DOI Heft:
Dekoracja malarska Karolinskiego rękopisu w Bibliotece Kaitulnej na Wawelu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.26696#0053
Obok motywu krzyża również wcześnie pojawiły się przedstawienia fi-
gur ludzkich, przy czym praktykowane były dwa różne sposoby ich za-
stosowania do dekoracji inicjałów. Jeden, bardziej tradycyjny, nawiązują-
cy do wzorów późnoantycznych, w których litera stwarzała zamkniętą
ramę dla wyobrażenia figuratywnego, i drugi sposób, nowszej daty, który
prowadził do fuzji obu składników objawiającej się w tożsamości kształtu
litery i figury ss. Pierwszy sposób zastosowania dekoracji figuratywnej
utrzymywał się w miniatorstwie przedkarolińskim i wczesnokaroliń&kim,
czego dowodzi CoUectio Cancnam z Hagi (Museum Meermanno-West-
reenianum, cod. 10. B.4), drugi sposób narodził się dopiero w czasach Ka-
rola Wielkiego wraz z inicjałami Psałterza z Corbie (Amiens, Bibl. Mun.,
Ms. 18), czyli około r. 800 se. Niewątpliwie związany z typem wyobrażeń
na późnoantycznych medalionach motyw ludzkiej twarzy wpisanej w pole
litery (fr. lettre uisagre), który pojawił się w inicjałach Listóiu św. Pawła
(Monachium, Clm. 6436) w w. VI, czy też w wykonanym we Włoszech
północnych kodeksie Isżdoras (ryc. 17), został najpełniej i najpiękniej wy-
korzystany do dekoracji liter w ^Sacramełttariam z Gellone (Paryż, Bibl.
Nat., lat. 12048) s?.
Wynikiem przejmowania wzorów śródziemnomorskich jest także umie-
szczona w obrębie inicjału figura ujętego w półpostaci św. Augustyna, któ-
ra znajduje się w rękopisie leningradzkim Historia eccłesiastica peatis
Awcdoricm. pióra Czcigodnego Bedy (Gosudarstwiennaja Publiczna ja Biblio-
teka im. Sałtykowa Szczedrina, Q.v.I.N. 18) oraz inicjały z epizodami z ży-
cia Dawida w tzw. Canierbartf Psaiter (British Museum, Cotton Vespa-
sian A.l) ss. Kodeks z Leningradu, związany ze skryptoriami w Wearmouth
i Jarrow, powstał w latach 731—735 so. W pierwszej połowie w. VIII za-
kończono również pracę nad Psałterzem z Canterbury 9°. I jakkolwiek oba
kodeksy należące do northumbryjskiego piśmiennictwa zredagowane zo-
stały już po słynnym Coder żbniatinas, wydaje się, że należą raczej do
tego nurtu tradycji śródziemnomorskiej, którą przynieśli artyści z Galii
RS Zob. M. Schapiro, The Decoration. of the Leningrad Ma-aascripts of Bede
(Scriptorium XII, 1958, s. 192—195).
36 Haga, Museum Meermanno-Westreenianum, cod. 10. B. 4 — por. N o r d e n-
f a 1 k, o. c., s. 145. — Amiens, Bibl. Mun., Ms. 18 — por. Karl der Grosse, Werk
M%d Wirkanp, s. 266, nr 436.
3? Monachium, Staatsbibl. Clm. 6436 — por. Z i m m e r m a n n, o. c., tabl. 35,
CŁA IX, 1960, nr 1286a oraz Nordenfalk, o. c., tabl. IV, 51—52. — Paryż, Bibl.
Nat., lat. 12048 — por. Zimmermann, o. c., tabl. 153—159 oraz CŁA V, 1950,
nr 618.
83 Schapiro, o. c., s. 191—207. — Londyn, British Museum, Cotton Vespasian
A. 1 — por. Zimmermann, o. c., tabl. 288—288 oraz CLA II, 1935, nr 193.
89 Zob. E. A. Lowe, A Kep to Bede's Bcriptoriam. Borne Obseruations 0% tha
Le^mprad Mamtscript of Historia Ecclesiastica Getttis A-aplorttm (Scriptorium XII,
1958, s. 182—190).
99 Tamże.
3 — Prace z historii sztuki z. 12
33
gur ludzkich, przy czym praktykowane były dwa różne sposoby ich za-
stosowania do dekoracji inicjałów. Jeden, bardziej tradycyjny, nawiązują-
cy do wzorów późnoantycznych, w których litera stwarzała zamkniętą
ramę dla wyobrażenia figuratywnego, i drugi sposób, nowszej daty, który
prowadził do fuzji obu składników objawiającej się w tożsamości kształtu
litery i figury ss. Pierwszy sposób zastosowania dekoracji figuratywnej
utrzymywał się w miniatorstwie przedkarolińskim i wczesnokaroliń&kim,
czego dowodzi CoUectio Cancnam z Hagi (Museum Meermanno-West-
reenianum, cod. 10. B.4), drugi sposób narodził się dopiero w czasach Ka-
rola Wielkiego wraz z inicjałami Psałterza z Corbie (Amiens, Bibl. Mun.,
Ms. 18), czyli około r. 800 se. Niewątpliwie związany z typem wyobrażeń
na późnoantycznych medalionach motyw ludzkiej twarzy wpisanej w pole
litery (fr. lettre uisagre), który pojawił się w inicjałach Listóiu św. Pawła
(Monachium, Clm. 6436) w w. VI, czy też w wykonanym we Włoszech
północnych kodeksie Isżdoras (ryc. 17), został najpełniej i najpiękniej wy-
korzystany do dekoracji liter w ^Sacramełttariam z Gellone (Paryż, Bibl.
Nat., lat. 12048) s?.
Wynikiem przejmowania wzorów śródziemnomorskich jest także umie-
szczona w obrębie inicjału figura ujętego w półpostaci św. Augustyna, któ-
ra znajduje się w rękopisie leningradzkim Historia eccłesiastica peatis
Awcdoricm. pióra Czcigodnego Bedy (Gosudarstwiennaja Publiczna ja Biblio-
teka im. Sałtykowa Szczedrina, Q.v.I.N. 18) oraz inicjały z epizodami z ży-
cia Dawida w tzw. Canierbartf Psaiter (British Museum, Cotton Vespa-
sian A.l) ss. Kodeks z Leningradu, związany ze skryptoriami w Wearmouth
i Jarrow, powstał w latach 731—735 so. W pierwszej połowie w. VIII za-
kończono również pracę nad Psałterzem z Canterbury 9°. I jakkolwiek oba
kodeksy należące do northumbryjskiego piśmiennictwa zredagowane zo-
stały już po słynnym Coder żbniatinas, wydaje się, że należą raczej do
tego nurtu tradycji śródziemnomorskiej, którą przynieśli artyści z Galii
RS Zob. M. Schapiro, The Decoration. of the Leningrad Ma-aascripts of Bede
(Scriptorium XII, 1958, s. 192—195).
36 Haga, Museum Meermanno-Westreenianum, cod. 10. B. 4 — por. N o r d e n-
f a 1 k, o. c., s. 145. — Amiens, Bibl. Mun., Ms. 18 — por. Karl der Grosse, Werk
M%d Wirkanp, s. 266, nr 436.
3? Monachium, Staatsbibl. Clm. 6436 — por. Z i m m e r m a n n, o. c., tabl. 35,
CŁA IX, 1960, nr 1286a oraz Nordenfalk, o. c., tabl. IV, 51—52. — Paryż, Bibl.
Nat., lat. 12048 — por. Zimmermann, o. c., tabl. 153—159 oraz CŁA V, 1950,
nr 618.
83 Schapiro, o. c., s. 191—207. — Londyn, British Museum, Cotton Vespasian
A. 1 — por. Zimmermann, o. c., tabl. 288—288 oraz CLA II, 1935, nr 193.
89 Zob. E. A. Lowe, A Kep to Bede's Bcriptoriam. Borne Obseruations 0% tha
Le^mprad Mamtscript of Historia Ecclesiastica Getttis A-aplorttm (Scriptorium XII,
1958, s. 182—190).
99 Tamże.
3 — Prace z historii sztuki z. 12
33