DOI Artikel:
Sulerzyska, Teresa: Alegoria Wolności w gdańskiej grafice ilustracyjnej XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27008#0173
w kształtowaniu twarzy o pełnych policzkach, szerokich nosach, wygiętej
linii ust i opuszczonych łukach brwi, w przedstawianiu fryzur i szat
kobiecych, a także wolutowych kartuszy. Nie rozstrzygając definitywnie
kwestii autorstwa, można stwierdzić, iż obie ryciny, zapewne różnych rąk,
przynależą do tego samego środowiska artystycznego, choć jedna z nich
mogła powstać na jego terenie, a druga w zasięgu jego wpływów. Bliskie im
stylistycznie są niektóre karty z innych wydawnictw J. Forstera z 1652 r.
Związana z Wolnością symbolika kapelusza przetrwała bardzo długo,
choć jej geneza bywała już inna. Liczne są zwłaszcza przykłady z końca
XVIII w. Statua Wolności z czapką na drzewcu stanowi główny motyw
ryciny wyobrażającej alegorię niepodległości Ameryki
In^epeudanle) rytowanej przez Jean Charles Le Vasseura według kompozycji
Antoine Borela z 1778 r. (il. 7)A Czerwona czapka frygijska, noszona przez
zwolnionych z galer marsylskich skazańców, stała się symbolem Francuskiej
Rewolucji 1789 r., oznaką klubu jakobinów i atrybutem personifikacji
Francji^. W związku z uchwaleniem w Polsce Konstytucji 3 Maja Karol
Michał Gróll wykonał według rysunku Franciszka Smuglewicza okolicz-
nościową rycinę, odbitą na karcie tytułowej DianMSZH Sc/MM Or<ń/nan/;'ncyo
A. Siarczyńskiego (t. 1, Warszawa 1791), na której symbolizująca Wolność
postać kobieca w antycznym stroju unosi wysoko frygijska czapkę
rewolucjonistów^. Motyw czapki Wolności na pice figuruje także w trzech
rycinach Fryderyka Johna wykonanych w 1791 i 1792 r. na cześć Konstytucji
3 Maja i w jej pierwszą rocznicę^
Alegoria
Wolności
w gdańskiej
grafice
ilustracyjnej
XVII wieku
^ Egz. w gabinecie Rycin BUW, Zb. Król. T. 138 nr 5.
We Francji w końcu XVIII w. ukazało się dzieło poświęcone czapce wolności: Esprit-Antoine Gibelin Dc
/'ońyńie cl dc /o /brnie dn bonnef dc /c Liberie, Paris, F. Buisson, An IV (1796), z pięcioma ilustracjami, m.in.
Di/Zcrerdes/brn/es dc bonncls dons /'onlńptilć (pl. I); Bonncls dc/brnies dioerses, syndw/cs dc In liberie (pl. IV). Zob. M.
Hebert, E. Pognon, Y. Bruand Fmendiirc dii Fonds Frn;i(YHS. Gr%uenrs dn XVIII sićc/c, t. X, Paris 1968, s. 220-21, nry
^'40'
14 V 1789 w Warszawie, gdzie postać wyobrażająca Marszałka trzyma atrybut wolności - czapkę na drzewcu'
Scenie towarzyszy wiersz: Wolność przez T?oo/e r(?ce / Z rozwnlń; powsln/e / oraz wyliczenie cnót wolnego
człowieka. Egz. w Gabinecie Rycin BUW, Zb. Król. P. 186 nr 93.
^ Ibidem, s. 240-242, 246-248, il. 6,7,10; - H. Widacka Miedziori/!i/ ninrszimisLic i po/onicn ndedeńsirie Fn/derj/Ln
/olnin, „Rocznik Warszawski" XXI: 1990, s. 107-110,117-118, il. 4 i 11.
Reprodukcje wykonały: Pracownia Reprograficzna Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego - 1-3, 5-7;
Muzeum Narodowe w Warszawie - 4
linii ust i opuszczonych łukach brwi, w przedstawianiu fryzur i szat
kobiecych, a także wolutowych kartuszy. Nie rozstrzygając definitywnie
kwestii autorstwa, można stwierdzić, iż obie ryciny, zapewne różnych rąk,
przynależą do tego samego środowiska artystycznego, choć jedna z nich
mogła powstać na jego terenie, a druga w zasięgu jego wpływów. Bliskie im
stylistycznie są niektóre karty z innych wydawnictw J. Forstera z 1652 r.
Związana z Wolnością symbolika kapelusza przetrwała bardzo długo,
choć jej geneza bywała już inna. Liczne są zwłaszcza przykłady z końca
XVIII w. Statua Wolności z czapką na drzewcu stanowi główny motyw
ryciny wyobrażającej alegorię niepodległości Ameryki
In^epeudanle) rytowanej przez Jean Charles Le Vasseura według kompozycji
Antoine Borela z 1778 r. (il. 7)A Czerwona czapka frygijska, noszona przez
zwolnionych z galer marsylskich skazańców, stała się symbolem Francuskiej
Rewolucji 1789 r., oznaką klubu jakobinów i atrybutem personifikacji
Francji^. W związku z uchwaleniem w Polsce Konstytucji 3 Maja Karol
Michał Gróll wykonał według rysunku Franciszka Smuglewicza okolicz-
nościową rycinę, odbitą na karcie tytułowej DianMSZH Sc/MM Or<ń/nan/;'ncyo
A. Siarczyńskiego (t. 1, Warszawa 1791), na której symbolizująca Wolność
postać kobieca w antycznym stroju unosi wysoko frygijska czapkę
rewolucjonistów^. Motyw czapki Wolności na pice figuruje także w trzech
rycinach Fryderyka Johna wykonanych w 1791 i 1792 r. na cześć Konstytucji
3 Maja i w jej pierwszą rocznicę^
Alegoria
Wolności
w gdańskiej
grafice
ilustracyjnej
XVII wieku
^ Egz. w gabinecie Rycin BUW, Zb. Król. T. 138 nr 5.
We Francji w końcu XVIII w. ukazało się dzieło poświęcone czapce wolności: Esprit-Antoine Gibelin Dc
/'ońyńie cl dc /o /brnie dn bonnef dc /c Liberie, Paris, F. Buisson, An IV (1796), z pięcioma ilustracjami, m.in.
Di/Zcrerdes/brn/es dc bonncls dons /'onlńptilć (pl. I); Bonncls dc/brnies dioerses, syndw/cs dc In liberie (pl. IV). Zob. M.
Hebert, E. Pognon, Y. Bruand Fmendiirc dii Fonds Frn;i(YHS. Gr%uenrs dn XVIII sićc/c, t. X, Paris 1968, s. 220-21, nry
^'40'
14 V 1789 w Warszawie, gdzie postać wyobrażająca Marszałka trzyma atrybut wolności - czapkę na drzewcu'
Scenie towarzyszy wiersz: Wolność przez T?oo/e r(?ce / Z rozwnlń; powsln/e / oraz wyliczenie cnót wolnego
człowieka. Egz. w Gabinecie Rycin BUW, Zb. Król. P. 186 nr 93.
^ Ibidem, s. 240-242, 246-248, il. 6,7,10; - H. Widacka Miedziori/!i/ ninrszimisLic i po/onicn ndedeńsirie Fn/derj/Ln
/olnin, „Rocznik Warszawski" XXI: 1990, s. 107-110,117-118, il. 4 i 11.
Reprodukcje wykonały: Pracownia Reprograficzna Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego - 1-3, 5-7;
Muzeum Narodowe w Warszawie - 4