DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.10184#0205
355
L I
B E R
n""ini
n«tu,n
ARGUMENTUM,
C A P. III.
De Foro veteri, Julii, Augufti, TsLervoe,
<&Trajani, ac de Bafilich, & ho-
rurn situ , & ornatu,.
POpulus Romanus diu admodum unico
foro contentus fuit,. quod Latinum ,
& Latium, aliquando etiam , ut a
Martiale, Palladium vocabatur, quod Pal-
ladis templum in eo esset ; slcut & Casto-
ris, Pollucisque, Saturni, ubiaerarium,
Concordise, Pacis, Curia Hostilia , Ro-
stra, Comitium, Graecostasis, Senaculum,
Gradus Aurelii, sub veteribus, sub novis,
Tabernae nummulariorum, Colossus Do-
mitiani, &alia, quae explicantur a Cho-:
rago, in Curculione i Piauti, Ibi Baiilica
Opimia, ubilitesnon graviores Ccntum-
virorum , aut Recuperatorum cognitio-
ne decidebantur . Saepe tamen Synechdo-
chic&s, comitium pro foro Romano acci-
pitur. Tranquillus in Augusto : Solebat
etiam citra speclaculorum dies, si quando
<juid inusitatum , dignumque cognitione
adjeclum esset, id extra ordinem quolibet
loco publicare, ut Rhinocerotem apud se-
Pta, Tigrim inscena, anguem quinqua-
gmta cubitorum pro comitio. Constat au-
tem ex Vitruvio, in Foro munus gladiato-
jut rium populo repraesentari solitum, aliaque
iladian. spectacula, cuju? longitudinem vuk esse
• fesquialteram, latitudini comparatam, cu-
jusmodi suntarcheia in nostratibus muni
cipiis , qu£ ex area ampliorem visendam
que magis speciem praebent: Hinc incomi-
tiare, & inforare a Plauto non rainus feli-
ci&festiva., quam audaci analogia , pro
eo quod eit experiundi gratia,. in Jus voca-
re, aut trahere. Ita enim inCurculione
leno ad Trapezitam :
Quaef5 ne me incomities
P
A
R I M U S
35<*
B
Mun,
Trap
Lketne insorare, si incomitiare non
licet ? Cur non insorahis
. Me quidem: non mihi placet proseEio
tuum, nec Forum, nec Comitium
Julius Caesar tandem aliud Romae consti
tuit, cujus solum quanti constiterit, Tran-
quillus his verbis significat : Nullum lar-
gitionis, aut ofEciorum genus publice
privatimque omiiit, forum de manubiis in-
choavit, cujusarea supra sestertium mil
lies z constitit: quod , ii ad calculum aba-
ci Budaici exigatur, nostratis nummi sum
mam duorum miliionum & quingentorum
millium coronatorum efficiet. Quanquam
Plinii.codex in summa dhTentiat , cujus
verba haec sunt : Pyramides regum mira-
mur opera, cum solum tantum foro extru-
endo sestertiis mjlie ducentis emerit Caesar
Didator . Quae summa impar omnino ess
Ptiori, cum ex ea tantum triginta mill
Goronatorum redigantur . Neque ferenda
esset hyperbole Pliniana , qua tam levjs
lumma Pyramidum regiarum magnificen-
tlje praefertur. In eo autem Cajux Ditf a-
^r statuam loricatam sbi poni passus est .
Basilicaevero Juliae descriptionem elegan-
Supphmen. Tom. I.
D
ter pingit Pellio Vitruvius lib. v. ubi tribu- Bafi/ic*
nal specie ampIisTimum in xde Augusti in ? '
haec verba deiignat : Tribunal est in ea
aede hemicyclio schematis minoris cuix
vatura formatum : Ejus autem Hemicyclii
in fronte est intervaHum, pedes quadra-.
ginta sex, introrsum curvatura pedes quin-;
decim, uti qui apud Magistratus starent
negotiantes in Baiilica non impedirent :
quod ipsa astignatione augustiisimum vide-
tur, &inarcus formam, quse semicircu-
lo minor est, cum ad diamctrum non per-
tingat, reda&um. In Baiilica autem , qua-
tuor tribunalia erant Centumvirorum, cu-
jus Piinius Orator in epistolis saepe. memi-
nit, & Fabiuslib.x11.de Trachajo illome-
galophonotato cauiidico loquens : Certe
cuminjulia Baiilica diceret primo tribu-
nali.j quatuor autem judicia ( ut moris est)
cogerentur, atqueomnia clamoribus.fre-
merent, & auditum eum, & intelledum,
&qUodagentibus caeteris contumeiiosum
fuit, laudatum quoque ex quatuor tribu-
nalibus memini. De qua etiam intellexit
MartiaI.Iib.vi.de fdio Reguli patris elo-
quentiam mirante;
Jam clamor, Centumquc viri, densum-
que corona ,
Vulgns, & insantijulia tecla placent.
Octavius vero Augustus Forum tertium ad- Augussi
jecit propter hominum judiciorumque
multitudinem, quae videbatur, non suifi-
cientibus duobus, etiam tertio indigere •
Itaque festinantius, nec dum perfedta Mar-
tis „de( quam voverat bello Philippenii pro
ultione paterna suscepto ) publicatum est ,
ut separatim in eo publica judicia , & sor-
titiones judicum fierent: Ha;c Suet. Idem
alibi de eodem : Forum angustius fecit ,
non ausus extorquere possessoribus domos .
Ad quod videtur mihi alluderc Ver. 7. suae
_E,neid. si topotheiiam animi gratia non lu-
dit , sed obiter more Poetarum Augulta
adulaturhisverbis. vtriHa
ion.s*' *n-a .tajp:: .. • ; sLxii. ij^/nui^Q^*' •
TeElum augussum, ingens, centum su-
hlime columnis
Urhesuit ,summa Laurentis regia Pici.
Quanquam sint, qui ad domum quam
extruxit in palatio referant, quae tamen
non ita magnifica fuit, ut apud Tranquill.
legitur : Habitavit ( ait; postea in Palatio >
sed nihilominus aedibus modicis Horteniia-
nis , & neque laxitate , neque cuku con-
spicuis, ut in quibus porticus breves estent
albanarum columnarum, & sme marmore
ullo, aut insigni pavimento conclavia : &
quae sequuntur omnino ad Baiilicam perti-
ncnt:
Hic sceptra accipere % & primos attollere
sasces
Regihus omen erat, hic illis Curia, Tem-
plum,
Hce sacris sedes, epulis hic ariete c<efo
Perpetuis soliti patres confidere menfis.
Pertinent ista ad sedem Martis, quae ab eo-
dem adjuncla Basilicae fuerat, ut dj&um
lest, ubi Senatus habebatur. TranquiH. in
Caligula; Magnificas Romam literas mi-
* Z ij
L I
B E R
n""ini
n«tu,n
ARGUMENTUM,
C A P. III.
De Foro veteri, Julii, Augufti, TsLervoe,
<&Trajani, ac de Bafilich, & ho-
rurn situ , & ornatu,.
POpulus Romanus diu admodum unico
foro contentus fuit,. quod Latinum ,
& Latium, aliquando etiam , ut a
Martiale, Palladium vocabatur, quod Pal-
ladis templum in eo esset ; slcut & Casto-
ris, Pollucisque, Saturni, ubiaerarium,
Concordise, Pacis, Curia Hostilia , Ro-
stra, Comitium, Graecostasis, Senaculum,
Gradus Aurelii, sub veteribus, sub novis,
Tabernae nummulariorum, Colossus Do-
mitiani, &alia, quae explicantur a Cho-:
rago, in Curculione i Piauti, Ibi Baiilica
Opimia, ubilitesnon graviores Ccntum-
virorum , aut Recuperatorum cognitio-
ne decidebantur . Saepe tamen Synechdo-
chic&s, comitium pro foro Romano acci-
pitur. Tranquillus in Augusto : Solebat
etiam citra speclaculorum dies, si quando
<juid inusitatum , dignumque cognitione
adjeclum esset, id extra ordinem quolibet
loco publicare, ut Rhinocerotem apud se-
Pta, Tigrim inscena, anguem quinqua-
gmta cubitorum pro comitio. Constat au-
tem ex Vitruvio, in Foro munus gladiato-
jut rium populo repraesentari solitum, aliaque
iladian. spectacula, cuju? longitudinem vuk esse
• fesquialteram, latitudini comparatam, cu-
jusmodi suntarcheia in nostratibus muni
cipiis , qu£ ex area ampliorem visendam
que magis speciem praebent: Hinc incomi-
tiare, & inforare a Plauto non rainus feli-
ci&festiva., quam audaci analogia , pro
eo quod eit experiundi gratia,. in Jus voca-
re, aut trahere. Ita enim inCurculione
leno ad Trapezitam :
Quaef5 ne me incomities
P
A
R I M U S
35<*
B
Mun,
Trap
Lketne insorare, si incomitiare non
licet ? Cur non insorahis
. Me quidem: non mihi placet proseEio
tuum, nec Forum, nec Comitium
Julius Caesar tandem aliud Romae consti
tuit, cujus solum quanti constiterit, Tran-
quillus his verbis significat : Nullum lar-
gitionis, aut ofEciorum genus publice
privatimque omiiit, forum de manubiis in-
choavit, cujusarea supra sestertium mil
lies z constitit: quod , ii ad calculum aba-
ci Budaici exigatur, nostratis nummi sum
mam duorum miliionum & quingentorum
millium coronatorum efficiet. Quanquam
Plinii.codex in summa dhTentiat , cujus
verba haec sunt : Pyramides regum mira-
mur opera, cum solum tantum foro extru-
endo sestertiis mjlie ducentis emerit Caesar
Didator . Quae summa impar omnino ess
Ptiori, cum ex ea tantum triginta mill
Goronatorum redigantur . Neque ferenda
esset hyperbole Pliniana , qua tam levjs
lumma Pyramidum regiarum magnificen-
tlje praefertur. In eo autem Cajux Ditf a-
^r statuam loricatam sbi poni passus est .
Basilicaevero Juliae descriptionem elegan-
Supphmen. Tom. I.
D
ter pingit Pellio Vitruvius lib. v. ubi tribu- Bafi/ic*
nal specie ampIisTimum in xde Augusti in ? '
haec verba deiignat : Tribunal est in ea
aede hemicyclio schematis minoris cuix
vatura formatum : Ejus autem Hemicyclii
in fronte est intervaHum, pedes quadra-.
ginta sex, introrsum curvatura pedes quin-;
decim, uti qui apud Magistratus starent
negotiantes in Baiilica non impedirent :
quod ipsa astignatione augustiisimum vide-
tur, &inarcus formam, quse semicircu-
lo minor est, cum ad diamctrum non per-
tingat, reda&um. In Baiilica autem , qua-
tuor tribunalia erant Centumvirorum, cu-
jus Piinius Orator in epistolis saepe. memi-
nit, & Fabiuslib.x11.de Trachajo illome-
galophonotato cauiidico loquens : Certe
cuminjulia Baiilica diceret primo tribu-
nali.j quatuor autem judicia ( ut moris est)
cogerentur, atqueomnia clamoribus.fre-
merent, & auditum eum, & intelledum,
&qUodagentibus caeteris contumeiiosum
fuit, laudatum quoque ex quatuor tribu-
nalibus memini. De qua etiam intellexit
MartiaI.Iib.vi.de fdio Reguli patris elo-
quentiam mirante;
Jam clamor, Centumquc viri, densum-
que corona ,
Vulgns, & insantijulia tecla placent.
Octavius vero Augustus Forum tertium ad- Augussi
jecit propter hominum judiciorumque
multitudinem, quae videbatur, non suifi-
cientibus duobus, etiam tertio indigere •
Itaque festinantius, nec dum perfedta Mar-
tis „de( quam voverat bello Philippenii pro
ultione paterna suscepto ) publicatum est ,
ut separatim in eo publica judicia , & sor-
titiones judicum fierent: Ha;c Suet. Idem
alibi de eodem : Forum angustius fecit ,
non ausus extorquere possessoribus domos .
Ad quod videtur mihi alluderc Ver. 7. suae
_E,neid. si topotheiiam animi gratia non lu-
dit , sed obiter more Poetarum Augulta
adulaturhisverbis. vtriHa
ion.s*' *n-a .tajp:: .. • ; sLxii. ij^/nui^Q^*' •
TeElum augussum, ingens, centum su-
hlime columnis
Urhesuit ,summa Laurentis regia Pici.
Quanquam sint, qui ad domum quam
extruxit in palatio referant, quae tamen
non ita magnifica fuit, ut apud Tranquill.
legitur : Habitavit ( ait; postea in Palatio >
sed nihilominus aedibus modicis Horteniia-
nis , & neque laxitate , neque cuku con-
spicuis, ut in quibus porticus breves estent
albanarum columnarum, & sme marmore
ullo, aut insigni pavimento conclavia : &
quae sequuntur omnino ad Baiilicam perti-
ncnt:
Hic sceptra accipere % & primos attollere
sasces
Regihus omen erat, hic illis Curia, Tem-
plum,
Hce sacris sedes, epulis hic ariete c<efo
Perpetuis soliti patres confidere menfis.
Pertinent ista ad sedem Martis, quae ab eo-
dem adjuncla Basilicae fuerat, ut dj&um
lest, ubi Senatus habebatur. TranquiH. in
Caligula; Magnificas Romam literas mi-
* Z ij