DOI article:
Woziński, Andrzej: Późnogotycka rzeźba monochromatyczna w Prusach
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0111
bie monochromatycznej, również w malarstwie tym doszukiwano się podłoża
religijnego, odzwierciedlenia koncepcji reformatorskich139, lecz pojawiły się też
opinie, że konwencja ta podkreśla obecność elementu artystycznego, wirtuozerii
twórcy140 lub ewokuje aurę kosztowności i ekskluzywności141. Ostatnio Koreny
w kontekście monochromatycznych prac Riemenschneidera, badając ich powi-
nowactwa z grafiką, zasugerował, że rzeźba monochromatyczna należała do szer-
szego nurtu artystycznego obejmującego różne techniki artystyczne, w tym rów-
nież malarstwo en grisaille142. Warto zatem byłoby w przyszłości przyjrzeć się mu
w Prusach, może z analizy dzieł malarskich wynikną jakieś ciekawe wnioski dla
tutejszych monochromatycznych rzeźb.
Late Gothic Monochrome Sculpture in Prussia
Some of the 500 sculptures in the Prussia region from about 1450-1550 reveal
specific features: they are partly or fully monochrome. One may assume that behold-
ers have been able to look at them in the same form for the last five hundred years.
The pieces are extremely interesting in the context of long-lasting debate amongst
scholars, especially German, over the late gothic monochrome sculpture. The present
paper shows this kind of Prussian sculpture compared to the European phenomenon;
in some cases it tries to explain the meaning of these aesthetics.
Late gothic monochrome sculpture can be found in the area of Southern Germany,
Bohemia, Silesia, the Netherlands, the Lower Rhine, Lower Germany and Lower Sax-
ony. The sources and meaning of monochrome sculpture seem to be complex and
unclear. Scholars have attempted to find an explanation for this phenomenon in eco-
nomic, religious and artistic causes or in its connections with graphic arts.
Some of the characteristic features of monochrome sculpture, i.e. a fine and rich elab-
oration of the wood surface, pigmented glaze lying directly on the wood (without any
ground layer), eyes and lips lightly painted, can be seen in several sculptures in Prussia.
Most Prussian monochrome sculptures were done by Master Paul (Paul Syme?). It is
confirmed in written sources that in 1534 he madę monochrome figural wood capitals
139 Constanze Itzel, Der Stein trtigt. Die Imitation von Skulpturen in der niederlandischen
Tafelmalerei in Kontext bildtheoretischer Auseinandersetzungen desfriihen 15. Jahrhunderts, Hei-
delberg 2005.
140 Hans Belting, Christine Kruse, Die Erfindung des Gemaldes. Das erste fahrhundert der
niederlandischen Malerei, Miinchen 1994 s. 60-61.
141 Michaela Krieger, Die Grisaille ais Metapher. Zum Entstehen der Peinture en Camaieu
imfruhen 14. Jahrhundert (Wiener kunstgeschichtliche Forschungen, Bd. 6), Wien 1995; eadem,
Die niederlandische Grisaillemalerei des 15. Jahrhunderts. Bemerkungen zu neuerer Literatur,
„Kunstchronik” 1996, 49, Nr. 12, s. 575-588; eadem, Griinewald und die Kunst der Grisaille,
[w:] Griinewald und seine Zeit, Grofie Landesausstellung Baden-Wurttemberg. Staatliche
Kunsthalle Karlsruhe, 8 Dezember 2007-2 Marz 2008, Katalogredaktion; Jessica Mack-Andrick,
Astrid Reuter, Miinchen 2007, s. 58-67.
142 Koreny, Riemenschneider..., s. 108-110.
Późnogotycka
rzeźba mono-
chromatyczna
w Prusach
105
religijnego, odzwierciedlenia koncepcji reformatorskich139, lecz pojawiły się też
opinie, że konwencja ta podkreśla obecność elementu artystycznego, wirtuozerii
twórcy140 lub ewokuje aurę kosztowności i ekskluzywności141. Ostatnio Koreny
w kontekście monochromatycznych prac Riemenschneidera, badając ich powi-
nowactwa z grafiką, zasugerował, że rzeźba monochromatyczna należała do szer-
szego nurtu artystycznego obejmującego różne techniki artystyczne, w tym rów-
nież malarstwo en grisaille142. Warto zatem byłoby w przyszłości przyjrzeć się mu
w Prusach, może z analizy dzieł malarskich wynikną jakieś ciekawe wnioski dla
tutejszych monochromatycznych rzeźb.
Late Gothic Monochrome Sculpture in Prussia
Some of the 500 sculptures in the Prussia region from about 1450-1550 reveal
specific features: they are partly or fully monochrome. One may assume that behold-
ers have been able to look at them in the same form for the last five hundred years.
The pieces are extremely interesting in the context of long-lasting debate amongst
scholars, especially German, over the late gothic monochrome sculpture. The present
paper shows this kind of Prussian sculpture compared to the European phenomenon;
in some cases it tries to explain the meaning of these aesthetics.
Late gothic monochrome sculpture can be found in the area of Southern Germany,
Bohemia, Silesia, the Netherlands, the Lower Rhine, Lower Germany and Lower Sax-
ony. The sources and meaning of monochrome sculpture seem to be complex and
unclear. Scholars have attempted to find an explanation for this phenomenon in eco-
nomic, religious and artistic causes or in its connections with graphic arts.
Some of the characteristic features of monochrome sculpture, i.e. a fine and rich elab-
oration of the wood surface, pigmented glaze lying directly on the wood (without any
ground layer), eyes and lips lightly painted, can be seen in several sculptures in Prussia.
Most Prussian monochrome sculptures were done by Master Paul (Paul Syme?). It is
confirmed in written sources that in 1534 he madę monochrome figural wood capitals
139 Constanze Itzel, Der Stein trtigt. Die Imitation von Skulpturen in der niederlandischen
Tafelmalerei in Kontext bildtheoretischer Auseinandersetzungen desfriihen 15. Jahrhunderts, Hei-
delberg 2005.
140 Hans Belting, Christine Kruse, Die Erfindung des Gemaldes. Das erste fahrhundert der
niederlandischen Malerei, Miinchen 1994 s. 60-61.
141 Michaela Krieger, Die Grisaille ais Metapher. Zum Entstehen der Peinture en Camaieu
imfruhen 14. Jahrhundert (Wiener kunstgeschichtliche Forschungen, Bd. 6), Wien 1995; eadem,
Die niederlandische Grisaillemalerei des 15. Jahrhunderts. Bemerkungen zu neuerer Literatur,
„Kunstchronik” 1996, 49, Nr. 12, s. 575-588; eadem, Griinewald und die Kunst der Grisaille,
[w:] Griinewald und seine Zeit, Grofie Landesausstellung Baden-Wurttemberg. Staatliche
Kunsthalle Karlsruhe, 8 Dezember 2007-2 Marz 2008, Katalogredaktion; Jessica Mack-Andrick,
Astrid Reuter, Miinchen 2007, s. 58-67.
142 Koreny, Riemenschneider..., s. 108-110.
Późnogotycka
rzeźba mono-
chromatyczna
w Prusach
105