DOI Artikel:
Chojecka, Ewa: Dekoracja malarska ksiąg promotionum i diligentiarum Uniwersytetu Jagiellońskiego XVI-XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.26699#0111
Do rzędu tematów pochodzących z Fizjologusa należy także orzeł uno-
szący swe młode do słońca i uczący je patrzeć w blask słoneczny. Wyrzuca on
z gniazda te pisklęta, które blasku słonecznego nie wytrzymują. Wprowadza
ten temat emblematysta Silvestro Petrasancta z łemmatem «mei non degene-
rant» jako aluzję do rodziny wychowującej swe potomstwo 27°. Alegoria tego
rodzaju znajdywała na Uniwersytecie podatny grunt, wszak uczelnia określana
bywała mian'em «Alma Mater» i występowała w literaturze akademickiej
w roli matki wychowującej swe dzieci 2n.
Ryc. 57. Orzeł fizjologusowy z orlętami (1699)
Do tematu tego odnosi się miniatura z r. 1699 z fizjologusowym orłem 272
(ryc. 57). W heraldycznej pozie, o wyglądzie godła polskiego trzyma on
herb uniwersytecki i wzlatuje do słońca w otoczeniu gromady orląt. Poniżej
drobne figurki scholarów wspinają się stromą ścieżką na wysoką górę, na której
szczycie znajduje się korona. Ten drugi motyw, znany nam z wcześniejszych
ilustracji, jest połączeniem alegorii o wyścigach z przenośnią o «stromej
ścieżce» — «nulla virtuti via invia», przytaczanych przy okazji omawiania
amfiteatru rzymskiego i sceny wyścigu do korony (ryc. 43, 25). Obraz orła
łączy się ze sceną scholarów na zasadzie przenośni. Wyjaśnia ją inskrypcja
głosząca: «Sicut aąuila provocant ad vollandum pullas suos».
Jako określenie retoryczne orzeł fizjologusowy użyty został w panegiryku
Franciszka Lizniewicza, ucznia Akademii, który w r. 1652 pisze wiersz z okazji
promocji swojej i swych kolegów. W tytule zawarł on alegorię orła w nastę-
270 Petrasancta, o.c., s. 46.
271 Monograficznym opracowaniem tego tematu ikonograficznego jest praca L. Molier, Nahr-
mutter Weisheit. Eine Untersuchung iiber einen spatmittelalterlichen Bildtypus (Deutsche Vierteljahresschrift
fur Literaturwissenschaft uncl Geistesgeschichte, 1950, zesz. 3).
272 L. cl., rkps 91, s. 128. Napis w banderoli obok stojącego profesora: «Sic currite ut compre-
hen[?]».
103
szący swe młode do słońca i uczący je patrzeć w blask słoneczny. Wyrzuca on
z gniazda te pisklęta, które blasku słonecznego nie wytrzymują. Wprowadza
ten temat emblematysta Silvestro Petrasancta z łemmatem «mei non degene-
rant» jako aluzję do rodziny wychowującej swe potomstwo 27°. Alegoria tego
rodzaju znajdywała na Uniwersytecie podatny grunt, wszak uczelnia określana
bywała mian'em «Alma Mater» i występowała w literaturze akademickiej
w roli matki wychowującej swe dzieci 2n.
Ryc. 57. Orzeł fizjologusowy z orlętami (1699)
Do tematu tego odnosi się miniatura z r. 1699 z fizjologusowym orłem 272
(ryc. 57). W heraldycznej pozie, o wyglądzie godła polskiego trzyma on
herb uniwersytecki i wzlatuje do słońca w otoczeniu gromady orląt. Poniżej
drobne figurki scholarów wspinają się stromą ścieżką na wysoką górę, na której
szczycie znajduje się korona. Ten drugi motyw, znany nam z wcześniejszych
ilustracji, jest połączeniem alegorii o wyścigach z przenośnią o «stromej
ścieżce» — «nulla virtuti via invia», przytaczanych przy okazji omawiania
amfiteatru rzymskiego i sceny wyścigu do korony (ryc. 43, 25). Obraz orła
łączy się ze sceną scholarów na zasadzie przenośni. Wyjaśnia ją inskrypcja
głosząca: «Sicut aąuila provocant ad vollandum pullas suos».
Jako określenie retoryczne orzeł fizjologusowy użyty został w panegiryku
Franciszka Lizniewicza, ucznia Akademii, który w r. 1652 pisze wiersz z okazji
promocji swojej i swych kolegów. W tytule zawarł on alegorię orła w nastę-
270 Petrasancta, o.c., s. 46.
271 Monograficznym opracowaniem tego tematu ikonograficznego jest praca L. Molier, Nahr-
mutter Weisheit. Eine Untersuchung iiber einen spatmittelalterlichen Bildtypus (Deutsche Vierteljahresschrift
fur Literaturwissenschaft uncl Geistesgeschichte, 1950, zesz. 3).
272 L. cl., rkps 91, s. 128. Napis w banderoli obok stojącego profesora: «Sic currite ut compre-
hen[?]».
103