DOI Artikel:
Konstantynów, Dariusz: Polsko-łotewskie kontakty artystyczne w latach 30. XX w. Wystawy sztuki polskiej w rydze (1934) i łotewskiej w Warszawie (1936)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0272
Dariusz
Konstantynów
W tym samym roku w Miejskim Muzeum Sztuki odbyła się wystawa przy-
gotowana wspólnie przez członków grupy Blok oraz awangardowych plasty-
ków łotewskich z Ryskiej Grupy Artystów (Rigas makslinieku grupa). Ekspo-
zycję otwarto 16 listopada, trwała do 14 grudnia 1924 r.4 Wystawa wzbudziła
duże zainteresowanie publiczności, a prace artystów polskich były obszer-
nie komentowane przez łotewskich recenzentów. Większość z nich oceniała
dzieła Polaków dość krytycznie. Co ciekawe, krytycyzm wyrażali nie tylko
nieprzejednani zwolennicy tradycji, lecz także ludzie rozumiejący problemy
sztuki nowoczesnej, a nawet jej twórcy, np. malarz i teoretyk sztuki Ernests
Brastinś czy związany z Ryską Grupą Artystów rzeźbiarz Emils Melderis5.
Dwa lata później, jesienią 1928 r., wystawę w Rydze próbowała urządzić
warszawska malarka Elelena Teodorowicz-Karpowska. Ekspozycja miała mieć
miejsce w salonie artystycznym V. Romanovskyego przy Valdemara iela 17.
Artystka poprosiła o wsparcie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, zaznacza-
jąc, że wystawę urządza nie w celach czysto komercyjnych, lecz także „propa-
gandowych”. Jednakże MSZ, zasięgnąwszy opinii Mieczysława Tretera, uznało,
że Teodorowicz-Karpowska nie należy do artystów najwybitniejszych, dlatego
też nie powinna oficjalnie reprezentować sztuki polskiej za granicą. Jedyną for-
mą wsparcia, jaką zgodziło się okazać, było przyznanie ulgowego paszportu
i zniżki komunikacyjnej6. Wystawa najprawdopodobniej nie odbyła się, w każ-
dym razie nic o niej nie wiadomo.
Na początku roku 1935 wystawę w stolicy Łotwy chciał urządzić malarz
Stanisław Żukowski. Wiosną 1934 r. artysta zwrócił się do posła polskiego
Zygmunta Beczkowicza z prośbą o pomoc w uzyskaniu zgody Miejskiego Mu-
zeum Sztuki w Rydze na umieszczenie ekspozycji w jego salach. MSZ, które-
mu poseł zreferował sprawę, uznało jednak, że malarz, który do 1923 r. znany
był jako twórca sztuki rosyjskiej, nie powinien występować jako reprezentant
sztuki polskiej za granicą7.
Ryga 1934. Wystawa Współczesnej Sztuki Polskiej
W liście do posła Beczkowicza Żukowski, starając się przekonać adresata
do swojego pomysłu, wspominał wystawę sztuki polskiej, która odbyła się
w stolicy Łotwy na początku 1934 r. „W Rydze - pisał - pragnę pokazać sztukę
4 Polu makslinieku apvienibas „Bloks” un Rigas makslinieku grupas kopejas izstades katalogs.
16X1-14X11 Pilsetas makslas muzejs, Rlga 1924.
5 Zob. Jerzy Malinowski, Janusz Zagrodzki, Wysta wka polskojgruppy „Blok” w Rigie w 1924 g.,
[w:] Cztienija Matwieja I, red. Irena Burzynskis, Riga 1991, s. 38-53; Lamberga, Współpraca wy-
staw..., s. 131-133.
6 Warszawa, AAN, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Wydział Prasowy, akta 8724; poda-
nie Teodorowicz-Karpowskiej, k. 8-9; opinia Tretera - k. 26; decyzja MSZ - k. 2, 11, 12.
7 Ibidem, akta 8725; odpis listu Żukowskiego do Beczkowicza - k. 7; decyzja MSZ - k. 5.
266
Konstantynów
W tym samym roku w Miejskim Muzeum Sztuki odbyła się wystawa przy-
gotowana wspólnie przez członków grupy Blok oraz awangardowych plasty-
ków łotewskich z Ryskiej Grupy Artystów (Rigas makslinieku grupa). Ekspo-
zycję otwarto 16 listopada, trwała do 14 grudnia 1924 r.4 Wystawa wzbudziła
duże zainteresowanie publiczności, a prace artystów polskich były obszer-
nie komentowane przez łotewskich recenzentów. Większość z nich oceniała
dzieła Polaków dość krytycznie. Co ciekawe, krytycyzm wyrażali nie tylko
nieprzejednani zwolennicy tradycji, lecz także ludzie rozumiejący problemy
sztuki nowoczesnej, a nawet jej twórcy, np. malarz i teoretyk sztuki Ernests
Brastinś czy związany z Ryską Grupą Artystów rzeźbiarz Emils Melderis5.
Dwa lata później, jesienią 1928 r., wystawę w Rydze próbowała urządzić
warszawska malarka Elelena Teodorowicz-Karpowska. Ekspozycja miała mieć
miejsce w salonie artystycznym V. Romanovskyego przy Valdemara iela 17.
Artystka poprosiła o wsparcie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, zaznacza-
jąc, że wystawę urządza nie w celach czysto komercyjnych, lecz także „propa-
gandowych”. Jednakże MSZ, zasięgnąwszy opinii Mieczysława Tretera, uznało,
że Teodorowicz-Karpowska nie należy do artystów najwybitniejszych, dlatego
też nie powinna oficjalnie reprezentować sztuki polskiej za granicą. Jedyną for-
mą wsparcia, jaką zgodziło się okazać, było przyznanie ulgowego paszportu
i zniżki komunikacyjnej6. Wystawa najprawdopodobniej nie odbyła się, w każ-
dym razie nic o niej nie wiadomo.
Na początku roku 1935 wystawę w stolicy Łotwy chciał urządzić malarz
Stanisław Żukowski. Wiosną 1934 r. artysta zwrócił się do posła polskiego
Zygmunta Beczkowicza z prośbą o pomoc w uzyskaniu zgody Miejskiego Mu-
zeum Sztuki w Rydze na umieszczenie ekspozycji w jego salach. MSZ, które-
mu poseł zreferował sprawę, uznało jednak, że malarz, który do 1923 r. znany
był jako twórca sztuki rosyjskiej, nie powinien występować jako reprezentant
sztuki polskiej za granicą7.
Ryga 1934. Wystawa Współczesnej Sztuki Polskiej
W liście do posła Beczkowicza Żukowski, starając się przekonać adresata
do swojego pomysłu, wspominał wystawę sztuki polskiej, która odbyła się
w stolicy Łotwy na początku 1934 r. „W Rydze - pisał - pragnę pokazać sztukę
4 Polu makslinieku apvienibas „Bloks” un Rigas makslinieku grupas kopejas izstades katalogs.
16X1-14X11 Pilsetas makslas muzejs, Rlga 1924.
5 Zob. Jerzy Malinowski, Janusz Zagrodzki, Wysta wka polskojgruppy „Blok” w Rigie w 1924 g.,
[w:] Cztienija Matwieja I, red. Irena Burzynskis, Riga 1991, s. 38-53; Lamberga, Współpraca wy-
staw..., s. 131-133.
6 Warszawa, AAN, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Wydział Prasowy, akta 8724; poda-
nie Teodorowicz-Karpowskiej, k. 8-9; opinia Tretera - k. 26; decyzja MSZ - k. 2, 11, 12.
7 Ibidem, akta 8725; odpis listu Żukowskiego do Beczkowicza - k. 7; decyzja MSZ - k. 5.
266