DOI Artikel:
Purc-Stępniak, Beata: Obrazy wnętrz kościelnych w galerii malarstwa niderlandzkiego Muzeum Narodowego w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28100#0246
Beata Purc-
-Stępniak
(il. 3)81. Do tej pory wnętrze to uchodziło za widok nowego kościoła w Delft.
Elementem jednak łatwo rozpoznawalnym w starym kościele w Delft jest am-
bona wykonana w 1548 r. i zachowana do dzisiaj. Jej wygląd ukazują także
inne obrazy samego de Mana i jego poprzedników. Charakterystycznym ele-
mentem wystroju tego wnętrza były również przymocowane do cokołów pod
kolumnami świeczniki w kształcie podwójnej spirali, a także widoczna z lewej
strony drewniana przegroda chóru82.
Około 1650 r. dominującym dążeniem szkoły malarskiej w Delft stało się
uzyskanie wrażenia pełnej naturalności widoku, tak jak tego doświadczamy,
przypadkowo, fragmentarycznie. Kiedy de Man odkrywa w sobie pasję dla
malowania kerkinterieurs, malarstwo tego gatunku jest już po okresie swo-
ich najważniejszych osiągnięć, a stosowane przez malarzy triki, aby wzbo-
gacić pole widzenia obserwatora obrazu, są dobrze znane. Cornelis de Man
(1 lipca 1621 r.-1706 r.) należy do następnej grupy malarzy architektonicz-
nych korzystających ze zdobyczy poprzedników. O życiu artysty dowiaduje-
my się po raz pierwszy, gdy w grudniu 1642 r. wstępuje do gildii św. Łukasza
w Delft. Wkrótce potem wyjeżdża do Paryża, a następnie do Włoch. Z relacji
Houbrakena wiemy, że de Man przebywał dwa lata we Florencji, usługi swe
oddając arystokratycznym rodom, a następnie w Wenecji, by ok. 1652 r. po-
wrócić do rodzinnego Delft. Młody wiek artysty i odbyta podróż wskazują,
że pochodził z zamożnej rodziny. Zlecenia portretowe, które otrzymywał, były
nagradzane przez członków gildii, a kolejne pełnione przez niego urzędy jako
regenta w Izbie Dobroczynności i jego wysoka pozycja w gildii św. Łukasza
w latach od 1657 do 1680 r. (był w niej przewodniczącym) świadczą, że wiódł
dostatnie życie83. Od połowy lat 60. XVII w. malował sceny rodzajowe rozgry-
wające się w zamożnych wnętrzach. Przy tworzeniu tych prac inspirował się
twórczością początkowo Molenaera, potem Vermeera i Hoocha, a także Dou84.
Dobrze znane są jego obrazy Ważący złoto (kolekcja prywatna), ok. 1670 r.85,
81 Wymiary - 135 x 135 cm; B. Purc-Stępniak, Treści ideowe w obrazach wnętrz kościelnych.
Kilka uwag o obrazie Cornelisa de Mana „Wnętrze Starego Kościoła w Delft’’, „Roczniki Humani-
styczne”, LII, 2004, 4, ss. 301-343.
82 W.A. Liedtke, Architectural Painting in Delft..., .il. XIV, 99, 98.
83 W 1682 r. namalował alegorię Caritas i podarował ją Izbie Dobroczynności w Delft. Był
wiecznym kawalerem. Zmarł w wieku 85 lat, a jego majątek sprzedano na aukcji 1 września
1706 r.: Clotilde Briere-Misme, „Un Emule de Vermeer et de Pieter de Hooch”, Cornelis de Man,
„Oud Holland”, 52, 1935, s. 1-23, 97-120.
84 Vermerr and the Delft School, Katalog wystawy Metropolitan Museum of Art, New York
(8.03-27.05.2001) i National Gallery, London (20.06-16.08.2001), ed. W. Liedtke, New York
2001, s. 308-310.
85 Master oj Seventeenth-Century Dutch Genre Painting, Katalog wystawy oprać. P.C. Sutton,
Philadelphia Museum of Art, Berlin Gemaldegalerie Staatliche Museen Preufticher Kulturbesitz
i London Royal Academy of Art 1984, Philadelphia 1984, s. 246-247 oraz The Public and the
Private in the Age ofVermeer, Katalog wystawy, oprać. A.K. Wheelock Junior, Osaka Municipial
Museum of Art, London 2000, s. 166, il. 29.
240
-Stępniak
(il. 3)81. Do tej pory wnętrze to uchodziło za widok nowego kościoła w Delft.
Elementem jednak łatwo rozpoznawalnym w starym kościele w Delft jest am-
bona wykonana w 1548 r. i zachowana do dzisiaj. Jej wygląd ukazują także
inne obrazy samego de Mana i jego poprzedników. Charakterystycznym ele-
mentem wystroju tego wnętrza były również przymocowane do cokołów pod
kolumnami świeczniki w kształcie podwójnej spirali, a także widoczna z lewej
strony drewniana przegroda chóru82.
Około 1650 r. dominującym dążeniem szkoły malarskiej w Delft stało się
uzyskanie wrażenia pełnej naturalności widoku, tak jak tego doświadczamy,
przypadkowo, fragmentarycznie. Kiedy de Man odkrywa w sobie pasję dla
malowania kerkinterieurs, malarstwo tego gatunku jest już po okresie swo-
ich najważniejszych osiągnięć, a stosowane przez malarzy triki, aby wzbo-
gacić pole widzenia obserwatora obrazu, są dobrze znane. Cornelis de Man
(1 lipca 1621 r.-1706 r.) należy do następnej grupy malarzy architektonicz-
nych korzystających ze zdobyczy poprzedników. O życiu artysty dowiaduje-
my się po raz pierwszy, gdy w grudniu 1642 r. wstępuje do gildii św. Łukasza
w Delft. Wkrótce potem wyjeżdża do Paryża, a następnie do Włoch. Z relacji
Houbrakena wiemy, że de Man przebywał dwa lata we Florencji, usługi swe
oddając arystokratycznym rodom, a następnie w Wenecji, by ok. 1652 r. po-
wrócić do rodzinnego Delft. Młody wiek artysty i odbyta podróż wskazują,
że pochodził z zamożnej rodziny. Zlecenia portretowe, które otrzymywał, były
nagradzane przez członków gildii, a kolejne pełnione przez niego urzędy jako
regenta w Izbie Dobroczynności i jego wysoka pozycja w gildii św. Łukasza
w latach od 1657 do 1680 r. (był w niej przewodniczącym) świadczą, że wiódł
dostatnie życie83. Od połowy lat 60. XVII w. malował sceny rodzajowe rozgry-
wające się w zamożnych wnętrzach. Przy tworzeniu tych prac inspirował się
twórczością początkowo Molenaera, potem Vermeera i Hoocha, a także Dou84.
Dobrze znane są jego obrazy Ważący złoto (kolekcja prywatna), ok. 1670 r.85,
81 Wymiary - 135 x 135 cm; B. Purc-Stępniak, Treści ideowe w obrazach wnętrz kościelnych.
Kilka uwag o obrazie Cornelisa de Mana „Wnętrze Starego Kościoła w Delft’’, „Roczniki Humani-
styczne”, LII, 2004, 4, ss. 301-343.
82 W.A. Liedtke, Architectural Painting in Delft..., .il. XIV, 99, 98.
83 W 1682 r. namalował alegorię Caritas i podarował ją Izbie Dobroczynności w Delft. Był
wiecznym kawalerem. Zmarł w wieku 85 lat, a jego majątek sprzedano na aukcji 1 września
1706 r.: Clotilde Briere-Misme, „Un Emule de Vermeer et de Pieter de Hooch”, Cornelis de Man,
„Oud Holland”, 52, 1935, s. 1-23, 97-120.
84 Vermerr and the Delft School, Katalog wystawy Metropolitan Museum of Art, New York
(8.03-27.05.2001) i National Gallery, London (20.06-16.08.2001), ed. W. Liedtke, New York
2001, s. 308-310.
85 Master oj Seventeenth-Century Dutch Genre Painting, Katalog wystawy oprać. P.C. Sutton,
Philadelphia Museum of Art, Berlin Gemaldegalerie Staatliche Museen Preufticher Kulturbesitz
i London Royal Academy of Art 1984, Philadelphia 1984, s. 246-247 oraz The Public and the
Private in the Age ofVermeer, Katalog wystawy, oprać. A.K. Wheelock Junior, Osaka Municipial
Museum of Art, London 2000, s. 166, il. 29.
240