DOI Artikel:
Estreicher, Karol: Collegium Maius, dzieje gmachu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26700#0013
PRZEDMOWA
Uniwersytet Jagielloński posiada bogatą literaturę o swej przeszłości.
Są od naszego Uniwersytetu szkoły większe i zasobniejsze w ludzi, w idee,
w środki — to pewne — ale mało która żyła życiem tak realnym, tak
związanym z dążnościami narodu. Zawsze polski, dumny ze swej przesz-
łości, przetrwał Uniwersytet Jagielloński czasy zaborów i okupacji, posłu-
gując się historią jak busolą. Dlatego rosła ilość studiów, rozpraw i mono-
grafii o nim, składając się na obszemą bibliografię przedmiotu.
Od dawna, niemal od początku, historia wyraziła się w Uniwersytecie
w jego gmachach i w ich urządzeniu. W XV wieku zbudowano kolegia
i zaopatrzono je w księgi, instrumenty, sprzęty; równocześnie skarbiec
Uniwersytetu wzbogacił się o dary królewskie i możnych opiekunów
i o skromniejsze zapisy profesorów i byłych wychowanków. Choć przy-
chodziły czasy zaniedbań i upadku, ostatecznie zawsze znajdowali się
w Uniwersytecie ludzie, którzy owe przedmioty ocenili, zwalczyli nie-
dbalstwo lub ignorancję, roztoczyli nad zabytkami opiekę lub ukryli je
w dniach niebezpieczeństwa.
Wśród budynków Uniwersytetu na pierwszym miejscu stoi Collegium
Maius wyniosłe i spokojne, niczym pałac obronny z arkadowym dziedziń-
cem. Gmach w swoim rodzaju jedyny — nie waham się tego stwierdzić
po latach studiów — stojący na pograniczu średniowiecza i nowożytności.
Spójrzmy na kilka pokrewnych gmachów uniwersyteckich z XIV i XV
wieku.
Carolinum w Pradze, wzór (częściowy) krakowskiego kolegium, zostało
kilkakrotnie przebudowane, a przed laty ^dwudziestu odrestaurowano je
w sposób ściśle konserwatorski, tj. z podkreśleniem struktury, niejako
szkieletu murów, z pokazaniem wszystkiego, co odnowione lub wymienione.
Budynek uniwersytecki z XV wieku w Erfurcie w Turyngii (być może
za krakowskim wzorem nazwany Collegium Maius) zachował się do czasów
drugiej wojny światowej, choć już w XVI wieku nie mieścił w sobie uni-
wersytetu. Gmach był niewielki, dwupiętrowy, późnogotycki. Niestety legł
Uniwersytet Jagielloński posiada bogatą literaturę o swej przeszłości.
Są od naszego Uniwersytetu szkoły większe i zasobniejsze w ludzi, w idee,
w środki — to pewne — ale mało która żyła życiem tak realnym, tak
związanym z dążnościami narodu. Zawsze polski, dumny ze swej przesz-
łości, przetrwał Uniwersytet Jagielloński czasy zaborów i okupacji, posłu-
gując się historią jak busolą. Dlatego rosła ilość studiów, rozpraw i mono-
grafii o nim, składając się na obszemą bibliografię przedmiotu.
Od dawna, niemal od początku, historia wyraziła się w Uniwersytecie
w jego gmachach i w ich urządzeniu. W XV wieku zbudowano kolegia
i zaopatrzono je w księgi, instrumenty, sprzęty; równocześnie skarbiec
Uniwersytetu wzbogacił się o dary królewskie i możnych opiekunów
i o skromniejsze zapisy profesorów i byłych wychowanków. Choć przy-
chodziły czasy zaniedbań i upadku, ostatecznie zawsze znajdowali się
w Uniwersytecie ludzie, którzy owe przedmioty ocenili, zwalczyli nie-
dbalstwo lub ignorancję, roztoczyli nad zabytkami opiekę lub ukryli je
w dniach niebezpieczeństwa.
Wśród budynków Uniwersytetu na pierwszym miejscu stoi Collegium
Maius wyniosłe i spokojne, niczym pałac obronny z arkadowym dziedziń-
cem. Gmach w swoim rodzaju jedyny — nie waham się tego stwierdzić
po latach studiów — stojący na pograniczu średniowiecza i nowożytności.
Spójrzmy na kilka pokrewnych gmachów uniwersyteckich z XIV i XV
wieku.
Carolinum w Pradze, wzór (częściowy) krakowskiego kolegium, zostało
kilkakrotnie przebudowane, a przed laty ^dwudziestu odrestaurowano je
w sposób ściśle konserwatorski, tj. z podkreśleniem struktury, niejako
szkieletu murów, z pokazaniem wszystkiego, co odnowione lub wymienione.
Budynek uniwersytecki z XV wieku w Erfurcie w Turyngii (być może
za krakowskim wzorem nazwany Collegium Maius) zachował się do czasów
drugiej wojny światowej, choć już w XVI wieku nie mieścił w sobie uni-
wersytetu. Gmach był niewielki, dwupiętrowy, późnogotycki. Niestety legł