DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0169
Matejko a akademizm 165
Kaprys w czerwieni i zlocie, a ponadto liczne pejzaże barbizończyków,
Jongkinda, Moneta, Berthe Morisot, Renoira19. Na Exposition Univer-
selle 1867 roku obok także medalowego Rejtana wisiały słynne Narodzi-
ny Wenus Cabanela, inaczej słynny Anioł Pański Milleta, Dziewczyna tracka
z głową Orfeusza Moreau, Błogosławienie zbóż Bretona i znów masa pej-
zaży: Corota, Daubigny’ego, Duprego, Rousseau. W 1874 roku Batory
znalazł się w towarzystwie Szarej Eminencji Geróme’a i Kolei żelaznej
Moneta. Aby nie przesadzić z tymi smakowitymi porównaniami, jeszcze
tylko rok 1884, kiedy obok Hołdu pruskiego (jak wiadomo, źle przyjęte-
go przez krytykę20) znalazły się: Święty gaj Puvisa de Chavannes, Młodość
Bakcbusa Bouguereau, Komuniantki Bretona, Powrót z polowania w epo-
ce kamienia gładzonego Cormona. Z przeglądu katalogów Salonów, na
których Matejko wystawiał przez lat ponad dwadzieścia, widać postępu-
jący wyraźnie zanik malarstwa historycznego. W liurets z lat siedemdzie-
siątych i osiemdziesiątych obrazy Matejki są niemal jedynymi wśród
kilku tysięcy dziel, jakie opatrzone są komentarzem niezbędnym do zro-
zumienia tematu. Topnieje nie tylko liczba obrazów o tematyce histo-
rycznej. Na Salonach nie ma już prawie tego, co było istotą i koroną
twórczości akademickiej - nie ma peinture d’histoire, to jest malarstwa
podejmującego tematy doniosłe i wzniosłe i ukazującego je w stosownym
dla nich wielkim stylu.
Inaczej obrazy Matejki wyglądają na tle malarstwa monachijskiego i wie-
deńskiego, z oczywistych przyczyn mu bliższego. Pokazani na wystawie
światowej w Wiedniu w 1873 roku Skarga, Kopernik, Batory zdają się
być „u siebie” w towarzystwie Katarzyny Cornaro Makarta i Thusneldy
w pochodzie triumfalnym Germanikusa Pilotyego. O ile jednak kon-
tekst malarstwa środkowoeuropejskiego wydaje się dla dzieł Matejki
najwłaściwszy21, o tyle „akademickość” tegoż malarstwa owego czasu
wymaga szczegółowych rozważań w równym stopniu, co „akademic-
kość” malarstwa Matejki.
Eliminując kolejno punkty odniesień i możliwości porównań, docho-
dzimy do jeszcze jednego rozumienia akademizmu, pojmowanego jako
Kaprys w czerwieni i zlocie, a ponadto liczne pejzaże barbizończyków,
Jongkinda, Moneta, Berthe Morisot, Renoira19. Na Exposition Univer-
selle 1867 roku obok także medalowego Rejtana wisiały słynne Narodzi-
ny Wenus Cabanela, inaczej słynny Anioł Pański Milleta, Dziewczyna tracka
z głową Orfeusza Moreau, Błogosławienie zbóż Bretona i znów masa pej-
zaży: Corota, Daubigny’ego, Duprego, Rousseau. W 1874 roku Batory
znalazł się w towarzystwie Szarej Eminencji Geróme’a i Kolei żelaznej
Moneta. Aby nie przesadzić z tymi smakowitymi porównaniami, jeszcze
tylko rok 1884, kiedy obok Hołdu pruskiego (jak wiadomo, źle przyjęte-
go przez krytykę20) znalazły się: Święty gaj Puvisa de Chavannes, Młodość
Bakcbusa Bouguereau, Komuniantki Bretona, Powrót z polowania w epo-
ce kamienia gładzonego Cormona. Z przeglądu katalogów Salonów, na
których Matejko wystawiał przez lat ponad dwadzieścia, widać postępu-
jący wyraźnie zanik malarstwa historycznego. W liurets z lat siedemdzie-
siątych i osiemdziesiątych obrazy Matejki są niemal jedynymi wśród
kilku tysięcy dziel, jakie opatrzone są komentarzem niezbędnym do zro-
zumienia tematu. Topnieje nie tylko liczba obrazów o tematyce histo-
rycznej. Na Salonach nie ma już prawie tego, co było istotą i koroną
twórczości akademickiej - nie ma peinture d’histoire, to jest malarstwa
podejmującego tematy doniosłe i wzniosłe i ukazującego je w stosownym
dla nich wielkim stylu.
Inaczej obrazy Matejki wyglądają na tle malarstwa monachijskiego i wie-
deńskiego, z oczywistych przyczyn mu bliższego. Pokazani na wystawie
światowej w Wiedniu w 1873 roku Skarga, Kopernik, Batory zdają się
być „u siebie” w towarzystwie Katarzyny Cornaro Makarta i Thusneldy
w pochodzie triumfalnym Germanikusa Pilotyego. O ile jednak kon-
tekst malarstwa środkowoeuropejskiego wydaje się dla dzieł Matejki
najwłaściwszy21, o tyle „akademickość” tegoż malarstwa owego czasu
wymaga szczegółowych rozważań w równym stopniu, co „akademic-
kość” malarstwa Matejki.
Eliminując kolejno punkty odniesień i możliwości porównań, docho-
dzimy do jeszcze jednego rozumienia akademizmu, pojmowanego jako