, waarbij later nog Winsum kwam. Maar nog verder
kunnen wij teruggaan: uit de lle eeuw zijn munten, in Bolsward geslagen, tot ons
gekomen, en daaruit mogen wij afleiden, dat toen reeds Bolsward het recht van munt
bezat, dit recht ook uitoefende, en dat Bolsward dus marktplaats was en handel dreef.
Zooals gezegd, grooten buitenlandschen handel heeft Bolsward nooit gehad, en
de handel over de wadden naar de kusten van Jutland en Noorwegen verminderde,
ten eerste door het dichtslibben van de Middelzee, vervolgens ook, doordat steeds
meer concurrenten, gunstiger gelegen om de grooter wordende schepen uit te rusten
en in hun havens te ontvangen, aan het verkeer deelnamen. Bolsward wordt meer
en meer een plattelandsstadje, belangrijk middelpunt van een district, waar landbouw
en veeteelt uitgeoefend worden, markt voor een wijde omgeving, centrum ook van
binnenscheepvaart met vertakkingen naar Holland, Zeeland en elders. Doch de
buitenlandsche handel vermindert, al worden de oude relaties niet plotseling afge-
broken. Als men omstreeks 1400 Bolsward juist van zijn verbindingen met het