DOI Artikel:
Andrzejewska‑Zając, Alicja: Vivit post funera virtus: Odzyskany portret Hansa von Aachenaz kolekcji Jacoba Kabruna
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0123
Alicja
Andrzejewska-
-Zajc^c
profesji29. Portret ten z jednej strony został stworzony jako osobisty hołd i wyraz
wdzięczności dla wydawcy, z którym Goltzius przez wiele lat współpracował,
z drugiej zaś jako sposób na autoprezentację. Dołączona do konterfektu poe-
tycka laudacja autorstwa Janusa Dousa podkreśla zalety portretowanego, ale
przede wszystkim wychwala kunszt twórcy portretu - umiejętność oddania
podobieństwa i wyjątkową wprawność jego ręki30.
Pośród portretów graficznych powstałych w kręgu twórczości Hendri-
cka Goltziusa, wykonanych z intencją ofiarowania przyjacielowi, najciekaw-
szym i najbardziej rozbudowanym pod względem treściowym jest graficzny
portret Hansa von Aachena, grawerowany przez Jana Pieterszoona Saen-
redama według rysunku Pietera Isaacsza. Podobnie jak w wypadku portretu
Dirka Volckertszoona Coonherta czy Bartholomeusa Sprangera, wizerunek
artysty został wykonany na osobnej płycie miedzianej, zachowała się odbitka
próbna samego owalnego portretu31. Konterfekt, któremu towarzyszy napis:
„EXIMIO PETRUS ISAACH DISCIPULUS PRECEPTORI ET POSTERITATI
L.M.A.P. IOHANNI AB ACH. CAESAREAE MAIESTATIS PICTORI,
ARTIFICI ET PHILOCAEO" (Johannowi von Aachen, nauczycielowi, mala-
rzowi jego cesarskiej wysokości, mistrzowi i [jego] potomkom, chętnie i z nale-
żytym stosunkiem poświęcił uczeń Pieter Isaacsz)32 przedstawia popiersie von
Aachena w dekoracyjnym, architektonicznym obramieniu wraz z bogatym
programem ikonograficznym.
Miedzioryt należy do mistrzowskich osiągnięć Saenredama. Światłocień
wydobyty za pomocą gęstych, precyzyjnie kreślonych linii sprawia wrażenie
głębi i ruchu. Centrum kompozycyjne tworzy popiersie artysty, któremu jest
podporządkowana cała obrazowa przestrzeń. Po bokach wizerunku, na postu-
mentach, stoją: Herkules, którego identyfikuje tradycyjny atrybut - lwia skóra,
i kobieta personifikująca malarstwo, o czym świadczą trzymane przez nią
w lewej dłoni pędzel i paleta. Podobnie jak w miedziorycie Goltziusa przed-
stawiającym wizerunek Hansa Bola, na architrawie klęczą putta - szkicują
one antyczne posągi, będąc obrazowym odniesieniem do artystycznej pro-
fesji von Aachena. Architektoniczne obramienie wieńczy siedząca na kuli
naga kobieca postać - Occasio, ukazana z rozpostartym żaglem w dłoniach
(il. 5). Istotnym dopełnieniem treści przedstawienia jest niewielka scena ujęta
w tondo, znajdująca się poniżej portretu, która prezentuje Herkulesa wybiera-
jącego drogę cnoty.
29 Hans J. Raupp, Selbstbildnisse und Künstlerporträts von Lucas van Leyden bis Anton Rap-
hael Mengs: Ausstellung im Herzog Anton Ulrich-Museum vom 3. Juli bis 14. September 1980,
Braunschweig 1980, s. 11-12.
30 Kok, Artists portrayed..., s. 163-164.
31 Ibidem, s. 168-170. Taka odbitka znajduje się m.in. w Rijksmuseum w Amsterdamie -
RP-P-OB-10.649
32 Tłum. Kamila Glazer.
122
Andrzejewska-
-Zajc^c
profesji29. Portret ten z jednej strony został stworzony jako osobisty hołd i wyraz
wdzięczności dla wydawcy, z którym Goltzius przez wiele lat współpracował,
z drugiej zaś jako sposób na autoprezentację. Dołączona do konterfektu poe-
tycka laudacja autorstwa Janusa Dousa podkreśla zalety portretowanego, ale
przede wszystkim wychwala kunszt twórcy portretu - umiejętność oddania
podobieństwa i wyjątkową wprawność jego ręki30.
Pośród portretów graficznych powstałych w kręgu twórczości Hendri-
cka Goltziusa, wykonanych z intencją ofiarowania przyjacielowi, najciekaw-
szym i najbardziej rozbudowanym pod względem treściowym jest graficzny
portret Hansa von Aachena, grawerowany przez Jana Pieterszoona Saen-
redama według rysunku Pietera Isaacsza. Podobnie jak w wypadku portretu
Dirka Volckertszoona Coonherta czy Bartholomeusa Sprangera, wizerunek
artysty został wykonany na osobnej płycie miedzianej, zachowała się odbitka
próbna samego owalnego portretu31. Konterfekt, któremu towarzyszy napis:
„EXIMIO PETRUS ISAACH DISCIPULUS PRECEPTORI ET POSTERITATI
L.M.A.P. IOHANNI AB ACH. CAESAREAE MAIESTATIS PICTORI,
ARTIFICI ET PHILOCAEO" (Johannowi von Aachen, nauczycielowi, mala-
rzowi jego cesarskiej wysokości, mistrzowi i [jego] potomkom, chętnie i z nale-
żytym stosunkiem poświęcił uczeń Pieter Isaacsz)32 przedstawia popiersie von
Aachena w dekoracyjnym, architektonicznym obramieniu wraz z bogatym
programem ikonograficznym.
Miedzioryt należy do mistrzowskich osiągnięć Saenredama. Światłocień
wydobyty za pomocą gęstych, precyzyjnie kreślonych linii sprawia wrażenie
głębi i ruchu. Centrum kompozycyjne tworzy popiersie artysty, któremu jest
podporządkowana cała obrazowa przestrzeń. Po bokach wizerunku, na postu-
mentach, stoją: Herkules, którego identyfikuje tradycyjny atrybut - lwia skóra,
i kobieta personifikująca malarstwo, o czym świadczą trzymane przez nią
w lewej dłoni pędzel i paleta. Podobnie jak w miedziorycie Goltziusa przed-
stawiającym wizerunek Hansa Bola, na architrawie klęczą putta - szkicują
one antyczne posągi, będąc obrazowym odniesieniem do artystycznej pro-
fesji von Aachena. Architektoniczne obramienie wieńczy siedząca na kuli
naga kobieca postać - Occasio, ukazana z rozpostartym żaglem w dłoniach
(il. 5). Istotnym dopełnieniem treści przedstawienia jest niewielka scena ujęta
w tondo, znajdująca się poniżej portretu, która prezentuje Herkulesa wybiera-
jącego drogę cnoty.
29 Hans J. Raupp, Selbstbildnisse und Künstlerporträts von Lucas van Leyden bis Anton Rap-
hael Mengs: Ausstellung im Herzog Anton Ulrich-Museum vom 3. Juli bis 14. September 1980,
Braunschweig 1980, s. 11-12.
30 Kok, Artists portrayed..., s. 163-164.
31 Ibidem, s. 168-170. Taka odbitka znajduje się m.in. w Rijksmuseum w Amsterdamie -
RP-P-OB-10.649
32 Tłum. Kamila Glazer.
122