DOI article:
Zasławska, Danuta Natalia: Martwe natury kwiatowe Andreasa Stecha
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.28100#0197
zestawił kontrastową ciemnoczerwoną odmianę róży francuskiej ze znako-
mitą dwubarwną r. gallica cv. Versicolor73. Kilku gałązkom tej słynnej pasia-
stej Rosa Mundi towarzyszą dwa ciemne, nieco mniejsze kwiaty, pyszniące
się pośrodku kompozycji. Ta bardzo stara, półpełna odmiana róży francu-
skiej, zwana też „Old Velvet Rosę”74, ma nieco ulepszoną dziewiętnasto-
wieczną mutację, oferowaną do dziś w wyspecjalizowanych szkółkach róża-
nych pod nazwą „Tuscany”. Można ją identyfikować z opisaną przez Johna
Gerarda w 1597 r. różą, której „kwiaty rosną na wierzchołkach pędów,
są pełne, z żółtymi frędzlami w środku, o intensywnej barwie ciemnoczer-
wonej, przypominającej czerwono-karmazynowy aksamit”75. Co ciekawe,
w zaginionym Wielkim bukiecie Breynego ta sama dyspozycja i gatunki róż
zdają się powtarzać. Cztery tulipany wieńczące bukiet są także wyraźnymi
portretami, wyeksponowanymi na ciemnym tle (ił. 13). Wprawdzie za ży-
cia malarza już dużo rzadziej publikowano Tulpen Boecken - ilustrowane
wzorniki ze szczegółowo określonymi i podpisanymi kwiatami, jak to miało
miejsce przed krachem tulipanowym w 1637 r.76, ale w ogrodach jego epo-
ki pozostały słynne odmiany. Zepchnięte z piedestału, na który wyniosła
je ludzka próżność i chciwość, odarte z aureoli rarytasu, spokojnie mnożyły
się i drogą naturalnej selekcji tworzyły nowe kombinacje barw i kształtów.
Hodowcy i ogrodnicy nie nadawali im już wszakże poetyckich ani też pom-
patycznych nazw, pomni na memento r. 1637, a same kwiaty złączono trwale
z pojęciem vanitas. Jakub Breyne opisuje tylko jedną odmianę tulipana, po-
dając wszakże jej nazwę: „Tulipa cristata florę luteo & rubro variegato... (f)
73 Rosa gallica - niewielka (do 1 m wysokości) i najstarsza z uprawianych róż, znana już
w starożytności. Do najpopularniejszych jej odmian należy karminowoczerwona r. gallica cv.
Officinalis o pachnących, półpełnych kwiatach, z purpurowym zabarwieniem i żółtym środkiem
(tzw. „róża aptekarska”, tożsama z angielską „Red Rosę of Lancaster”). Jej najsłynniejszą odmia-
ną jest właśnie paskowana r. gallica cv. Versicolor (Kluzjusz, 1583). O dawnych odmianach róż
zob. D. Zasławska, Rosa Mutabilis. Obraz i znaczenie róży w malarstwie martwych natur kwia-
towych krajów północnych w XVII i XVIII w., [w:] Spór o genezę martwej natury, Toruń 2002,
s. 153-158, przyp. 8, 12, 16, 20.
/4 Por. powyższy przypis i poprzednią identyfikację w: ibidem, s. 155, przyp. 17.
5 J. Gerard, The Herball, or, Generall Historie of Plantes, London 1597. Zob. Jacąues de
Gheyn Ml., Tulipany i róże w szklanym wazonie (zbiory prywatne, Holandia), gdzie odmiana
ta wyeksponowana jest na pierwszym planie, leżąc tuż obok wazonu, a także Jan Davidsz de
Heem, Alegoryczny portret Wilhelma III Orańskiego (Palais des Beaux-Arts, Lyon), choć S. Se-
gal identyfikuje ją tam jako różę damasceńską. „Tuscany” przeżyła renesans swej popularności
w XIX w., współcześnie wyparły ją odmiany równie intensywnie pachnące, lecz odporniejsze
na płowienie przy przekwitaniu, np. „Tradescant” i „William Shakespeare” hodowli D. Austina.
Zob. S. Segal, Jan Davidsz de Heem en zijn kring, kat. wyst., Centraal Museum, Utrecht/ Herzog
Anton Ulrich-Museum, Braunschweig, 1991, ‘s-Gravenhage 1991, s. 169.
76 Kolekcje takie jak Brandemandus Tulpenbuch, album z 62 gwaszami prezentujący 121 od-
mian tulipanów, wydany na krótko przed 1637 r., podawały nawet wagę poszczególnych cebulek
i ich zawrotnie skaczące ceny, zob. S. Ebert-Schifferer, Still-Life: A History, New York 1999, s. 60;
A. Pavord, The Tulip, New York-London 1999, s. 178-180.
Martwe natury
kwiatowe
Andreasa
Stecha
191
mitą dwubarwną r. gallica cv. Versicolor73. Kilku gałązkom tej słynnej pasia-
stej Rosa Mundi towarzyszą dwa ciemne, nieco mniejsze kwiaty, pyszniące
się pośrodku kompozycji. Ta bardzo stara, półpełna odmiana róży francu-
skiej, zwana też „Old Velvet Rosę”74, ma nieco ulepszoną dziewiętnasto-
wieczną mutację, oferowaną do dziś w wyspecjalizowanych szkółkach róża-
nych pod nazwą „Tuscany”. Można ją identyfikować z opisaną przez Johna
Gerarda w 1597 r. różą, której „kwiaty rosną na wierzchołkach pędów,
są pełne, z żółtymi frędzlami w środku, o intensywnej barwie ciemnoczer-
wonej, przypominającej czerwono-karmazynowy aksamit”75. Co ciekawe,
w zaginionym Wielkim bukiecie Breynego ta sama dyspozycja i gatunki róż
zdają się powtarzać. Cztery tulipany wieńczące bukiet są także wyraźnymi
portretami, wyeksponowanymi na ciemnym tle (ił. 13). Wprawdzie za ży-
cia malarza już dużo rzadziej publikowano Tulpen Boecken - ilustrowane
wzorniki ze szczegółowo określonymi i podpisanymi kwiatami, jak to miało
miejsce przed krachem tulipanowym w 1637 r.76, ale w ogrodach jego epo-
ki pozostały słynne odmiany. Zepchnięte z piedestału, na który wyniosła
je ludzka próżność i chciwość, odarte z aureoli rarytasu, spokojnie mnożyły
się i drogą naturalnej selekcji tworzyły nowe kombinacje barw i kształtów.
Hodowcy i ogrodnicy nie nadawali im już wszakże poetyckich ani też pom-
patycznych nazw, pomni na memento r. 1637, a same kwiaty złączono trwale
z pojęciem vanitas. Jakub Breyne opisuje tylko jedną odmianę tulipana, po-
dając wszakże jej nazwę: „Tulipa cristata florę luteo & rubro variegato... (f)
73 Rosa gallica - niewielka (do 1 m wysokości) i najstarsza z uprawianych róż, znana już
w starożytności. Do najpopularniejszych jej odmian należy karminowoczerwona r. gallica cv.
Officinalis o pachnących, półpełnych kwiatach, z purpurowym zabarwieniem i żółtym środkiem
(tzw. „róża aptekarska”, tożsama z angielską „Red Rosę of Lancaster”). Jej najsłynniejszą odmia-
ną jest właśnie paskowana r. gallica cv. Versicolor (Kluzjusz, 1583). O dawnych odmianach róż
zob. D. Zasławska, Rosa Mutabilis. Obraz i znaczenie róży w malarstwie martwych natur kwia-
towych krajów północnych w XVII i XVIII w., [w:] Spór o genezę martwej natury, Toruń 2002,
s. 153-158, przyp. 8, 12, 16, 20.
/4 Por. powyższy przypis i poprzednią identyfikację w: ibidem, s. 155, przyp. 17.
5 J. Gerard, The Herball, or, Generall Historie of Plantes, London 1597. Zob. Jacąues de
Gheyn Ml., Tulipany i róże w szklanym wazonie (zbiory prywatne, Holandia), gdzie odmiana
ta wyeksponowana jest na pierwszym planie, leżąc tuż obok wazonu, a także Jan Davidsz de
Heem, Alegoryczny portret Wilhelma III Orańskiego (Palais des Beaux-Arts, Lyon), choć S. Se-
gal identyfikuje ją tam jako różę damasceńską. „Tuscany” przeżyła renesans swej popularności
w XIX w., współcześnie wyparły ją odmiany równie intensywnie pachnące, lecz odporniejsze
na płowienie przy przekwitaniu, np. „Tradescant” i „William Shakespeare” hodowli D. Austina.
Zob. S. Segal, Jan Davidsz de Heem en zijn kring, kat. wyst., Centraal Museum, Utrecht/ Herzog
Anton Ulrich-Museum, Braunschweig, 1991, ‘s-Gravenhage 1991, s. 169.
76 Kolekcje takie jak Brandemandus Tulpenbuch, album z 62 gwaszami prezentujący 121 od-
mian tulipanów, wydany na krótko przed 1637 r., podawały nawet wagę poszczególnych cebulek
i ich zawrotnie skaczące ceny, zob. S. Ebert-Schifferer, Still-Life: A History, New York 1999, s. 60;
A. Pavord, The Tulip, New York-London 1999, s. 178-180.
Martwe natury
kwiatowe
Andreasa
Stecha
191