DOI article:
Chojecka, Ewa: Dekoracja malarska ksiąg promotionum i diligentiarum Uniwersytetu Jagiellońskiego XVI-XVIII wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.26699#0068
biera sensu w zestawieniu ze znanym emblematem przedstawiającym palmę
rosnącą pod przygniatającym ją ciężarem. Emblemat był alegorią cnoty,
prześladowanej przez występek, która niczym palma ugina się pod jego cię-
żarem, lecz nie daje się złamać. «Palma virtutis» występuje już w najstarszym
wydaniu emblematycznym Andrea Alciata z r. 1531 m. Zaznaczyć trzeba,
że emblemat Alciata nie posiadał dodatków figuralnych. Personifikację Vir-
tus dodał dopiero malarz krakowski. Dodany do ilustracji napis wyraża mo-
Ryc. 34. Minerwa na wyspie (1689)
rał, że im wyżej «palma cnoty» wyrasta, tym wyżej podnosi cnotliwych do
chwały niebieskiej. Przenośnia dewizy oparta jest więc na wyrazie «pondus»,
dosłownie oznaczającym ciężar. W przenośni natomiast słowo «pondus»
oznacza chwałę 132. Tym sposobem dosłowne przedstawienie i przenośne
zrozumienie pojęcia «pondus» stoi u początku ilustracji z «palma virtutis».
Alegorię «palmaris pondus laudis» zużytkowała też krakowska literatura
panegiryczna:
Provocat in laudes meritas hinc dulce
loąuendi Pondus, & undantis victrix
opulentia linguae: illinc Palmaris cantu
Sapicntia complet opera virum133.
W panegiryku elementy obrazowe z palmą użyte zostały jako określenie
sztuki krasomówczej. To rzuca dodatkowe światło na miniaturę, która,
131 Andrea Alei a ti, Emblematum liber, Augustae Vindelicae, 1531. Omawiana miniatura zawarta
jest w L. d., rkps 90, s. 109.
132 W przenośnym znaczeniu spopularyzował go Klaudian, De consul. Stilichonis, III, 79—80,.
gdzie używa zwrotu: «venerabile famae pondus».
133 M. Ośliński, Suada appląudens..., Cracoviae, 1683.
60
rosnącą pod przygniatającym ją ciężarem. Emblemat był alegorią cnoty,
prześladowanej przez występek, która niczym palma ugina się pod jego cię-
żarem, lecz nie daje się złamać. «Palma virtutis» występuje już w najstarszym
wydaniu emblematycznym Andrea Alciata z r. 1531 m. Zaznaczyć trzeba,
że emblemat Alciata nie posiadał dodatków figuralnych. Personifikację Vir-
tus dodał dopiero malarz krakowski. Dodany do ilustracji napis wyraża mo-
Ryc. 34. Minerwa na wyspie (1689)
rał, że im wyżej «palma cnoty» wyrasta, tym wyżej podnosi cnotliwych do
chwały niebieskiej. Przenośnia dewizy oparta jest więc na wyrazie «pondus»,
dosłownie oznaczającym ciężar. W przenośni natomiast słowo «pondus»
oznacza chwałę 132. Tym sposobem dosłowne przedstawienie i przenośne
zrozumienie pojęcia «pondus» stoi u początku ilustracji z «palma virtutis».
Alegorię «palmaris pondus laudis» zużytkowała też krakowska literatura
panegiryczna:
Provocat in laudes meritas hinc dulce
loąuendi Pondus, & undantis victrix
opulentia linguae: illinc Palmaris cantu
Sapicntia complet opera virum133.
W panegiryku elementy obrazowe z palmą użyte zostały jako określenie
sztuki krasomówczej. To rzuca dodatkowe światło na miniaturę, która,
131 Andrea Alei a ti, Emblematum liber, Augustae Vindelicae, 1531. Omawiana miniatura zawarta
jest w L. d., rkps 90, s. 109.
132 W przenośnym znaczeniu spopularyzował go Klaudian, De consul. Stilichonis, III, 79—80,.
gdzie używa zwrotu: «venerabile famae pondus».
133 M. Ośliński, Suada appląudens..., Cracoviae, 1683.
60