Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond [Hrsg.]: Oudheidkundig jaarboek (3. Ser. 5.1925)

2 6

SCHOOLGEBOUW EN SCHOOLVERTREK VÓÓR 1800

het vertrek der soldaten moest de school zeer grondig gereinigd en geheel gewit worden.1)

Tegen het einde der 18e eeuw wijzigt de inrichting van het schoolvertrek zich ge-
leidelijk onder invoering van nieuwere leermethoden en klassikaal onderwijs. Hoewel de

onderwijs-hervormers uit dien tijd
aan de verbetering van werkwijze
en leermiddelen in de eerste plaats
hun aandacht gaven, waren sommi-
gen van hen niet blind voor de be-
zwaren, die de zeer primitieve huis-
vesting der meeste scholen met zich
meebracht. Een belangrijke wijziging
in het schoolmeubilair brengt de in-
voering van het schoolbord, volgens
Versluis2) in het laatste gedeelte der
18e eeuw. Krom 3) beveelt het gebruik
van het schoolbord bij het leeren der
letters reeds aan, en op het plaatje
van Numan (laatst 18e eeuw) zien we
den meester bezig eenige kinderen met
de hulp van een schoolbord rekenles
te geven. Het prentje van Numan
(zie fig. 9) geeft den overgang van de
oude naar de nieuwe schoolinrichting
typisch weer. In den uitersten hoek
van het vertrek staat de katheder,
maar de meester heeft deze verlaten
om op den voorgrond rechts, staande
naast het bord, onderwijs te geven.
Links echter zitten aan een dubbele
schrijftafel eenige jongens, met den
rug naar den werkwand te schrijven.
De invoering van den werkwand
moest noodzakelijk leiden tot een
opstelling van het meubilair, zóó, dat
de leerlingen allen met het gezicht
er heen gekeerd zitten; daarbij moest
de dubbele schrijftafel vervangen

Fig. 10. Model-schoolbank 1791.
(Uit: Verh. My tot Nut v. h. Algem).

1) Zie Schevichaven: Oud Nijmegens kerken, kloosters, gasthuizen, stichtingen en openbare
gebouwen. Pag. 12.

2) J. Versluis, Geschiedenis van het onderwijs. Zie ook: Verh. Maatsch. tot Nut van ’t Alg.
III 1791. Pag.* 23.

3) Verh. Zeeuwsch Genootsch. 1782. (Vllle deel) Pag. 74.