DOI Artikel:
Chojecka, Ewa: Dekoracja malarska ksiąg promotionum i diligentiarum Uniwersytetu Jagiellońskiego XVI-XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.26699#0067
wej wagę Sprawiedliwości, z napisem «omnibus aequae», a w lewej kotwicę
Nadziei określoną słowami «in spe et labore» 128 (ryc. 32). Personifikacja ta
łączy kilka pojęć w jednej osobie: stojąc na kuli, jest personifikacją Fortuny129,
atrybuty zaś wagi i kotwicy czynią z niej zai'azem alegorię Sprawiedliwości
i Nadziei. Jest to więc dalszy przykład znanego już sposobu nawarstwiania
wątków na jednym obrazie.
Ilustracja Fortuny-Sprawiedliwości-Nadziei ma skromne wartości for-
malne. Jej geneza kompozycyjna wywodzi się przy tym z ryciny tytułowej
Ryc. 33. Palma cnoty (1685)
podręcznika emblematyki Philippo Picinella, wydanego w Kolonii w r. 168713°.
Mundus symbolicus, bo' tak zatytułował Picinełli swoją encyklopedię iko-
nograficzną, mieści na wstępie do drugiego tomu miedzioryt z kobietą sto-
jącą na kuli, z atrybutami kotwicy i łopaty, głoszącą hasło «in spe et labore».
Miniatura krakowska nie tylko posiada zbliżony układ kompozycyjny Fortuny,
ale także te same szczegóły krajobrazu w tle. Uzupełnieniem wzoru Picinella
jest waga sprawiedliwości, dodana w miejscu atrybutu łopaty, oznaczającej
pracę.
Spośród innych alegorii dotyczących moralizatorskich «Virtutes» na uwagę
zasługuje skromna ilustracja liber diligentiarum z r. 1685. Przedstawia palmę,
uginającą się pod wielkim ciężarem. Na szczycie drzewa znajduje się skrzy-
dlata postać określona mianem Virtus. Napis w górze głosi: «Maius mage
tollit in aethera pondus» (ryc. 33). Całość, w pierwszej chwili niejasna, na-
128 L. d., rkps 90, s. 160. — Dalsze napisy na ilustracji: na kuli: «His tribus literis comparavit». —
Na banderoli: «gloria eius quasi flos agri...» oraz «qui quasi flos egregitur». W górze nad krajobrazem
Muza z gałęzią oliwki («decorant et prosunt») i winnej latorośli («quasi vinus fructificat»).
129 Por. na ten temat A. Doren, Fortuna im Mittelalter, s. 79, 99, 105, 130, 136—137.
i3° Philippo Picinełli, Mundus symbolicus, II, Coloniae 1687 (wyd. pierwsze’1635), karta tytułowa.
Jest to znak drukarza Hermana Demen. Por. J. Heitjan, Die Kohler Buchhandler und Yerleger Demen im
XVII Jahrhundert (Gutenberg-Jahrbuch, 1962).
59
Nadziei określoną słowami «in spe et labore» 128 (ryc. 32). Personifikacja ta
łączy kilka pojęć w jednej osobie: stojąc na kuli, jest personifikacją Fortuny129,
atrybuty zaś wagi i kotwicy czynią z niej zai'azem alegorię Sprawiedliwości
i Nadziei. Jest to więc dalszy przykład znanego już sposobu nawarstwiania
wątków na jednym obrazie.
Ilustracja Fortuny-Sprawiedliwości-Nadziei ma skromne wartości for-
malne. Jej geneza kompozycyjna wywodzi się przy tym z ryciny tytułowej
Ryc. 33. Palma cnoty (1685)
podręcznika emblematyki Philippo Picinella, wydanego w Kolonii w r. 168713°.
Mundus symbolicus, bo' tak zatytułował Picinełli swoją encyklopedię iko-
nograficzną, mieści na wstępie do drugiego tomu miedzioryt z kobietą sto-
jącą na kuli, z atrybutami kotwicy i łopaty, głoszącą hasło «in spe et labore».
Miniatura krakowska nie tylko posiada zbliżony układ kompozycyjny Fortuny,
ale także te same szczegóły krajobrazu w tle. Uzupełnieniem wzoru Picinella
jest waga sprawiedliwości, dodana w miejscu atrybutu łopaty, oznaczającej
pracę.
Spośród innych alegorii dotyczących moralizatorskich «Virtutes» na uwagę
zasługuje skromna ilustracja liber diligentiarum z r. 1685. Przedstawia palmę,
uginającą się pod wielkim ciężarem. Na szczycie drzewa znajduje się skrzy-
dlata postać określona mianem Virtus. Napis w górze głosi: «Maius mage
tollit in aethera pondus» (ryc. 33). Całość, w pierwszej chwili niejasna, na-
128 L. d., rkps 90, s. 160. — Dalsze napisy na ilustracji: na kuli: «His tribus literis comparavit». —
Na banderoli: «gloria eius quasi flos agri...» oraz «qui quasi flos egregitur». W górze nad krajobrazem
Muza z gałęzią oliwki («decorant et prosunt») i winnej latorośli («quasi vinus fructificat»).
129 Por. na ten temat A. Doren, Fortuna im Mittelalter, s. 79, 99, 105, 130, 136—137.
i3° Philippo Picinełli, Mundus symbolicus, II, Coloniae 1687 (wyd. pierwsze’1635), karta tytułowa.
Jest to znak drukarza Hermana Demen. Por. J. Heitjan, Die Kohler Buchhandler und Yerleger Demen im
XVII Jahrhundert (Gutenberg-Jahrbuch, 1962).
59