DOI Artikel:
Deluga, Waldemar: Kolońskie metaloryty z XV wieku w kolekcjach pomorskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0208
Wnlemar poświęconych historii grafiki31. Hollstein wymienia dwanaście prac Mistrza
Deluga Baarlama, spośród których warto wymienić Zwiastowanie i Sw. Eligiusza
w pracowni2.
W Bibliotece Uniwersyteckiej w Królewcu przechowywany był inku-
nabuł Missale Magdeburgiense z zawartym w nim metalorytem przedsta-
wiającym św. Krzysztofa33. W większości księgozbiory królewieckie są
rozproszone, od Petersburga, poprzez Wilno, Toruń, Warszawę, aż do
Getyngi . Mimo wnikliwych kwerend nie udało się odnaleźć tej cennej
ryciny. W roku 1991 w Londynie wystawiono na sprzedaż inny obiekt z ko-
lekcji królewieckiej, drzeworyt przedstawiający Pietę, unikalną rycinę nie-
miecką datowaną na lata 1435-145035.
W zbiorach łotewskich zachowało się do dnia dzisiejszego niewiele prac,
które były notowane w dawnych bibliografiach. Z cyklu Pasji Martina Schon-
gauera, znany jest jeden egzemplarz - Zmartychwstanie, miedzioryt po-
chodzący z dawnej kolekcji Grafa Palena, obecnie w Bibliotece Narodowej
w Rydze™.
W tej bibliotece znajdowała się ciekawa kolekcja zawierająca również
metaloryty. Do interesujących należał metaloryt groszkowy dużego for-
matu, który prezentował dwanaście scen z Ewangelii i Dziejów Apos-
tolskich37. Miejsce jego przechowywania nie jest obecnie znane. Zachował się
inny egzemplarz, pochodzący z dawnej kolekcji Biblioteki Uniwersyteckiej
we Lwowie, obecnie w Bibliotece Narodowej w Warszawie, o ogromnej
wartości artystycznej, dzięki rozmiarom i dokładności szczegółów. Rycina
ta przedstawia dwanaście scen kolorowanych farbą zieloną i brązową i do-
datkowo wyobrażenie śmierci pośrodku (il. 4). Metaloryt odbity jest na
papierze żeberkowym z filigranem w kształcie jednorożca, którego wymiary
wskazują na papiernię francuską. Niestety w monografii znaków wodnych
Briqueta nie znajdujemy podobnego znaku wodnego. Stanisława Sawicka
opublikowała jedynie część środkową kompozycji i wymienia drugą wersję,
znajdującą się w Berlinie, a także porównuje ją z pracami Mistrza Madonny
z Aachen38. Dwanaście scen, to te same, które występowały na rycinie z
kolekcji Biblioteki Uniwersyteckiej w Rydze. Każda kompozycja oprócz
sceny głównej zawiera inskrypcję łacińską oraz małe wizerunki świętych.
Pewne analogie znajdujemy w rycinach nieznanego mistrza, którego scenę
31 M. Geisberg Geschichłe der Deutsclien Graphik vor Diirer, Berlin 1939, s. 170, nr 61; - Hollstein, op. cit.,
s. 17.
3' Ibidem, s. 14-15.
33 Schreiber Meisterwerke... il. 13-22.
33 K. Gaber Aufder Suche nach verlorenen Bitchem, „Konigsberger Biirgerbrief" Bd. XXXIV, Rheinbach-
-Wormerdsdorf 1990, S. 30-33; - J. Tondel Katalog poloników. Kammerbibliothek i Nova Bibliotheca księcia Albrechta
Pruskiego zachoioane w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu w Toruniu, Toruń 1991; - W. Deluga Neue Forschungen iiber
die Kiinstlerische Entwicklung der Stadt Kbnigsberg. Forschung - bediirfnisse und -forderungen, „Folia Fromborciensia.
Pismo Fundacji im. Mikołaja Kopernika" 1:1992, nr 1, s. 80-93.
35 N. G. Stogton German and Netherlandish Woodcuts ofthe 15th and 16th Centuries, „Somerset" 1991, nr 1.
“ Nr inw. R. Ik-2/302.
3/ Schreiber Meisterwerke... il. 23-24.
3h Sawicka, op. cit., 22, nr 49.
204
Deluga Baarlama, spośród których warto wymienić Zwiastowanie i Sw. Eligiusza
w pracowni2.
W Bibliotece Uniwersyteckiej w Królewcu przechowywany był inku-
nabuł Missale Magdeburgiense z zawartym w nim metalorytem przedsta-
wiającym św. Krzysztofa33. W większości księgozbiory królewieckie są
rozproszone, od Petersburga, poprzez Wilno, Toruń, Warszawę, aż do
Getyngi . Mimo wnikliwych kwerend nie udało się odnaleźć tej cennej
ryciny. W roku 1991 w Londynie wystawiono na sprzedaż inny obiekt z ko-
lekcji królewieckiej, drzeworyt przedstawiający Pietę, unikalną rycinę nie-
miecką datowaną na lata 1435-145035.
W zbiorach łotewskich zachowało się do dnia dzisiejszego niewiele prac,
które były notowane w dawnych bibliografiach. Z cyklu Pasji Martina Schon-
gauera, znany jest jeden egzemplarz - Zmartychwstanie, miedzioryt po-
chodzący z dawnej kolekcji Grafa Palena, obecnie w Bibliotece Narodowej
w Rydze™.
W tej bibliotece znajdowała się ciekawa kolekcja zawierająca również
metaloryty. Do interesujących należał metaloryt groszkowy dużego for-
matu, który prezentował dwanaście scen z Ewangelii i Dziejów Apos-
tolskich37. Miejsce jego przechowywania nie jest obecnie znane. Zachował się
inny egzemplarz, pochodzący z dawnej kolekcji Biblioteki Uniwersyteckiej
we Lwowie, obecnie w Bibliotece Narodowej w Warszawie, o ogromnej
wartości artystycznej, dzięki rozmiarom i dokładności szczegółów. Rycina
ta przedstawia dwanaście scen kolorowanych farbą zieloną i brązową i do-
datkowo wyobrażenie śmierci pośrodku (il. 4). Metaloryt odbity jest na
papierze żeberkowym z filigranem w kształcie jednorożca, którego wymiary
wskazują na papiernię francuską. Niestety w monografii znaków wodnych
Briqueta nie znajdujemy podobnego znaku wodnego. Stanisława Sawicka
opublikowała jedynie część środkową kompozycji i wymienia drugą wersję,
znajdującą się w Berlinie, a także porównuje ją z pracami Mistrza Madonny
z Aachen38. Dwanaście scen, to te same, które występowały na rycinie z
kolekcji Biblioteki Uniwersyteckiej w Rydze. Każda kompozycja oprócz
sceny głównej zawiera inskrypcję łacińską oraz małe wizerunki świętych.
Pewne analogie znajdujemy w rycinach nieznanego mistrza, którego scenę
31 M. Geisberg Geschichłe der Deutsclien Graphik vor Diirer, Berlin 1939, s. 170, nr 61; - Hollstein, op. cit.,
s. 17.
3' Ibidem, s. 14-15.
33 Schreiber Meisterwerke... il. 13-22.
33 K. Gaber Aufder Suche nach verlorenen Bitchem, „Konigsberger Biirgerbrief" Bd. XXXIV, Rheinbach-
-Wormerdsdorf 1990, S. 30-33; - J. Tondel Katalog poloników. Kammerbibliothek i Nova Bibliotheca księcia Albrechta
Pruskiego zachoioane w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu w Toruniu, Toruń 1991; - W. Deluga Neue Forschungen iiber
die Kiinstlerische Entwicklung der Stadt Kbnigsberg. Forschung - bediirfnisse und -forderungen, „Folia Fromborciensia.
Pismo Fundacji im. Mikołaja Kopernika" 1:1992, nr 1, s. 80-93.
35 N. G. Stogton German and Netherlandish Woodcuts ofthe 15th and 16th Centuries, „Somerset" 1991, nr 1.
“ Nr inw. R. Ik-2/302.
3/ Schreiber Meisterwerke... il. 23-24.
3h Sawicka, op. cit., 22, nr 49.
204