DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1662#0073
lxvi DE MAGNIFICENTIA ROMANORUM.
ltaque nec mihì domum a Plinio exstrui voluissem , nec ab ullo Gracorum , etiam cum
maxime florerent Athenis optima disciplince , nisi compertum mihì prius suisset , eum ,
musis omnibus, musicisque , ac lyceis reliBis , peculiarem diuturnamque operam injlitu-
tionibus architeBura dedisse. Quodsi non reBe videtur inserri, ubi philosophia vigeat,
aliceque artes , quas dìximus , ibi vigere hac de e aussa etiam architeBuram ; nec illud
fatis ìntelligo (pace dicam Invejìigatoris) quod ille consequutum feri bit suìsse, pojiquam
Romani Gracos subegerunt. Ait, eos vidiffe in Grada templorum, publìcorumque opcrum
amplitudinem, mar mora, quibus consiabant, piBuras in iisdem, &signa. Ex hac pro-
thefi putabam diBurum 3 illos Jìatim exarsisse , ut paria , aut Jìmilia iis , qua <vide-
rant, Roma esse vellent » Ac marmorum quidem Jìudio captos suisse eos feimus , auBam
quoque fìgnorum undique eolligendorum cupiditatem % piBura vero non ita multum ,
nullum enìm accìtum e Grada piBorem , aut templi alìcujus parietes piBos per il*
lud tempus novimus ex Plinio : faBum id quidem deinde sortasse e/i ; &? tabula
ceque, ac signa, in public a loca , & privatas etiam domos illata . De uedificiorum am-
plitudine illud dici potejì 9 Romanos non tam Gracorum moretti imitatos effe , quatti
magnìficentiam suam prìfiinam hac in re deìnceps retinuijse . Hac cum ex ea prò-
thesi reBe sequi viderentur , quid infert Invejìigator ì Romanos eorum , qua re-
censuimus , aspeBu ita commotos suisse , ut folos Gracos ex omnibus architeBos arbi-
trarentur . Atqui in iisdem sitam non esse architeBuram fuperius diximns . Vnde
ergo hac illatio l aut cur PUnius nìhil de Graca architeBura laudibus dixit , nec
Metelli adem , aut quampiam deinde aliam Graco more fcripsit exJlruBam , aut gra-
tulatus Romanis non ejì, quod ex Etrufcarum injlitutionum tenebris in tantam Gra-
vamele dìsciplina lucem emersìssent l Ego vero ex iis , qua dìBa funt arbitror po>
tius -, Romanos , si quid cedisicarent, non admodum de architeBura suisse solicitos :
quorsum cnim commemorari nobìs ab antiquis scriptoribus adisiciorum amplitudinem,
columnas a jìatuas , tabulas etiam elegantiores non sine piBorum nominibus ; sieri
vero architeBuram .3 qua tamquam Jpiritus eorum operum ac vita erat , & proinde
principem in illis narrationibus obtinere locum debuit , fi tantopere diligebatur ì
Ne videar verbis potius ., quatti rationibus agere , templum Jovis Capitolini , quod
incendio eorruptum suerat , cum refiitueret Vespasianus , Jufjìt altius asfolli : an
quod , pra Gracanica , Tuscanicam in eo architeBuram improbaret ì imo vero
quod columnis e Pentelìco marmore sibi e Grada adveBis in eo usi decreve-
rat , qua cum essent altiores ., quam prìjiinus templi modus pateretur , attolkre
hunc quoque coaBus ejì , ut Grecanicis columnis Grecanica etiam adis mensu*
ra cohareret .. Idem dico de tempio Pantheon , in quo , cum exftrueretur -, interio-
res quidem columna peregre adveaa , capitula vero Siracusis erant adhibenda ^ .
Cum ergo spoliis hujusmodì gentium exterarum uterentur Romani ad sua adisi-
eia exstruenda 3 si ex Graca dìsciplina ea erant -3 hanc etiam in adisiciis fequi
debuemnt-
XLIV. Ut manifesiius id siat , vento ad templum Isidis ', quod proferiptionis
tempore excitatum Roma ejì ab Augusio , & Antonio c0 . Utra architeBura illud
suifse opinabìmur ,, Graca ne , an JEgyptia ? At ,si ei Dea sanum patrio risu posi-
tum est , si collocari ibidem columna , aliaque aut adveBa ex JEgypto , aut ex
more illius regionis Roma saBa , debuerunt ; qui locus Graca architeBura in _ eo
efse potuit i Quod si tam hanc , quam JEgyptiam ., unam eamdemque suisse dixe-
rimus , cum a Chaldais ad Mgyptios , ab his ad Gracos optima dìsciplina
ìransierint ; illud sequeretur ., Gracanica architeBura initium ab aliis nationibus
esse repetendum . Sed magnum inter utramque dìferìmen intercesjìt , Graca vero
nonnifi sub Ptolemaorum regno inserri in jEgyptum potuit : quamvis , ut ab in-
veteratis moribus vix unquam absstìmus , sacilius fuit ex utraque commìxtum
quiddam enasei eo tempore , quam JEgyptiacam penitus exolefcere ; non abfi-
mm modo , quo videmus tanto post Gothos , & Longobardos ejeBos ex Italia ,
, s ,. , anno
(0 Plm. lìb.36.cip.s. (2) dìo IH,.47.
ltaque nec mihì domum a Plinio exstrui voluissem , nec ab ullo Gracorum , etiam cum
maxime florerent Athenis optima disciplince , nisi compertum mihì prius suisset , eum ,
musis omnibus, musicisque , ac lyceis reliBis , peculiarem diuturnamque operam injlitu-
tionibus architeBura dedisse. Quodsi non reBe videtur inserri, ubi philosophia vigeat,
aliceque artes , quas dìximus , ibi vigere hac de e aussa etiam architeBuram ; nec illud
fatis ìntelligo (pace dicam Invejìigatoris) quod ille consequutum feri bit suìsse, pojiquam
Romani Gracos subegerunt. Ait, eos vidiffe in Grada templorum, publìcorumque opcrum
amplitudinem, mar mora, quibus consiabant, piBuras in iisdem, &signa. Ex hac pro-
thefi putabam diBurum 3 illos Jìatim exarsisse , ut paria , aut Jìmilia iis , qua <vide-
rant, Roma esse vellent » Ac marmorum quidem Jìudio captos suisse eos feimus , auBam
quoque fìgnorum undique eolligendorum cupiditatem % piBura vero non ita multum ,
nullum enìm accìtum e Grada piBorem , aut templi alìcujus parietes piBos per il*
lud tempus novimus ex Plinio : faBum id quidem deinde sortasse e/i ; &? tabula
ceque, ac signa, in public a loca , & privatas etiam domos illata . De uedificiorum am-
plitudine illud dici potejì 9 Romanos non tam Gracorum moretti imitatos effe , quatti
magnìficentiam suam prìfiinam hac in re deìnceps retinuijse . Hac cum ex ea prò-
thesi reBe sequi viderentur , quid infert Invejìigator ì Romanos eorum , qua re-
censuimus , aspeBu ita commotos suisse , ut folos Gracos ex omnibus architeBos arbi-
trarentur . Atqui in iisdem sitam non esse architeBuram fuperius diximns . Vnde
ergo hac illatio l aut cur PUnius nìhil de Graca architeBura laudibus dixit , nec
Metelli adem , aut quampiam deinde aliam Graco more fcripsit exJlruBam , aut gra-
tulatus Romanis non ejì, quod ex Etrufcarum injlitutionum tenebris in tantam Gra-
vamele dìsciplina lucem emersìssent l Ego vero ex iis , qua dìBa funt arbitror po>
tius -, Romanos , si quid cedisicarent, non admodum de architeBura suisse solicitos :
quorsum cnim commemorari nobìs ab antiquis scriptoribus adisiciorum amplitudinem,
columnas a jìatuas , tabulas etiam elegantiores non sine piBorum nominibus ; sieri
vero architeBuram .3 qua tamquam Jpiritus eorum operum ac vita erat , & proinde
principem in illis narrationibus obtinere locum debuit , fi tantopere diligebatur ì
Ne videar verbis potius ., quatti rationibus agere , templum Jovis Capitolini , quod
incendio eorruptum suerat , cum refiitueret Vespasianus , Jufjìt altius asfolli : an
quod , pra Gracanica , Tuscanicam in eo architeBuram improbaret ì imo vero
quod columnis e Pentelìco marmore sibi e Grada adveBis in eo usi decreve-
rat , qua cum essent altiores ., quam prìjiinus templi modus pateretur , attolkre
hunc quoque coaBus ejì , ut Grecanicis columnis Grecanica etiam adis mensu*
ra cohareret .. Idem dico de tempio Pantheon , in quo , cum exftrueretur -, interio-
res quidem columna peregre adveaa , capitula vero Siracusis erant adhibenda ^ .
Cum ergo spoliis hujusmodì gentium exterarum uterentur Romani ad sua adisi-
eia exstruenda 3 si ex Graca dìsciplina ea erant -3 hanc etiam in adisiciis fequi
debuemnt-
XLIV. Ut manifesiius id siat , vento ad templum Isidis ', quod proferiptionis
tempore excitatum Roma ejì ab Augusio , & Antonio c0 . Utra architeBura illud
suifse opinabìmur ,, Graca ne , an JEgyptia ? At ,si ei Dea sanum patrio risu posi-
tum est , si collocari ibidem columna , aliaque aut adveBa ex JEgypto , aut ex
more illius regionis Roma saBa , debuerunt ; qui locus Graca architeBura in _ eo
efse potuit i Quod si tam hanc , quam JEgyptiam ., unam eamdemque suisse dixe-
rimus , cum a Chaldais ad Mgyptios , ab his ad Gracos optima dìsciplina
ìransierint ; illud sequeretur ., Gracanica architeBura initium ab aliis nationibus
esse repetendum . Sed magnum inter utramque dìferìmen intercesjìt , Graca vero
nonnifi sub Ptolemaorum regno inserri in jEgyptum potuit : quamvis , ut ab in-
veteratis moribus vix unquam absstìmus , sacilius fuit ex utraque commìxtum
quiddam enasei eo tempore , quam JEgyptiacam penitus exolefcere ; non abfi-
mm modo , quo videmus tanto post Gothos , & Longobardos ejeBos ex Italia ,
, s ,. , anno
(0 Plm. lìb.36.cip.s. (2) dìo IH,.47.