DOI Artikel:
Chojecka, Ewa: Dekoracja malarska ksiąg promotionum i diligentiarum Uniwersytetu Jagiellońskiego XVI-XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.26699#0027
okuciowych, w typie stosowanym od lat dwudziestu przez wzorniki Vredemana
de Vries s0. Jako przykład posłużyć może kartusz z figurą Jowisza, Merku-
rego i Diany z r. 1604, rysowany delikatnymi pociągnięciami pędzla, aby
wiernie powtórzyć efekt miedziorytu 51 (ryc. 3). Charakter ornamentu kartusza
zawijanego i okucia jest graficzny, niemalarski, stąd też wydobywany jest
za pomocą rysunku piórkowego, nie zaś jak groteska, pędzlem i farbą.
Częste naśladowanie w rękopisie techniki druku jest zjawiskiem osobli-
wym, jeśli się uwzględni, że na początku w. XVI istniała zgoła przeciwna
tendencja naśladowania w książce drukowanej rękopisu iluminowanego. W mię-
Ryc. 3. Kartusz z figurami Jowisza, Merkurego i Diany (1604)
dzyczasie role książki rękopiśmiennej i drukowanej odwróciły się. Książka
drukowana stawała się wzorem, do którego rękopis się upodobniał. Tendencja
owa była tak silna, że prowadziła niekiedy do posługiwania się odbitkami
drzeworytniczych klocków z inicjałami w miejsce inicjałów malowanych 52.
Przy okazji warto zwrócić uwagę na jeszcze jedno echo renesansowej
grafiki w miniaturach. Jest nim motyw kielicha kwiatu z półpostacią ludzką
pośrodku, jaki rozpowszechniły drzeworyty Kroniki Schedla i po niej Kroniki
Macieja Miechowity z r. 1519. Musiał je znać miniaturzysta libri promotio-
50 Tamże, s. 91; podręcznik Vredemanna de Vries wychodzi drukiem w r. 1565.
51 L. p., rkps 252, s. 127 r. 1604 i ten sam w Liber diligentiarum (cytowany dalej jako L.d.) rkps 220,
s. 153 (1639). Napis w kartuszu brzmi: «£Ch[etł] peyaę ev oupavcp ęauę Keuę] oę [óę] ścpopa
[lęopa] Ttavra [trayra] xat y,parfwEt [xpa"ruvEt]» [Sofokles, Elektra, 175]. «Est magnus in coelo
Jupiter qui intuetur omnia & potentia regit».
52 Odbitki drzeworytów występują w L. p., rkps 252, s. 182 (1620) — inicjał Az Ukrzyżowaniem
w tle; L. d.rkps 232, k. 140 v. (1621) — inicjał E z fig. św. Mateusza. L. d. rkps 220, k. 130 r. (1628) —
inicjał A na tle maureski i drukowana maureskowa bordiura. Wszystkie drzeworyty mają cechy stylowe
grafiki z połowy w. XVI.
2*
19
de Vries s0. Jako przykład posłużyć może kartusz z figurą Jowisza, Merku-
rego i Diany z r. 1604, rysowany delikatnymi pociągnięciami pędzla, aby
wiernie powtórzyć efekt miedziorytu 51 (ryc. 3). Charakter ornamentu kartusza
zawijanego i okucia jest graficzny, niemalarski, stąd też wydobywany jest
za pomocą rysunku piórkowego, nie zaś jak groteska, pędzlem i farbą.
Częste naśladowanie w rękopisie techniki druku jest zjawiskiem osobli-
wym, jeśli się uwzględni, że na początku w. XVI istniała zgoła przeciwna
tendencja naśladowania w książce drukowanej rękopisu iluminowanego. W mię-
Ryc. 3. Kartusz z figurami Jowisza, Merkurego i Diany (1604)
dzyczasie role książki rękopiśmiennej i drukowanej odwróciły się. Książka
drukowana stawała się wzorem, do którego rękopis się upodobniał. Tendencja
owa była tak silna, że prowadziła niekiedy do posługiwania się odbitkami
drzeworytniczych klocków z inicjałami w miejsce inicjałów malowanych 52.
Przy okazji warto zwrócić uwagę na jeszcze jedno echo renesansowej
grafiki w miniaturach. Jest nim motyw kielicha kwiatu z półpostacią ludzką
pośrodku, jaki rozpowszechniły drzeworyty Kroniki Schedla i po niej Kroniki
Macieja Miechowity z r. 1519. Musiał je znać miniaturzysta libri promotio-
50 Tamże, s. 91; podręcznik Vredemanna de Vries wychodzi drukiem w r. 1565.
51 L. p., rkps 252, s. 127 r. 1604 i ten sam w Liber diligentiarum (cytowany dalej jako L.d.) rkps 220,
s. 153 (1639). Napis w kartuszu brzmi: «£Ch[etł] peyaę ev oupavcp ęauę Keuę] oę [óę] ścpopa
[lęopa] Ttavra [trayra] xat y,parfwEt [xpa"ruvEt]» [Sofokles, Elektra, 175]. «Est magnus in coelo
Jupiter qui intuetur omnia & potentia regit».
52 Odbitki drzeworytów występują w L. p., rkps 252, s. 182 (1620) — inicjał Az Ukrzyżowaniem
w tle; L. d.rkps 232, k. 140 v. (1621) — inicjał E z fig. św. Mateusza. L. d. rkps 220, k. 130 r. (1628) —
inicjał A na tle maureski i drukowana maureskowa bordiura. Wszystkie drzeworyty mają cechy stylowe
grafiki z połowy w. XVI.
2*
19